سرمایه داری؛ و تاثیر آن بر رفاه جامعه

سلام و درود بر شما خوانندگان گرامی، .

نظام سرمایه‌داری موفق‌ترین ساختار اقتصادی جهان است که با ترکیب بازار آزاد، رقابت اقتصادی و قوانین شفاف، امکان رشد و توسعه اقتصادی را فراهم می‌کند. برخلاف تصور رایج، سرمایه‌داری نه تنها به نفع ثروتمندان نیست، بلکه می‌تواند رفاه بخش بزرگی از جامعه را تأمین کند و حقوق کارگران را حتی بهتر از بسیاری از سیستم‌های دولتی و متمرکز حفظ نماید.در این مقاله منظور سرمایه داری بازار آزاد است یعنی لیبرالیسم اقتصادی. ما در اینجا قرار است واقعیت نظام سرمایه داری را بگیم و اشتباهاتی که در رابطه با آن وجود دارد حل کنیم.

یکی از ویژگی‌های کلیدی سرمایه‌داری، وجود قوانین کار و حداقل حقوق است که به کارگران تضمین می‌کند حقوق پایه و شرایط کاری به‌صورت قانونی رعایت شود. برای مثال، در کشورهای توسعه‌یافته مانند آمریکا، حداقل دستمزد، استانداردهای ایمنی و حقوق قانونی کارگران مشخص است. نکته مهم‌تر این است که رقابت اقتصادی بین شرکت‌ها باعث می‌شود کارفرمایان برای جذب نیروی متخصص، مزایا و شرایط بهتری ارائه دهند، حتی فراتر از حداقل قانونی. این سازوکار عملی باعث می‌شود که اکثریت کارگران از حقوق واقعی و زندگی قابل قبول برخوردار شوند.

برای نمونه، شرکت‌های بزرگی مانند گوگل نشان داده‌اند که مکانیسم رقابتی در سرمایه‌داری چگونه به نفع کارگران عمل می‌کند. کارکنان این شرکت‌ها از درآمد بالا و مزایای گسترده برخوردارند، زیرا شرکت‌ها برای جذب و حفظ نیروهای متخصص مجبور به ارائه بهترین شرایط کاری هستند؛ چیزی که در بسیاری از نظام‌های اقتصادی دیگر دیده نمی‌شود.

بسیاری گمان می‌کنند سرمایه‌داری تنها رقابت بر سر سود است و سرمایه‌داران هدفشان تنها کسب بیشترین سود ممکن است. درست است که هدف اصلی سرمایه‌داران کسب سود است، اما رقابت بازار باعث می‌شود که برای رسیدن به این هدف، خدمات و مزایای بیشتری به کارگران ارائه دهند تا نیروی کار خود را حفظ کنند و بتوانند در رقابت باقی بمانند. به همین دلیل، رقابت میان شرکت‌ها نقش تنظیم‌کننده حقوق و شرایط کاری را بر عهده دارد و اغلب بهتر از دخالت دستوری دولت عمل می‌کند.

تصور رایج دیگری این است که سرمایه‌داران برای کسب سود، کالاهای خود را با بالاترین قیمت ممکن می‌فروشند. این هم درست است که سرمایه‌داران آزادند قیمت‌ها را تعیین کنند، اما رقابت بازار محدودیت ایجاد می‌کند: اگر دو کالا از دو شرکت کیفیت یکسان داشته باشند، مشتریان معمولاً کالایی را انتخاب می‌کنند که ارزان‌تر باشد. بنابراین برای حفظ مشتری و سود، سرمایه‌داران مجبورند قیمت‌ها و کیفیت را به‌صورت منطقی تنظیم کنند.

در مقابل، در بسیاری از سیستم‌های دولتی یا متمرکز، شرکت‌ها و بنگاه‌ها رقابت واقعی ندارند. حتی اگر شعار حمایت از کارگران یا مصرف‌کنندگان وجود داشته باشد، نبود رقابت باعث می‌شود که حقوق و رفاه کارگران محدود بماند و قیمت‌ها یا کیفیت کالاها به‌صورت کارآمد تنظیم نشود.

تنها مشکل مهم نظام سرمایه‌داری، نابرابری درآمد و ثروت است که در برخی کشورها بسیار زیاد است. با این حال، نباید فراموش کرد که نابرابری اقتصادی امری طبیعی است و در همه جوامع و نظام‌های اقتصادی وجود دارد. نکته کلیدی این است که برای اکثریت جامعه، آنچه واقعاً اهمیت دارد، توانایی تأمین مخارج زندگی و دسترسی به امکانات مناسب است. سرمایه‌داری با فراهم کردن بازار رقابتی، قوانین کار شفاف و فرصت‌های اقتصادی، این امکان را برای اکثریت فراهم می‌کند، حتی اگر فاصله درآمدی بین فقیر و غنی زیاد باشد.

یک تصور رایج دیگر این است که در سرمایه‌داری، ثروت و سود تنها به فرد سرمایه‌دار تعلق دارد و جامعه از آن بهره‌ای نمی‌برد. این تصور نادرست است، زیرا در اکثر کشورهای سرمایه‌داری سیستم مالیاتی وجود دارد و دولت با اخذ مالیات از ثروتمندان و سرمایه‌داران، منابع لازم برای تأمین خدمات عمومی، بهبود زیرساخت‌ها و رفاه اجتماعی را فراهم می‌کند. بنابراین حتی اگر فردی ثروت زیادی داشته باشد، بخشی از آن به شکل مالیات به جامعه بازمی‌گردد و در خدمت رفاه عمومی قرار می‌گیرد. در واقع، نظام سرمایه‌داری نه تنها به کارآفرینان سود می‌رساند، بلکه بخشی از این سود را به جامعه بازمی‌گرداند، چیزی که در بسیاری از سیستم‌های اقتصادی دیگر کمتر دیده می‌شود.

به این ترتیب، سرمایه‌داری نشان داده است که حتی با وجود نابرابری طبیعی، می‌تواند زندگی اکثریت مردم را بهبود دهد، حقوق کارگران را رعایت کند، از طریق رقابت بازار حقوق کارگران و قیمت کالاها را تنظیم کند و سود اقتصادی را هم برای سرمایه‌داران و هم برای جامعه فراهم نماید، در حالی که سیستم‌های دولتی متمرکز اغلب فاقد چنین مکانیسم های شفاف و رقابتی هستند.

مکانیسم‌های رقابتی