لیبرالیسم چیست؟

لیبرالیسم از آن دست مفاهیمی است که امروزه به دو جهت از آن، به ویژه در ایران استفاده می‌شود. دسته اول، آن را به منظور حقیقی کلمه استفاده می‌کنند که جلوتر به آن خواهم پرداخت‌. اما دسته دوم، "لیبرالیسم" را زمانی استفاده میکنند که می‌خواهند کسی را 《غرب زده》و مُبلغ فرهنگ و تفکرات اقتصادی-سیاسی غرب معرفی کنند. دسته دوم، اساسا هیچ چیز از لیبرالیسم نمی‌دانند و آن را فقط در بستر انگ چسبانی و اتیکت زدن به دیگران استفاده می‌کنند.

اما لیبرالیسم به زبان ساده چیست؟

لیبرالیسم یک فلسفه سیاسی و اجتماعی است که بر این اصل تأکید دارد که انسان‌ها حقوق و آزادی‌های اساسی دارند و حکومت باید این حقوق و آزادی‌ها را به حداکثر ممکن تأمین کند. این فلسفه بر ارزش‌هایی مانند آزادی بیان، آزادی اندیشه، حقوق شخصی، دموکراسی، نظام قانون و اقتصاد بازار مبتنی است.در فلسفه لیبرالیسم، حکومت باید حقوق شهروندان را تضمین کند، به عنوان مثال، حق به زندگی، حق به آزادی بیان، حق به داشتن دین و مذهب خود و حق به داشتن دارایی خصوصی. علاوه بر این، لیبرالیسم به دموکراسی و نظام قانون اهمیت می‌دهد و باور دارد که همه شهروندان باید برابر قانون باشند و هیچ‌کس نباید بدون داشتن دلیل قانونی مجازات شود.

در بعضی از رویکردهای لیبرالیسم، نظام اقتصاد بازار برای بهبود شرایط زندگی و رفاه اجتماعی مورد حمایت قرار می‌گیرد، اما این نسخه از لیبرالیسم، در برخی کشورها مورد انتقاد قرار گرفته است به دلیل اینکه ممکن است باعث افزایش تفاوت‌های اجتماعی و تمرکز ثروت در دست کمترین اقلیت شود.در لیبرالیسم، آزادی بیان از بیشترین ارزش برخوردار است، زیرا به دیدگاه لیبرالیسم، آزادی بیان و تفکر، بهترین راه برای پیشرفت جامعه و حفظ حقوق شهروندان است.

لیبرالیسم به دموکراسی نیز تأکید دارد، به این معنی که قدرت در دست مردم و نه در دست یک نخبه باید باشد. این رویکرد به دموکراسی، بر اساس آراء مردم، به دنبال تأمین حکومت بهتر و بهبود شرایط اجتماعی است.هر چند که لیبرالیسم در سراسر جهان پذیرفته شده است، اما همچنان نقد و انتقاداتی نیز در برابر آن وجود دارد. برخی افراد معتقدند که لیبرالیسم به دنبال محدود کردن نقش دولت در اقتصاد و افزایش واگذاری بخش‌های مختلف زندگی به بخش خصوصی است، که ممکن است منجر به افزایش تفاوت‌های اجتماعی و کاهش رفاه عمومی شود.

لیبرالیسم همچنین به برابری فرصت و تفاوت‌های اجتماعی توجه دارد. به عنوان مثال، لیبرالیسم بر این باور است که همه افراد باید دسترسی برابری به فرصت‌های آموزشی و شغلی داشته باشند، و این امر باعث ایجاد فضای رقابتی بین افراد و افزایش کارایی اقتصادی و اجتماعی می‌شود.بعضی از رویکردهای لیبرالیسم، به اصطلاح لیبرالیسم اجتماعی هستند که بر تضمین شرایط زندگی بهتر برای تمام شهروندان، حفظ حقوق کارگران، حمایت از ضعیف‌ترین اقشار جامعه و تأمین رفاه اجتماعی تا حد ممکن تأکید دارند. در این رویکرد، دولت می‌تواند نقش بیشتری در تأمین رفاه اجتماعی داشته باشد.

همچنین، رویکرد لیبرالیسم به حقوق زنان، حقوق اقلیت‌ها و حقوق مهاجرین توجه دارد و بر این باور است که همه افراد باید برابر قانون باشند و به حقوق و آزادی‌های اساسی دسترسی داشته باشند.لیبرالیسم به عنوان یک فلسفه سیاسی و اجتماعی، همچنان مورد بحث و انتقاد قرار دارد و برخی از طرفداران و منتقدان آن، نظرات مختلفی درباره آن دارند.

حال که لیبرالیسم تعریف شد، باید چند نکته را مد نظر قرار دهیم.

1. اول اینکه هیچ سیستمی، بدون ایراد و اشکال نیست، مقدس کردن یک دیدگاه فکری و عملی، به اندازه نادیده گرفتن آن، میتواند آسیب زننده و خطرناک باشد‌.

2. نکته دوم اینجاست که ممکن است از خودتان سوال کنید، که آیا آزادی فردی در لیبرالیسم، باعث افسارگسیختگی انسان نمیشود؟ پاسخ این است که در لیبرالیسم، مرز آزادی انسان، آزادی دیگران نیز هست. یعنی در چنین سیستمی، شما تا آنجا آزاد هستید که آزادی دیگران را سلب نکنید.

اینجاست که پای قانون به میان می آید و قوانین اجتماعی، تلاش میکند از حقوق افراد در برابر آزادی مفرط برخی، دفاع و پاسداری کند. در حقیقت، آزادی شما در سیستم لیبرال، در ذیل قوانین وضع شده تعریف می‌شود.

به روایت مصطفی خسروی در کانال تلگرامی mostafakhosravi_pen