بهترین کتاب‌های طنز سیاسی

یکی از مؤثرترین راه‌ها برای مطرح کردن یک موضوع سیاسی و بحث برانگیز، طنز سیاسی است.

طی تاریخ برخی ملاحظات و محدودیت‌ها باعث شده است که موضوعات مختلفی در فرهنگ، مذهب و سیاست در لفافه بیان شود. طنز همیشه یکی از ابزارهای قوی برای ایراد تندترین نقدها به موضوعاتی بوده است که به‌دلایل مختلف مجالی برای بروز نداشته‌اند. حتی اگر فرصت هم در اختیار بوده است، طنز دستمایۀ افراد خوش‌سلیقه‌ای قرار گرفته تا صدای انتقادها را هرچه بلندتر و رساتر به گوش‌ها برسانند.

اهمیت طنز سیاسی

طنز سیاسی می‌تواند سرگرم‌کننده یا اعتراضی باشد. طنز اگر اعتراضی باشد، رسالتش برجسته‌کردن خطاها است و بی‌فکری‌ها و ناعدالتی‌های دستگاه سیاسی را به رخ می‌کشد.

طنز سیاسی در ادبیات جایگاه ویژه‌ای دارد. یک نمونه از طنز سیاسی، رسالۀ «پیشنهاد مؤدبانه» از جاناتان سوئیفت است که در آن راه حلی برای ریشه‌کن‌ کردن فقر در ایرلند ارائه می‌دهد. سوئیفت به شوخی پیشنهاد می‌دهد که فقرا فرزندانشان را به عنوان غذا به ثروتمندان بفروشند تا مسئلۀ فقر برای همیشه حل بشود. او در واقع با لحنی اغراق‌آمیز و طنز، بی‌رحمی نسبت به فقیران و سیاست‌های عمومی در آن زمان را به سُخره گرفت.

در ادامۀ این مقاله چند کتاب جذاب در ژانر طنز سیاسی را به شما معرفی می‌کنیم تا با خواندن آن‌ها بتوانید درک بهتری از طنز سیاسی داشته باشید. تخفیف کتاب فروشگاه سی‌بوک تهیه این کتاب‌ها را برایتان راحت‌تر خواهد کرد. حتماً سری به این فروشگاه اینترنتی آنلاین بزنید.

*دموکراسی یا دموقراضه اثر مهدی شجاعی

مهدی شجاعی داستان‌نویس و روزنامه‌نگار ایرانی است که در کتاب «دموکراسی یا دموقراضه» با زبانی طنز از اصول حکومت‌داری انتقاد می‌کند. داستان این کتاب در شهری خیالی می‌گذرد که پادشاهش 25 پسر دارد. او انتخاب جانشینش را به عهدۀ مردم می‌گذارد و هر پسر دو سال می‌تواند حکمرانی کند.

پادشاه که نامش مَمُول است خیلی زود می‌میرد و پسران پادشاه یکی پس از دیگری به انتخاب مردم بر تخت پادشاهی می‌نشینند. نام هر کدامشان با دِمو شروع می‌شود و هر کدام حاکمی بدتر از دیگری می‌شود. تا این‌که نوبت پسر بیست و پنجم می‌شود، پسر بیست و پنجم که ناقص‌الخلقه و عقب افتاده است بین مردم به دموقراضه شهرت دارد و مردم بعد از مدتی می‌فهمند که این پسر از همۀ برادرانش بدتر است، او از عوامل بیگانه است و با آن‌ها همکاری می‌کند و در نهایت کشور را به دست بیگانگان می‌اندازد.

* چگونه بر جهان حکومت کنیم اثر آندره د گیلوم

همه می‌خواهند بر جهان حکومت کنند اما تنها تعداد کمی از آن‌ها مهارت چیدن یک نقشۀ درست را دارند. کتاب چگونه بر جهان حکومت کنیم پرفروش‌ترین کتاب در آمریکا شد و نویسندۀ آن با زبانی طنز به اتفاقات سیاسی جهان می‌پردازد. آندره د گیلوم در این کتاب، یک راهنمای جذاب را در اختیار خوانندگان قرار داده است تا بتوانند دیکتاتوری را که شاید در وجودشان رخنه کرده، پرورش دهند! گلیوم از طریق داستان‌های این کتاب، تلاش کرده است تا نشان دهد دیکتاتورها و ظالمان چگونه بر جهان حمکرانی می‌کنند.

* حمام‌ها و آدم‌ها اثر میخاییل زوشنکو

اتفاق‌های اجتماعی و سیاسی دوران اتحاد جماهیر شوروی بسیاری از نویسندگان را مجبور کرد تا به زبان طنز این حکومت را نقد کنند. میخاییل زوشنکو طنزنویس روسی نیز یکی از این نویسنده‌ها بود که در کتاب «حمام‌ها و آدم‌ها» با روایت داستان‌های کوتاه، به زندگی روزمرۀ مردم عادی و قشر متوسط در زمان اتحاد جماهیر شوروی پرداخته است. او در این کتاب شخصیت‌های متوسطی خلق کرده که از سیاست سر درنمی‌آورند و به کمک این شخصیت‌ها به نقد از حکومت می‌پردازد.

* پایتخت خوک‌ها اثر روبرت مناسه

روبرت مناسه نویسندۀ اتریشی، کتاب «پایتخت خوک‌ها» را در سال 2019 منتشر کرد. این کتاب یکی از بهترین کتاب‌های سال ونیتی فیر و کتاب منتخب ویراستاران نقد کتاب نیویورک تایمز شد و همچنین توانست جایزۀ کتاب آلمان را در سال 2017 از آنِ خود کند. روبرت مناسه در این کتاب به روابط پیچیدۀ سیاسی و اجتماعی مرموزی پرداخته و رویکردها و سیاست‌های اروپا را فاش می‌کند.

او در این کتاب به زبانی طنز، به مسائل فرهنگی اجتماعی و روز اروپا پرداخته است و سیاست‌های غرض‌ورزانه و فساد دستگاه‌‌های اداری و سیاسی و اتحادیۀ اروپا و مقاصد اصلی پشت ژست‌های انسان‌دوستانه را نقد کرده است.

* خودآموز دیکتاتورها اثر رندال وود

رندال وود نویسندۀ آمریکایی کتاب «خودآموز دیکتاتورها» را در سال 2012 منتشر کرد تا به زبان طنز دیکتاتورهای تاریخ را نقد کند. با خواندن این کتاب یاد می‌گیرید چطور یک دیکتاتور شوید اما در واقع کتاب خودآموز دیکتاتورها مجموعه‌ای از دستورالعمل‌هاست که نویسنده سعی کرده است در آن سازوکار تلخ و بی‌رحمانۀ نظام‌های دیکتاتوری را به زبانی طنز توضیح بدهد.

رندال وود معتقد است که تمام دیکتاتورها از دستورالعمل‌هایی خاص پیروی می‌کنند و بیشتر کتاب حاصل تجربه و مشاهدۀ شخصی نویسنده از تاریخ است. رندال وود معتقد است که دیکتاتورها قرن‌هاست با روش‌هایی مشابه مثل سرکوب انقلاب‌ها، تقلب در انتخابات، به‌دست آوردن ثروت و تفرقه انداختن میان دشمنان قدرت را در دست گرفته‌اند.

طنز سیاسی در ایران چه جایگاهی دارد؟

ایرانیان مردمان بسیار طنزپردازی هستند و این یک خصیصۀ بارز و شناخته‌شدۀ آن‌هاست. سال‌ها قبل هفته نامۀ «گل آقا» در ایران محبوبیت و شهرت بسیاری داشت و خاطراتش هنوز هم در ذهن‌ها باقی مانده است. آن مجله مملو از کارتون‌ها و کاریکاتورهای سیاسی بود که به شیوۀ طنز از اوضاع و احوال جاری شکایت می‌کرد.

به‌نظر شما کدام کتاب یا مجلۀ طنز سیاسی در بین مخاطبان ایرانی موفق بوده است؟ برای ما در بخش دیدگاه‌ها بنویسید.