معرفی کتاب سفر به انتهای شب

انسان‌ها ذاتاً شرور هستند و نمی‌توانند مهربانی کنند. این دیدگاه از دوران باستان وجود داشته است و متکلمان قرون وسطا معتقد بودند که خداوند بشریت را به خاطر گناهانی که علیه او انجام داده‌اند مجازات کرده است. از آن زمان بسیاری از رهبران مذهبی این ایده را مطرح کردند که مردم اساساً شرور هستند و تنها مداخلهٔ الهی می‌تواند آن‌ها را نجات دهد. برخی از افراد هنوز هم چنین افکاری دارند.

لویی فردینان سلین نویسنده و پزشک فرانسوی در کتاب سفر به انتهای شب از تکنیک ادبی راوی غیرقابل‌اعتماد استفاده می‌کند تا این دیدگاه و انسانیت حقیقی را به تصویر بکشد. او به شیوه‌ای جالب توجه به خواننده نشان می‌دهد که بررسی یک مفهوم دشوار با کمک تصاویر و استعاره‌های قوی امکان‌پذیر است. این کتاب اولین‌بار در سال 1932 منتشر شد و حتی با گذشت تقریباً 90 سال از انتشارش، هنوز ذره‌ای از محبوبیت آن کاسته نشده است.

راوی این کتاب فردیناند باردامو است که از جنگ بیزار است و سرگذشت خود را از طریق داستان‌های متوالی بازگو می‌کند. شخصیت اصلی این کتاب اغلب مورد تمسخر و فریب قرار می‌گیرد و حتی به او حمله می‌شود. نویسنده به شیوه‌‌ای نیمه اتوبیوگرافیک در این کتاب نشان می‌دهد که راوی داستان چندان قابل اعتماد نیست چون از نسل بشر بیزار است. البته خواننده آزاد است که مخالفت کند اما سلین ادعا می‌کند که این بازتابی از عینت اساساً ناقص انسانی است.

تحلیلی بر کتاب سفر به انتهای شب

برای درک دیدگاه انسان‌گریزی راویِ این داستان، بهتر است پیشینهٔ تاریخی رمان نیز مورد بررسی قرار گیرد. محبوبیت مفاهیم مرتبط با داروینیسم اجتماعی و اصلاح‌نژادی در طول دوران بین جنگ جهانی اول و دوم افزایش یافت. این باورها درنهایت باعث شد که نازی‌ها دست به قتل‌عام عدهٔ زیادی از مردم بزنند.

این دوران تاریخی بسیار بر نویسنده تأثیر گذاشت. سلین مجبور شد در جنگ جهانی اول بجنگد و بارها در خط مقدم مجروح و دچار مشکلات جسمی بسیاری شد. بنابراین او این کتاب و بسیاری از آثار دیگرش را تحت‌تأثیر تجربیاتش از دوران جنگ نوشت.

بنابراین شاید هر کسی نسبت به این کتاب دیدگاهِ خاص خود را داشته باشد.

سلین در این کتاب از پیامدهای غیرانسانی جنگ و آموزش نظامی می‌گوید. قهرمان داستان دچار آسیب‌های جسمی و روحی شده و درنهایت تبدیل به یک فرد انسان‌گریز می‌شود.

همچنین می‌توان این اثر را یک طنز اجتماعی دید. اتفاقاتی که رخ می‌دهد خارج از کنترل شخصیت‌ها است. مثلاً تجربهٔ قهرمان داستان در فرانسه با تجربیات او در جبههٔ غرب در طول جنگ جهانی اول بسیار متفاوت است و شخصیت‌های گاه متمدن این کتاب گهگاه درنده و وحشی می‌شوند.

تجربیات بد و اتفاقات غم‌انگیزی که برای راوی می‌افتد باعث می‌شود او احساس تنهایی و بدبختی کند. به بیان دیگر، سلین بشریت را گونه‌ای از حیوانات دانسته که فقط می‌دانند چگونه یکدیگر را بکشند. از سوی دیگر، عشق یک احساس نادر و مرموز در این کتاب است که اصلاً با واقعیت‌های جهان هم‌خوانی ندارد یا حداقل قادر به مقابله با آن نیست.

خلاصهٔ داستان

در این کتاب شما زندگی فردیناند باردامو را دنبال می‌کنید، جوانی سرخورده و بدبین که در موقعیت‌های مختلف زندگی گیر می‌افتد و تجربیات مختلفی به دست می‌آورد. او به عنوان یک سرباز در جنگ جهانی اول خدمت می‌کند، سپس به آفریقا می‌رود و در آن‌جا یک پزشک می‌شود و با شخصیت‌های مختلف داستان مواجه می‌شود. ویژگی اصلی این کتاب لحن تاریک و بدبینانهٔ راوی است که سعی دارد واقعیت‌های خشن وجود انسان را برجسته کند. تجربیات باردامو او را در معرض وحشی‌گری، ریاکاری و پوچی‌های جامعه قرار می‌دهد و او را سرخورده و از دنیای اطرافش جدا می‌کند. سلین از طریق توصیف‌های واضح و اغلب ترسناک مضامینی مانند جنگ، استعمار و وضعیت انسانی را در این کتاب به تصویر کشیده است. درحالی‌که باردامو از مکانی به مکان دیگر سفر می‌کند و در طول مسیر خود با شخصیت‌های مختلف روبه‌رو می‌شود، سلین به بررسی ماهیت ویرانگر انسان‌ها، از دست‌دادن معصومیت و مبارزه برای معنا و هدف در دنیای آشفته می‌پردازد.

دربارهٔ لویی فردینان سلین، نویسندهٔ کتاب سفر به انتهای شب

لویی فردینان سلین، نویسنده و پزشک فرانسوی در سال 1894 به دنیا آمد و در 1961 درگذشت. گرچه به‌خاطر استعدادش مورد تحسین قرار گرفته اما گاهی بیشتر به‌خاطر منش یهودستیز و مردم‌ گریزی‌اش شناخته می‌شد. سلین مدرک پزشکی‌اش را در سال 1924 دریافت کرد و به‌خاطر مأموریت‌های پزشکی‌اش برای جامعۀ ملل به کشورهای مختلفی سفر کرد. در سال 1928 مطبی را در حومۀ پاریس برپا کرد و در اوقات فراغتش داستان می‌نوشت.

با این‌که سلین مورد علاقۀ جناح چپ بود اما بعد از سفر به اتحاد جماهیر شوروی مأیوس شد و بعدها احساسات ضد یهودی معتصبانه‌اش بیشتر شد و این احساسات را در نوشته‌هایی رساله‌وار هم فاش کرد. در این آثار به فرانسوی‌ها نیز حمله‌ کرده بود. در آغاز جنگ جهانی دوم سلین به خدمات اورژانسی پیوست اما بعد از سقوط فرانسه در سال 1940 همکاری و مقاومت را رد کرد و به سرکار برگشت. از ترس این‌که متهم به همدستی شود در جریان آزادسازی فرانسه از طریق آلمان به دانمارک گریخت که در آن زمان در اوج بمباران متفقین قرار داشت. او بعدا دستگیر شد و به فرانسه بازگردانده شد.

سلین در سال‌های پایانی عمرش طی مصاحبه‌ای گفت که خود را گناهکار نمی‌داند، ضد یهود نیست بلکه قربانی خصومت‌های گروهی و سیاسی شده است. به هر‌حال، چنانکه خود او می‌گوید با دو رمان سفر به انتهای شب و مرگ قسطی همۀ حرف‌هایش را زده است و این دو رمان پیش از آغاز مقاله‌های جنجالی او و دوران پرتناقض زندگی‌اش نوشته شده‌اند.

سفر به انتهای شب یکی از مهم‌ترین آثار قرن بیستم است که به دلیل استفادهٔ نوآورانهٔ سلین از استعاره‌های ادبی و به تصویرکشیدن عمیق وضعیت انسان‌ها به شهرت رسید. این کتاب به اعماق انسان‌های ناامید نفوذ می‌کند و درعین حال تفسیر اجتماعی کوبنده‌ای از معایب و تضادهای دنیای مدرن است.

نشر چشمه کتاب سفر به انتهای شب را به تازگی با ترجمهٔ پیمان خاکسار منتشر کرده است. می‌توانید این کتاب را با تخفیف ویژه از فروشگاه اینترنتی 30بوک بخرید.