در این مقاله قصد داریم به شما عزیزان بگوییم که بازداشت غیرقانونی چیست و چنانچه فردی را خلاف قانون بازداشت کنند و به صورت غیر قانونی در بازداشت نگه دارند چه عواقبی را در پی خواهد داشت و آیا فرد می تواند به جرم بازداشت غیرقانونی از او شکایت کند یا نه؟ همچنین در خصوص مجازات جرم بازداشت غیر قانونی و شرایط حاکم بر این جرم را توضیح خواهیم داد و بررسی خواهیم کرد. پس با گروه حقوقی عدل محور همراه باشید.
کلمه بازداشت در لغتنامه های فارسی به معنای حبس ، توقیف ، منع کردن و به زندان انداختن میباشد و در اصطلاح حقوقی نیز منطبق با همین معنی ، تعریف شده است یعنی چنانچه بازپرس یا دادستان پیش از رسیدگی در دادگاه و یا قاضی در حین رسیدگی تشخیص دهند که به برای جلوگیری از امور خاصی همانند تبانی یا فرار متهم و یا برای انجام اقداماتی در خصوص تحقیقات مربوط به جرم لازم است که متهم در توقیف و یا زندان باشد ، قرار بازداشت موقت او را صادر کنند.
حال بازداشت غیر قانونی آن است که زمانی که فرد را در بازداشت نگه میدارند بر خلاف قانون باشد ، بیش از مقدار مندرج در قانون او را در زندان نگاه دارند و یا جرمی که او به آن متهم است از آن دسته جرائمی نباشد که مجاز برای صدور قرار بازداشت موقت میباشد.در این صورت کسی که دستور بازداشت موقت را صادر کرده است مرتکب جرم بازداشت غیر قانونی شده است چرا که مطابق قانون اساسی هیچ کس را نمیتوان دستگیر کرد مگر مطابق حکم و ترتیبی که قانون معین کرده است.
شاید با توجه به تعریفی که ارائه شد شما فکر کنید که بازداشت غیر قانونی فقط توسط ماموران و ضابطان دادگستری امکان پذیر است اما باید بگوییم همانطور که گفته شد ، بازداشت به معنی حبس و توقیف کردن است و توسط افراد عادی نیز امکان پذیر است به این صورت که چنانچه فردی دیگری را در محلی حبس کند و آزادی او را از او سلب نماید مرتکب جرم بازداشت غیر قانونی شده و این جرم با آدم ربایی تفاوت دارد.
به زبان ساده اگر بخواهیم عناصر مادی این دو جرم را با یکدیگر مقایسه کنیم و تطبیق دهیم ، باید بگوییم که آدم ربایی در واقع جا به جایی فردی از محلی به محل دیگر به قصد اخذ پول یا تهدید و یا ... میباشد و بازداشت غیر قانونی ، سلب آزادی فرد در همان محلی است که حضور دارد به طوری که مانع آزادی فرد گردیم.
جرم بازداشت غیر قانونی در ماده 538 قانون مجازات اسلامی تعریف شده است به این صورت که عنوان میدارد چنانچه یکی از افراد مامورین نیروی انتظامی و یا مامورین دولت یا مامورین نیرو های مسلح و یا حتی غیر از آن ها بدون هرگونه حکمی که صلاحیت آن ها را برای بازداشت غیر قانونی بیان کند و همچنین در غیر مواردی که صدور حکم بازداشت موقت و یا جلب اعم از سیار و غیر سیار را تجویز نموده باشد ، فردی را بازداشت کنند ؛ محکوم به مجازات جرم بازداشت غیر قانونی میشوند.
مجازات جرم بازداشت غیر قانونی مطابق ماده 538 قانون مجازات اسلامی ، یک تا سه سال حبس و یا جزای نقدی از شش تا هجده میلیون ریال میباشد.
