سازمان توسعه فلات مرکزی

تاریخ نگارش۱۴۰۴/۰۵/۳۱

طرح زیل با توجه به نیاز کشور و شرایط زیست محیطی و بررسی نسبتا جامع جهت توسعه فلات مرکزی کشور طراحی شده است

توسعه پایدار فلات مرکزی ایران با محوریت دامداری صنعتی شتر و کشت کودزو: مدل نهادی، زیستی و اقتصادی

مقدمه

فلات مرکزی ایران با اقلیم خشک، منابع آبی محدود، و خاک‌های فقیر، سال‌هاست با چالش‌های زیست‌محیطی و اقتصادی مواجه است. در عین حال، این منطقه ظرفیت بالایی برای توسعه دامداری مقاوم، احیای پوشش گیاهی، و تولید محصولات ارگانیک دارد. در این مقاله، طرحی نوآورانه برای ایجاد دامداری صنعتی شتر با کشت کودزو و آبیاری کوزه‌ای ارائه می‌شود که تحت حمایت نهادی سازمان توسعه فلات مرکزی اجرا خواهد شد.

تأسیس سازمان توسعه فلات مرکزی

برای اجرای این طرح در مقیاس ملی، پیشنهاد می‌شود نهادی با عنوان سازمان توسعه فلات مرکزی تأسیس شود که وظایف زیر را بر عهده دارد:

• واگذاری زمین‌های دولتی در مناطق بیابانی به کارآفرینان واجد شرایط و به میزان ارزش زمین سازمان بعنوان نماینده دولت سهامدار خواهد بود

• سرمایه‌گذاری اولیه در پروژه‌ها به‌صورت سهام‌دار دولتی با مشارکت خصوصی یا صرفا حمایت دولتی با توجه به خواست و درخواست کارآفرینان به صورت موردی در هر پروژه

• ارائه حمایت‌های علمی، فنی، آموزشی و مدیریتی

• نظارت بر اجرای اصول زیست‌محیطی و بهره‌وری پایدار

• تسهیل ورود شرکت‌های موفق به بازار سرمایه و بورس

این سازمان می‌تواند با همکاری وزارت جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست، و معاونت علمی ریاست‌ جمهوری فعالیت کند.

اهداف طرح

• توسعه دامداری صنعتی شتر در مناطق خشک ایران

• تولید پایدار گوشت، شیر، و فرآورده‌های شتر

• احیای پوشش گیاهی با کشت کودزو و آکاسیای سنگال جهت بیانزادیی و احیای زیستی

• ایجاد اشتغال و درآمد پایدار در مناطق محروم و توسعه روستاها به کشور تا حد امکان

• تبدیل پروژه‌های موفق به شرکت‌های سهامی عام قابل عرضه در بورس جهت تقویت تولید کشور

مدل دامداری صنعتی شتر

در این مدل، کارآفرینان با دریافت زمین از دولت، اقدام به ایجاد دامداری صنعتی شتر در فضای باز می‌کنند. شتر به‌عنوان دام مقاوم به خشکی، با نیاز آبی پایین و قابلیت تغذیه از گیاهان مرتعی فقیر، گزینه‌ای ایده‌آل برای فلات مرکزی است. هر واحد دامداری شامل:

• ۵ هکتار زمین (۳ هکتار چرا، ۲ هکتار کشت علوفه)

• ۲۰ رأس شتر داشتی و پرواری

• تأسیسات سبک، سایه‌بان، انبار، و مخازن آب

• سیستم آبیاری کوزه‌ای برای کشت کودزو و گیاهان مکمل مثل آتریپلکس و گون و...

• تولید شیر، گوشت، کود حیوانی و فرآورده‌های جانبی

• کشت درخت اکاسیای سنگال در فواصل ۵×۵ برای تقویت طرح بیانزدایی

کشت کودزو با آبیاری کوزه‌ای

کودزو گیاهی خزنده، تثبیت‌کننده نیتروژن، و مقاوم به خشکی است که با آبیاری کوزه‌ای می‌تواند در خاک‌های فقیر فلات مرکزی رشد کند. هر بوته کودزو با یک کوزه ۵ لیتری می‌تواند سالانه حدود ۳ تا ۵ کیلوگرم علوفه خشک تولید کند. در هر هکتار، حدود ۵,۰۰۰ بوته قابل کشت است که بخشی از خوراک شتر را تأمین می‌کند. ترکیب کودزو با آکاسیای سنگال موجب سایه‌اندازی، کاهش تبخیر، و افزایش بهره‌وری می‌شود.

حمایت‌های سازمان توسعه فلات مرکزی

سازمان توسعه فلات مرکزی به‌عنوان سهام‌دار دولتی در شرکت‌های دامداری، وظایف زیر را انجام می‌دهد:

• تأمین بخشی از سرمایه اولیه

• ایجاد پنل های خورشیدی در سقف سازه ها برای تولید برق برای تهویه و روشنایی در مواقع نیاز

• آموزش کارگران و مدیران محلی

• ارائه فناوری‌های نوین مانند حسگرهای رطوبت، اپلیکیشن‌های پایش دام

• تضمین خرید محصولات در سال‌های اولیه

• تسهیل ثبت شرکت و ورود به بورس پس از تثبیت عملکرد

مسیر تبدیل مزرعه به شرکت بورسی

۱. اجرای پایلوت دامداری با مشارکت کارآفرین و سازمان

۲. ثبت شرکت سهامی خاص با مالکیت مشترک

۳. توسعه زیرساخت‌ها و افزایش ظرفیت دام و تولید ۴. حسابرسی مالی، برندینگ، و بسته‌بندی محصولات ۵. تبدیل به شرکت سهامی عام و عرضه اولیه در بورس

۶. جذب سرمایه‌گذار عمومی و توسعه منطقه‌ای و گسترش طرح تا حد پوشش کل فلات مرکزی

مزایای زیست‌محیطی و اقتصادی

• کاهش فرسایش خاک و گرد و غبار

• تثبیت نیتروژن و احیای خاک‌های فقیر

• تولید محصولات ارگانیک با ارزش صادراتی

• ایجاد اشتغال در مناطق محروم و توسعه روستاها و افزایش تولیدات

• کاهش وابستگی به واردات خوراک دام و گوشت

• افزایش تاب‌آوری اقلیم در برابر خشکسالی

نتیجه‌گیری

ایجاد دامداری صنعتی شتر با فضای باز و کشت کودزو با آبیاری کوزه‌ای و گیاهان مکمل مثل آتریپلکس و اکاسیای سنگال و...، تحت حمایت سازمان توسعه فلات مرکزی، مدلی پایدار، اقتصادی، و قابل گسترش برای احیای فلات مرکزی ایران است.

این طرح با تلفیق دانش بومی، فناوری نوین، و ساختار نهادی، می‌تواند به الگویی ملی برای توسعه مناطق خشک و ورود به بازار سرمایه تبدیل شود.