نام جزیره کیش از نظر معنا به مفهوم “تیردان” یا “ترکش” میباشد.
این نام ازآن جهت برگزیده شده است که وقتی بر بلندیهای اطراف جزیره می ایستادند چون تیری که در ترکش باشد به نظر میرسید.
برخی از نویسندگان نیز نام قدیم کیش را کیان نوشته اند. افسانه ای میگوید: کیکاوس هنگامی که به فارس رفت تختش در سیراف فرود آمد از این رو احتمال دارد نام کیان از نام سلسله کیانیان گرفته شده باشد.
نیارخوس دریاسالار یونانی در سال 325 قبل از میلاد به فرمان اسکندر مامور شد سفری اکتشافی در دریای عمان و خلیج فارس انجام دهد و نوشته های وی دلالت بر آن دارد که او جزیره کیش را در قرن چهارم قبل از میلاد بازدید کرده است.
آریان مورخ یونانی از جزیره کیش به نام کامتینا یاد کرده و بر این باور بود که در زمان اسکندر مقدونی هنگامی که نیارخوس در خلیج فارس به سیر و سفر پرداخت این جزیره به دو الهه ونوس و مرکور اختصاص داشته است.
در دوره هخامنشی کیش مرکز عمده صید مروارید بین النهرین و هندوستان بوده و بازرگانان بزرگ دنیا به این جزیره رفت و آمد داشتند. در زمان اتابکان فارس اهمیت کیش به حدی بوده است که والی خلیج فارس در این جزیره سکونت داشت و درآمد کیش از عشریه (نوعی عوارض) کشتی های تجاری مبالغ بسیار قابل توجهی بوده است.
بنابر نوشته های تاریخ نویسان، در دوره ایلخانان مغول نام کیش همیشه در زمره شهرهای بزرگ و مهم چون بغداد، شیراز، بحرین و هندوستان آورده می شده است و ویرانه های باقی مانده از شهر حریره خود گواه این موضوع است.
مارکوپولو در سفر به چین و ملاقات با امپراطور و یکی از همسران او مجذوب گردنبندی گران بها آویخته به گردن او میشود که به او گفته شد: این مروارید بسیا زیبا ارمغانی از جزیره کیش می باشد.
در قرن شانزدهم میلادی، پرتغالیها با اهداف تسلط بر بازارهای تجاری هندوستان، عربستان و ایران کشتیهای جنگی خود را به اقیانوس هند گسیل داشته و تا دوره صفویه نیز در کیش حضور داشتند.
در سال 1349 کیش مورد بازدید هیات کارشناسی قرار گرفت و با توجه به موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی مناسب به عنوان مرکز بین المللی توریستی تجاری مورد نظر قرار گرفت و بالاخره در سال 1371 با تاسیس سازمان منطقه آزاد کیش این جزیره جانی تازه گرفت و دوران توسعه کیش آغاز شد.
حدود 200 میلیون سال پیش در ادامه حرکات صفحه ای عظیم قاره ها و فشار آنها بر هم که با چین خوردگیها و پدیده کوه زایی همراه بود، شبه جزیره عربستان همراه با صفحه قاره آفریقا به سوی شمال حرکت کرد و در نتیجه (حدود 65 میلیون سال پیش) از آفریقا جدا شده و به آسیا متصل گرید.
فشار ناشی از اثر این تحرک که از جنوب غربی به ایران وارد شد، باعث چین خوردگی عظیم این بخش از فلات ایران به صورت ارتفاعات زاگرس گردید و رشته کوههای آن عمود بر راستای این فشار یعنی در جهت شمال غربی به جنوب شرقی بوجود آمد.
حداکثر ارتفاع رشته کوههای زاگرس حاصل از این حرکات کوه زایی، قله دنا با ارتفاع 4409 متر در بویر احمد است.
ارتفاع رشته کوه های زاگرس از قله دنا بتدریج در جهت خلیج فارس کم شده و ادامه آن در اعماق آبهای خلیج فارس به صورت چین خوردگی هایی در زیر آب پنهان میگردد.
جزیره کیش و سایر جزیره های تنگه هرمز در خلیج فارس بخشی از تاقدیسهای این چین خوردگیها و از سازه های زاگرس اند.
جزیره کیش یک خشکی کوچک چون کشتی نشسته در آب های گرم و کم عمق خلیج فارس است، خرده اقلیم ها (میکرو کلیمای) کیش به شدت در سلطه پدیده های ناشی از بستر بزرگ آبی است که دامنه ی نوسان تغییرات دمای شبانه روزی آن در ایام سال بسیارکم است.
فشار بخار آب جزیره در بیشتر ایام سال غالباً در حدی بسیار بالا اسـت (رطوبت نسبی 50 – 60 درصد). اختلاف دمای متوسط روزانه جزیره در طول سال کم تر از 9 – 10 درجه است و سقوط دما هیچ گاه در حد یخبندان یا صفر نیست.
بر اساس داده های هواشناسی مقدار متوسط رطوبت در هر کیلوگرم هوای گرم و خشک جزیره در دی ماه 15 گرم و تیرماه حدود 25 گرم است.
هوای کیش در ماه های مهر تا فروردین، دارای گرمای ملایم و مطبوع است و در این فاصله ی زمانی جزیره در شرایط زیست محیطی مطلوب قراردارد. از اردیبهشت تا مهر هوای کیش گرم و شرجی و میانگین دمای روزانه جزیره در این ماه ها تقریباً نزدیک به هم است.
در اردیبهشت چون آب دریا هنوز سرد و رطوبت نسبی پائین است هوای کیش تقریباً خشک و باد آن ملایم، خنک و نسیم وار بوده و در مجموع هوای آن بهاری و لطیف و شرایط زیست محیطی آن بسیار مطلوب است.
تفاوت دما بین گرم ترین و سردترین ماه کیش حدود 16درجه است.
یعنی دی ماه دارای کم ترین تبخیر با نوسان 12 درصد و خنک ترین و خشک ترین ماه جزیره و مرداد ماه با بیش ترین میزان تبخیر و با تغییر و نوسان حدود 28 درصد دارای بیشترین تبخیر و گرم ترین ماه جزیره است.
تبخیر زیاد ایام مرداد ماه در وقوع بارش های اتفاقی هر از چندگاه جزیره به صورت رگبارهای موسمی که متأثر از جریان هوای مرطوب اقیانوس هند در این منطقه است بی تأثیر نیست. باران های اتفاقی مردادماه که عمدتاً سیل آسا است و در مدتی کوتاه فرو می ریزند، غالباً خاک را شسته و به علت گرمای بالای سطح زمین نم آن ها به سرعت از خاک محو می گردد، و در عین حال باران های این ایام خود نعمت و رحمت آسمانی است که باید از آن بهره ی کافی گرفت و با ایجاد آب بندها و سدهای بزرگ و کوچک متعدد آب آن را مهار کرد.
با آن که کیش روی گنبد نمکی قرار دارد، ولی برخلاف جزایر دیگر (مانند قشم)، هنوز رأس گنبدهای نمکی زیرین آن زیاد بالا نیامده است و بنابراین خوشبختانه وضع زمین شناختی جزیره به نحوی است که نفوذ آن ها به زیر زمین باعث بالا آمدن شوری نمی شود و با تمهیداتی میتوان نزولات آسمانی را مدتها پس از هر بارندگی در آب بندها نگهداری کرد و حداکثر استفاده از آنها را نمود .
در میان اقیانوسهای جهان یکی از غنی ترین فرم های تنوع زیستی را در ساختارهای زنده ای می یابیم که مرجان نام دارند.
آبسنگهای مرجانی که به ظاهر شبیه صخره هایی بی جان می باشند،
در واقع جوامع زنده ای هستند که تنوع بالای موجودات ساکن آنها را در کمتر اکوسیستمی می توان شاهد بود.
مرجان ها جانورانی گیاهی شکل و استوانه ای از رده کیسه تنان هستند و اغلب دسته جمعی زندگی می کنند.
در بالای استوانه، سر آن ها قرار دارد و در پایین، صفحه ای پهن وجود دارد که به آن صفحه پایی می گویند.
سلول های صفحه پایی موادی آهکی ترشح می کنند تا مرجان بر روی تخته سنگ ثابت نگه داشته شود.
با ترشح این مواد، به تدریج پایه ای آهکی برای مرجان به وجود می آید. تجمع مرجان ها و ترشحات آهکی آنها، در طول دوران مختلف زمین شناسی در پیدایش جزیره کیش نقش داشته است.
جزایر مرجانی و جنگل های استوایی دارای بالاترین تنوع زیستی در اکو سیستم های جهان هستند.
این آبزیان حساس بویژه در مناطق گرمسیری جهان نقش بسیار مهمی را در پایداری و تداوم حیات اقیانوسها ایفا میکنند.
همچنین آبسنگهای مرجانی نقش مهمی را در پایداری و پابرجائی جوامع محلی دارند.
در بیش از 80 کشور در حال توسعه جهان جوامع محلی بی شماری از نظر تامین مواد غذائی و کسب درآمد اقتصادی وابسته به آبسنگهای مرجانی می باشند.
مرجان ها از جانوران آبزی هستند که در شاخه کینداریا و رده آنتوزوآ طبقه بندی میشود.
مرجانهای نرم و مرجانهای سخت مرجانها از اجزایی به نام پلیپس تشکیل شدهاند.
پلیپسها در درون خود مایعی ژله مانند دارند. دهان مرجانها از اجزایی به نام تنـــــتیکلز تشکیل شده است که به وسیله آن پلـــــنکتونها را به دام میاندازد. مرجانها به دو طریق تقسیم سلولی و حرکت لاروها تولید مثل میکنند.
مرجانها سیستم دفاعی و تهاجمی هم دارند. مرجانها زندگی همیار گونهای دارند.
مرجانها تا جایی که مواد غذایی دارند رشد میکنند سپس رشد آنان متوقف گردیده و اجازه رشد به گونههای دیگری میدهند که فرصتهای غذایی مناسبتری دارند.
مرجانها، سازندگان اصلی تشکیلات یا جزیرههای کوچک دریایی و تودههای سختی بوجود میآورند که قادر به مقاومت در برابر امواج کوبنده دریاها هستند.
بسیاری از جانوران در میان مرجانها به سر میبرند.
تولید مثل این پولیپها به صورت کلنیهای متراکم، مرجانهای آهکی و تشکیلات مرجانی تولید میکنند.
این جانوران به آبهای تا 20 درجه سانتیگراد یا گرمتر احتیاج دارند و از سطح تا اعماق 37 متر، میان 28 درجه شمالی و 28 درجه جنوبی به سر میبرند.
در اطراف فلوریدا و هند غربی و دریای مرجان هاوایی و فلیپین تا استرالیا و آفریقای شرقی فراوان هستند.
مرجان ها اکسیژن آب را تأمین مى کنند و موجب شفافیت آن مى شوند.
مرجانها فقط 1% از بستر دریاها را پوشش میدهند. مرجانها 25% از تمام حیات دریا را در خود حفظ میکنند.
بسیاری از انواع ماهیها در مرجانها زند گی میکنند.
هر کدام از مرجانها یک اکوسیستم کامل هستند.
در اقیانوس اطلس%15 مرجانها تجمع دارند که مجموعهای از 70 گونه مرجان میباشند.
این مرجانها محل زندگی 500 نوع ماهی هستند. اقیانوس هند و آرام شامل% 85 از ریفهای جهان با 700 نوع مرجان و 4000 گونه ماهی میباشند.
بیش از 80000 گونه حیاتی در مرجانها زندگی میکنند.
مرجانها 6/1 سواحل دریاها و خشکیها را محافظت میکنند، مثلا: جزیره های کم ارتفاع را در برابر خشم امواج و فرسایش دریاها محافظت مینمایند.
هر یک متر مربع مرجان از نظر اقتصادی برابر 47000 دلار میارزد.
بزرگترین صنعت توریست جهان با جذابیتهای طبیعی که 10% از کل صنعت توریست را پوشش میدهند.
از مرجانها جهت تولید داروهای ضد سرطان و جهت پیوند استخوان استفاده میگردد.مرجانها به غیر از غذا یک مکان برای زندگی موجودات دریایی هستند.
به طور کلی مرجانها به نوسانات شرایط محیطی و به خصوص شوری، شفافیت آب، اکسیژن محلول و درجه حرارت بسیار حساس بوده و لذا دامنه تحمل کمی نسبت به شرایط محیطی دارند و به همین دلیل افزایش آلودگیهای مختلف در محیطهای دریایی، این اکوسیستم را سریعا دچار نابودی میکند.
همچنین از عوامل تهدید کننده مرجانها میتوان موارد زیر را نام برد: – لایروبی دریا و استحصال زمین -آلودگی دریاها (فاضلاب-زباله- مواد نفتی) – ساخت و ساز در سواحل – ماهیگیری بیش از حد و استفاده از روشهای مخرب صید -گرم شدن زمین و آب شدن یخهای قطبی – شکاف لایه اوزون نکاتی جهت جلوگیری از تخریب مرجان ها: – از دست زدن به مرجان ها اجتناب کنیم. – از شکستن و یا تخریب آنها جلوگیری نماییم. – از قایقرانی در مناطق مرجانی خودداری نماییم. – در مناطق مرجانی ماهیگیری نماییم. – در مناطق مرجانی لنگر نیاندازیم. – در حین غواصی تجهیزات خود را در مکانهای مناسب قرار داده تا از برخورد آنها با مرجانها جلوگیری نماییم.
ساحلی نقره ای، آفتابی درخشان، آسمانی آبی، آبهایی نیلگون، هوایی پاک و آرامشی بی نظیر، جزیره کیش را به مروارید خلیج فارس تبدیل کرده است.
بیشتر دیدنیهاى جزیره زیبای کیش شگفتیهایى است که طبیعت طى سالهاى متمادى بوجود آورده است.
یکى از شگفتیهاى جزیره مرجانی کیش، سواحل آن است، سواحلی نقره فام.
کمتر نقاطى را در دنیا میتوان یافت که از لحاظ طبیعى این قدر دیدنى باشند.
کف دریا به دلیل شفافیت و زلالى آب تا عمق چند مترى قابل مشاهده است و به صورت آکواریوم طبیعى درآمده است.
کافی است چند تکه نان در آب بیاندازید تا انواع و اقسام ماهی های رنگارنگ را دور خود ببینید.
پارک ساحلى، پارک پرندگان، پارک آهوان که تعداد زیادى آهو و پرنده در فضاى طببعى زندگى میکنند، پارک وحش کیش و پارک دلفینها از جمله دیدنیهای کیش هستند که گردشگران حاضر به چشم پوشى و ندیدن آنها نیستند.
از دیدنیهای دیگر جزیره کیش می توان اسکله تفریحى، کشتی یونانی، شهر زیر زمینی کاریز، جاده کرانه که دور تا دور جزیره کشیده شده است و پیست دوچرخه سوارى به طول حدود 51 کیلومتر که گردشگران تا پاسى از شب در آن به ورزش مفرح دوچرخه سوارى میپردازند را نام برد.
بازارهاى کیش نیز جذابیتى خاص دارند و معمولا توریست ها و گردشگران در طول روز در این بازارها وقت خود را صرف میکنند و شب هنگام در کنار ساحل به دیدن مناظر طیبعى و زیباییهاى دریا و ورزشهاى دریایى و دوچرخه سوارى مى پردازند.
محیط آرام و بدون ترافیک کیش یک ویژگى دیگر این جزیره زیبا است.
در جزیره کیش هیچ توقفى وجود ندارد، میادین و چهارراهها فاقد چراغ قرمز توقف است و به همین دلیل سیستم حمل و نقل در کیش روان و با آرامش توام است.
در حداقل زمان ممکن میتوان از این طرف جزیره به آن طرف دیگر رفت. استفاده از کمربند ایمنى، رعایت سرعت مجاز و علایم رانندگى در کیش لازم و اجبارى است و با متخلفان بشدت برخورد میشود.
خیابانها و بولوارهاى کیش نیز به طرز زبیایى ساخته شدهاند و با نخلهاى زینتى وگلهاى رنگارنگ جذابیتى خاص به این جزیره بخشیدهاند.
جزیره کیش به علت قرار گرفتن در آبهای آزاد از نظر ماهی تنوع زیادی دارد.
انواع ماهى هایى که توسط این صیادان صید مى شوند شامل: ماهى شیر، سُرخو، سه کله، کافُر، شهرى، جاش سال، جاش طلایى، جت، هوور، کوسه، نیزه، هامور، زرده، صافى، طوطى، حلالى، گرفه، زل، ماهى طوطى، خروس دریایى (دیج ماهی) و… ماهى یکى از مهم ترین مواد پروتوئینى در سبد غذایى است.
داشتن اطلاعاتى از ماهیان جزیره حتى اندک خالى از لطف نیست.
ماهى سه کله، ماهى شیر، ماهى سُرخو و ماهى شهرى جزء ماهیان پر چرب است.
ماهى جت، کافُر و ماهى جاش فاقد هر گونه چربى است. (قابل توجه بیماران قلبى) ماهى هوور و ماهى زرده ماهیان گوشت قرمز و طعم دار به حساب آمده و در هنگام خوردن، طعم ادویه مى دهند. اکثر ماهیان این منطقه طبع سرد دارند.
به همین علت همراه ماهى خرما هم مصرف مى شود.
اگر خواستید بدانید سرخ کرده ى کدام ماهى و یا کبابى کدام ماهى خوشمزه تر است به مطالب زیر توجه کنید: ماهیان مناسب براى سرخ کردن: کافُر، جاش سال، جت، ماهى شیر کوچک و هامور کوچک ماهیان مناسب براى کباب کردن: ماهى سه کله، شیر بزرگ و هامور بزرگ گفتنى است به علت مرجانى بودن دریاى جزیره کیش « میگو » در این منطقه صید نمى شود و همچنین علت اصلى ماندگارى صید سنتى در این جزیره وجود همین مرجان هاست که مانع صید به روش مکانیزه مى شود.
در سراسر جزیره، انواع گوناگونى از پرندگان مشاهده مى شوند.
حضور چندین نوع کاکائى و پرستوى دریایى(به تعداد زیاد) در سواحل جزیره براى کسانى که از راه دریا به جزیره وارد مى شوند و همچنین براى همه بازدیدکنندگان جذاب و تماشایى است.
کمى دور تر از بازارها و مراکز شهرى، پرندگان بسیار زیبایى مانند: فلامینگو ها، انواع باکلان، گیلانشاه، حواصیل و اگرات را مى توان دید.
مشاهده این پرندگان در کیش از فاصله نزدیک و به راحتى ممکن است.
در این جزیره براى دیدن دقیق بسیارى از پرندگان نیازى به دوربین هاى چشمى شکارى نیست.
احتمال و شانس دیدن پرندگانى مانند: شاهین، بحرى، بالابان و دیگر پرندگان شکارى در کیش از هر جاى دیگرى در سراسر ایران بیشتر است.
پرندگان شکارى در فصل مهاجرت در کیش به وفور مشاهده مى شوند.
تعدادى از پرندگان شکارى زیبا و بى نظیر مانند: عقاب ماهیگیر، عقاب دو برادر و سارگبه جنگلى از ساکنان دائمى جزیره مى باشند.
کسانى که مختصرى آشنایى یا توجه به پرندگان دارند، با دیدن سبز قبا، زنبور خور، سنگ چشم، بلبل خرما، مینا، جنبانک و شهدخوار که در رنگ هاى براق و گوناگون در سراسر جزیره حضور دارند شگفت زده مى شوند.
کیش براى پرنده شناسان حرفها و جذابیت هاى خاصى دارد.
جزیره مرجانی : (سواحل مرجانى جزیره کیش مناطق مرجانى اطراف جزیره معمولاً در چند نقطه تمرکز یافته اند: منطقه بیگ کرال (منطقه مرجان هاى بزرگ): روبروى پلاژ خارجى ها پشت هتل سیمرغ. نطقه ستن کرال: شمال شرقى جزیره وسط دریا.
نطقه وزه: روبروى هتل داریوش. منطقه گیریک شیپ: اطراف کشتى یونانى. منطقه دیوار پرتغالى ها: اطراف کشتى یونانى )
آهوان کیش : مهره دار زیباى دیگرى که در کیش حضور چشمگیرى دارد آهو است.
کمى بیش از دو دهه گذشته جمعیت کوچکى از آهوان خارک به این جزیره منتقل شدند. جمعیت حدود سى تایى آهوان وارد شده در طى سال هاى گذشته به حدود 300 رأس بالغ شده اند و در سراسر جزیره حضور دارند.
مشاهده آهوان، که به آسودگى در کیش زندگى مى کنند براى همه میهمانان جزیره بسیار خوشایند است.
جمعیت جزیره کیش بر طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1385 برابر 20922 نفر بوده که 82 درصد آن طی سالهای اخیر در نتیجه فعالیت های اشتغالزایی به کیش مهاجرت کرده اند.
میزان باسوادی در کیش بیش از 92 درصد و درصد اشتغال بالای 98 درصد است که نشان دهنده وضعیت بسیار مطلوب این دو شاخص است.
ملاقات با اهالی بومی یک کشور یا منطقه برای بسیاری از گردشگران یک جاذبه فراموش نشدنی بشمار می آید.
در محله سفین شما می توانید با اهالی بومی سخت کوش و خونگرم کیش ملاقات کرده و از نزدیک با سبک زندگی آنها آشنا شوید.
تقریبا تمامی بانوان، مردان و کودکان این محله از لباس های سنتی استفاده میکنند.
لباس محلی مردان “دشداشه” و “غتره” میباشد و زنان “ملفع ” پوشیده “بطوطه” یا (برقع) روی چهره شان می گذارند.
مهمترین اعیاد عید قربان و عید غدیر میباشد. ساز اصلی محلی “حبان”، “نی انبونه” و “دهل” است.
شغل سنتی بومیان ماهیگیری، دامداری، دریانوردی و تجارت است و در گذشته به صید مروارید نیز می پرداختند.
ابزارهای اصلی صیادان کیش برای ماهیگیری تور ماهیگیری، گرگور و قلاب هستند.
اما علاوه بر آنها استفاده از “مشتا” و نیزه و حتی ماهیگیری با دست نیز در سطح بسیار محدودی رواج دارد.
همزمان با توسعه توریستی و تجاری جزیره بخشی از این افراد به کارهای خدماتی روی آورده اند و بقیه از طرق سنتی به امرار معاش می پردازند.
ماهیگیری و دامپروری در میان بومیان معمول است. تجار محلی و بومی در بازار سفین به کار مشغول هستند. فضا و معماری سنتی این بازار یادآوری بازارهای سنتی و قدیمی سرزمین اصلی ایران است.
جزیره کیش با وسعتی معادل 90 کیلومتر یکی از زیباترین جزایر خلیج فارس می باشد که در 18 کیلومتری کرانه جنوبی ایران و فاصله 300 کیلومتری بندرعباس قرار گرفته است.
جزیره کیش دارای 15 کیلومتر طول در محور شرقی – غربی و 7 کیلومتر عرض در محور شمالی – جنوبی است و تقریبا بیضی شکل میباشد.
جزیره کیش تقریبا مسطح است. ارتفاع نسبی جزیره از سطح دریا حدود 32 متر و بلندترین نقطه آن که در شرق جزیره واقع است حدود 45 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. :فاصله کیش با شهرهای سرزمین اصلی به کیلومتر فاصله هوایی به صورت خط مستقیم و فاصله زمینی با احتساب 32 کیلومتر راه دریایی در نظر گرفته شده است فاصله زمینی فاصله هوایی شهر 1703 1050 تهران 819 365 شیراز 1303 730 اصفهان 381 240 بندرعباس 2300 1470 تبریز 1789 1210 مشهد 271 130 لار همچنین فاصله دریایی کیش تا جزیره هندورابی 28 کیلومتر، تا جزیره فارور 55 کیلومتر، تا جزیره سیری 87 کیلومتر، تا جزیره ابوموسی 177 کیلومتر، تا قشم 225 کیلومتر، تا چابهار 675 کیلومتر، تا بوشهر 740 کیلومتر و تا دبی 200 کیلومتر میباشد.
درباره کیش بیشتر بدانید.