سعید مستغاثی
سعید مستغاثی
خواندن ۴ دقیقه·۹ ماه پیش

در دوران طلایی شاه چه خبر بود؟



توضیح:
این نوشته ها به آن معنی نیست که گویا در حال حاضر همه چیز گل و بلبل است، بلکه فقط برای آن است که ببینیم آیا واقعا روزگار شاه، دوران طلایی بوده است؟

به کرّات اتفاق افتاده که عده قلیلی از نسل قدیم یا برخی جوانان امروز برای روزگار پیش از انقلاب حسرت خورده و همچون دورانی طلایی از آن یاد نموده اند!
پرفسور یرواند آبراهامیان، مورخ مقیم آمریکا و نویسنده کتاب هایی مانند "ایران بین دو انقلاب"، "تاریخ ایران مدرن" و "کودتا" و همچنین استاد دانشگاه نیویورک در مصاحبه ای به تاریخ 7 فروردین 1398 با وب سایت "10 مهر" در این باره می گوید:
"... به‌شکل کلی مردم گاهی نسبت به گذشته‌ای که خیلی در مورد آن نمی دانند، نوستالژی پیدا می‌کنند. مطمئنم که این روزها در روسیه مردم برای دوره استالین حس نوستالژیک دارند و همین مسأله را می‌توانید در آلمان هم نسبت به هیتلر ببینید. این در‌واقع یک فراخوانی انتخابی از گذشته است. اگر شما از پدر و مادر کسانی که الان حس نوستالژیک نسبت به گذشته دارند بپرسید که در سال‌های ۵۶ و ۵۷ چه حسی نسبت به حکومت و اوضاع اجتماعی-اقتصادی داشتید مطمئنا پاسخ‌ آنها متفاوت با این حس نوستالژیک خواهد بود. آن کسانی که در سال‌های ۵۶و ۵۷ از وضعیتشان رضایت داشتند الان در کالیفرنیا هستند نه در تهران..."!

در این میان بعضی رسانه های خارجی نیز موثر بوده اند که به طور مکرر و مستمر برای دوران شاه مرثیه سرایی کرده و با پخش فیلم های به اصطلاح مستند و انتشار عکس ها و تصاویر مختلف دائما برای رژیم شاهنشاهی و ایام منتسب به آن تبلیغ نموده اند.
یرواند آبراهامیان در همان مصاحبه اش ادامه می دهد:
" ... ایده «خلق یک نوستالژی»، در‌واقع یک پدیده‌ مصنوعی است؛ زیرا شما اکنون می‌توانید ببینید که چقدر پول توسط عربستان سعودی به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی خرج می‌شود. بنابراین، بخشی از این سیستم تلاش می‌کند که هم به بخشی از ایرانیان خارج از کشور و هم به مردم در داخل ایران این موضوع را تلقین کند که همه چیز قبل از انقلاب خیلی خوب بود و به‌همین دلیل انقلاب اشتباه بود. در‌واقع برای دستیابی به درکی درست از تاریخ باید رفت و دید که مردم در بین سال‌های ۷۹-۱۹۷۸چه احساسی داشتند. به‌طور واضح علاقه‌ای به حکومت پهلوی نداشتند. مردمی که در خیابان علیه شاه شعار می‌دادند حس نوستالژیک نسبت به شاه نداشتند. اگر شما به مستندهایی که می‌سازند نگاه کنید متوجه می‌شوید که هدف این است که نشان دهند در رژیم گذشته همه چیز خوب و تمیز بود و همه چیز به‌درستی کار می‌کرد...

پرفسور آبراهامیان، استاد دانشگاههای آکسفورد، پرینستون و کالج باروک نیویورک ادامه داده: ".... اگر شما به مستندهایی که می‌سازند نگاه کنید متوجه می‌شوید که هدف این است که نشان دهند در رژیم گذشته همه چیز خوب و تمیز بود و همه چیز به‌درستی کار می‌کرد. اکثر این‌ها جعلی است. مثلا تلویزیون «من و تو» که نشان می‌دهد حتی وضع ترافیک تهران هم در آن زمان خیلی خوب بود. اکثر این‌ها دروغ است..."

البته که انفعال یا بدتر از آن دمیدن سرنا از دهانه گشادش و یا بعضا تهیه و نمایش برنامه ها و سریال های بی هویت و بی خاصیت و سرشار از شعر و شعارهای توی ذوق زننده در رسانه ملی و سینمای ایران هم مزید بر علت شده است. شاید بتوان عدم پرداخت صحیح و مستدل به آن روزگار در آموزش پرورش و آموزش عالی این مملکت را اساس قضیه دانست که زمانه پیش از انقلاب ایران کمتر به صورت علمی و مستند مورد بحث و بررسی جدی قرار گرفته است.
این درحالی است که درباره آن زمان، اسناد و عکس ها و فیلم های بسیاری وجود دارد که می تواند تصویر واقع بینانه تری به مخاطب ارائه دهد. نگارنده اگرچه پیش از این در فیلم های مستندی که ساخته ام (مانند: "راز آرماگدون"، "آب در هاون"، "محراب انقلاب" و ...) و همچنین مقالات و کتاب هایی که منتشر نموده ام، بعضا با تکیه بر تصاویر مستند و اسناد معتبر به آن دوران پرداخته ام، اما بی مناسبت نیست که به بهانه تبلیغات فراوانی که در این روزها له یا علیه آن روزگار صورت گرفته و حسابی نسل جوان را گیج کرده، بار دیگر نگاهی به اسناد موجود از آن روزگار بیندازیم و بدون تعصب و احساسات به قضاوت بنشینم. البته همانطور که در مطلع این مطلب هم ذکر شد، همه این مطالب دلیلی بر گل و بلبل دانستن روزگار کنونی نیست.

شاهتاریخ ایرانحکومت پهلویشبکه‌های اجتماعی
مستندساز و کارشناس سینما
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید