به بهانه روز معمار
یکی دیگر از بناهای اسرارآمیزی که به شیخ بهایی نسبت داده شده،، منارجنبان اصفهان است. منارجنبان در قرن هشتم هجری ساخته شده، بنایی با سقف گنبدی که نشانی شاخص از معماری اسلامی به حساب می آید. در قسمت زیرین سقف و درست در انتهای بنا، گور شیخی به نام عمو عبدالله کارلادانی قرار دارد که با سنگ قبر سفیدش به چشم می خورد.سقف بنا با کاشی کاری های لاجوردی و فیروزه ای پوشانده شده و بر فراز این بنا دو مناره زیبا قرار گرفته اند که ارتفاع هرکدام از سطح زمین ۱۷.۵ متر و پهنای شان هم ۹ متر است.
ماجرا از این قرار است که با تکان دادن هر یک از این مناره ها، مناره دیگر هم به وضوح می لرزد و بازدیدکنندگان می توانند تکان خوردن مناره ها را تماشا کنند
در ابتدا باید دانست که نظیر بنای منارجنبان در کشورهای دیگر مانند عراق و مصر و حتی در ایران هم وجود دارد (مانند منارجنبان اردکان یا سمنان) و البته همگی مربوط به دوران تمدن اسلامی است اما یکی از دلایلی که منارجنبان اصفهان را از دیگر مناره های جنبان متمایز کرده این نکته است که هم علاوه بر مناره ها، سایر قسمت های بنا نیز می لرزد.
سالها راز تکان خوردن مناره ها در هاله ای از ابهام بود و محققان به تحقیق و بررسی روی مناره های جنبان می پرداختند تا توانستند راز این بناها را کشف کنند زیرا آن طور که در تاریخ آمده حدود ۳۰ سال ساختن چنین بناهایی باب شد و بعد از رونق افتاد
برخی از معماران و باستان‌شناسان بر این باور هستند که منارجنبان اصفهان در دوران ایلخانی و یکی از پادشاهان معروف آن به نام اولجایتو که بعدا مسلمان شد و به سلطان محمد خدابنده تغییر نام داد، طراحی و ساخته شده است.
اما ساختمان مناره‌ها حاکی از آن است که آن ها را در سالهای حکومت صفویان به ایوان متصل کردندو اسناد دیگری حاکی از آن است که طراح آنها شیخ بهایی بوده که به علوم فیزیک و معماری احاطه داشته و از همین روی توانسته آنها را به خوبی در این بنا درهم آمیزد.
راز لرزیدن منارجنبان هم یک قانون ساده فیزیکی است که قرن ها قبل از اروپاییان توسط دانشمندان و علمای اسلامی کشف شده بود
در سالهای اخیر برخی فیزیکدان ها با آزمایش هایی توانستند علت لرزش مناره ها را به گونه ای علمی تر توضیح دهند.
آنها علت اصلی جنبیدن مناره ها را تشابه شکل و ظاهر مناره ها بیان کرده و برای فهم بهتر دو مناره را به دو آونگ متشابه، تشبیه نموده که با شئ افقی به هم مربوط شده اند، برای مثال دو نخ یکسان و یک اندازه را در نظر بگیرید که از یک سرشان به نخی دیگر به صورت افقی وصل شده اند، در این حالت اگر یکی از نخ ها را تکان دهیم نخ دیگری هم تکان می خورد اما اگر نخ ها طول مختلفی داشته باشند هیچ لرزشی در نخ دوم حاصل نمی شود. این همان پدیده ای است که در فیزیک به رزونانس یا تشدید معروف شده .
این مثال نشان می دهد که اگر یک مناره با مناره دیگر از نظر وزن و یا طول اختلاف داشت با لرزش یک مناره هیچ لرزشی در دیگری حاصل نمی شد.
نکته شاخص درباره ی معماری این بنای تاریخی ، وجود همان پدیده فیزیکی تشدید یعنی منتقل شدن نیرو از مناره به همه ساختمان بنا است. اما شاید این سوال در ذهن ها نقش بندد که با تکان خوردن این بنا طی قرن های متمادی چرا این بنا فرو نریخته و حتی یک آجر هم از آن جدا نشده است. با بررسی و تحقیقات روی این بنا متوجه شده اند که مهم ترین علت فرو نریختن منارجنبان وجود دو شیار عمیق در این بنا است که این دو شکاف در کنار مناره ها قرار دارند. به زبان عامیانه می توان گفت که وجود چنین شیاری سبب می شود تا ساختمان فضا برای حرکت کردن داشته باشد و فرو نریزد.
