استرویید سیتی
Asteroid City
"تو همسری بودی که نقش بازیگر زن من را ایفا کرد"
این جمله معکوس و وارونه که به ظاهر اشتباه بیان شده (به جای: "تو زنی بودی که نقش همسر من را ایفا کرد") را یکی از شخصیت های اصلی فیلم "استرویید سیتی" به نام "جونز هال" (جیسون شوارتزمن) که در یک فیلم درون این فیلم، نقش "اگی استین بک" عکاس را دارد، به بازیگر زنی (مارگو رابی) که نقش همسر مرده اش را بازی کرده، می گوید!
جمله ای که می توان آن را تعریف دقیقی از ساختار روایتی و سینمایی فیلم "استرویید سیتی" ساخته وس اندرسون دانست!
"استرویید سیتی" مانند فیلم های اخیر وس اندرسون واقعا فیلم سرراستی به نظر نمی رسد و باید خیلی دقیق و بلکه چندبار آن را دید تا ماجرا دستمان بیاید و تازه متوجه شویم چندان هم پیچیده نبوده و از قضا خیلی سر راست است!
ولی به مصداق لقمه را دور سر چرخاندن، وس اندرسون برای بیان یک ماجرای ساده و موضوع سهل و ممتنع، از انبوهی نماها و صحنه ها و شخصیت ها و دیالوگ های پیچیده و (به روش دو سه فیلم اخیرش)، رگباری استفاده کرده که حقیقتا مخاطب را دچار سرگیجه می گرداند!!
مجری یک برنامه قدیمی تلویزیونی (با بازی برایان کرانستون) مراحل تهیه و آماده سازی یک نمایشنامه را از لحظه نوشته شدن، تعریف می کند که نویسنده ای به نام کنراد ارپ (ادوارد نورتون) آن را تحت عنوان "استرویید سیتی" می نویسد...
نام شهری خیالی که گویا بیش از 3000 سال پیش سیاره ای کوچک از آسمان در آن به زمین افتاده و حالا قرار است مراسمی توسط ارتش ایالات متحده با حضور گروهی منجمین جوان و خانواده هایشان در این شهر برگزار شده که ضمن برنامه ای 3 روزه، به آنها جوایزی نیز اعطاء گردد.
لوکیشن استرویید سیتی و همه شخصیت ها توسط کنراد ارپ معرفی می گردند و سپس با قطار 650 واگنی که همه نوع کالایی از گریپ فروت و آووکادو تا تراکتورهای جان دیر و پونتیاک و حتی کلاهک هسته ای (که قید شده با اجازه رییس جمهوری باید شلیک شود) حمل می کند ، با نوای ترانه "آخرین قطار به مقصد سن فرناندو" به استرویید سیتی می رسیم. شخصیت هایی که معرفی شده بودند، یکی یکی از راه آمده و با تک تک آنها آشنا می شویم.
انگار به کاریکاتوری از لوس آلاموس فیلم "اوپنهایمر" پرتاب شده ایم که از قضا، استرویید سیتی هم مانند لوس آلاموس شهری علمی به شمار می رود؛ رصد خانه دارد و مکان آموزش و ... و ارتش ایالات متحده و ژنرالی پنج ستاره (جفری رایت) حتی بالاتر از سرهنگ گرووز فیلم "اوپنهایمر" مسئول آن است!
وس اندرسون با فاصله گذاری فیلم سیاه و سفید (برای پشت صحنه همان فیلم درون فیلم) و رنگی (صحنه های خود آن فیلم) مخاطبش را هدایت نموده و بیش از آثار قبلی حتی فیلم "گزارش فرانسوی" از فرم های ترکیبی تئاتر و رمان و سینما استفاده کرده است.
تراولینگ های جانبی دوربین همراه پن های مداوم، دکورهای فانتزی که بعضا جا به جا می شوند، رنگ آمیزی شاد انیمیشنی به سبک و سیاق آثار کلاسیک دیزنی و ... و دیالوگ هایی که اغلب چندان ربطی به هم ندارند، فضای شبه کمدی و طنز فیلم داخل فیلم "استرویید سیتی" را در مقابل صحنه های سیاه و سفید با حرکات بعضا عمقی دوربین و صحبت های جدی تر پشت صحنه آن، قرار می دهد.
از نیمه اثر با کارگردان فیلم داخل فیلم به نام شوبرت گرین (ادریان برودی) آشنا می شویم که از همسرش طلاق گرفته و به دلیل طولانی نشدن کار، نقش همسر اگی را حذف کرده و از همین روی است که اگی اذعان می کند فیلم را نمی فهمد!
می توان گفت فیلم "استرویید سیتی"، مثل فیلم قبلی وس اندرسون یعنی "گزارش فرانسوی"، یک هجونامه شلوغ و پرگو است، همچنانکه آن فیلم در واقع هجو رسانه ها بود، این یکی نیز به نوعی هجو تبلیغات و پروپاگاندای مراسم دولتی و حکومتی و علم و نوابغ و حتی خود هنر و تئاتر و سینما به نظر می رسد آنچه به گونه ای تصویری و سینمایی تر شاید در آثار وودی آلن یا فدریکو فلینی و یا ژان لوگ گدار سابقه داشته باشد.
اندرسون همه آنچه را در فیلمش مطرح ساخته به مضحکه گرفته (واز همین روی اساسا به فصل جوایز راهش ندادند!)؛
از علم نجوم و ستاره شناسی (برای یک سیارک سه هزار ساله که به راحتی توسط یک آدم فضایی لاغر مردنی و در جلوی چشمان مسخ شده همگان ربوده می شود) تا جوانان نابغه (که کل نبوغشان مثلا در ردیف کردن اسامی و یا پریدن از ارتفاع و اختراع چند دستگاه مسخره خلاصه شده) تا آزمایشات هسته ای (که گاه و بیگاه اتفاق می افتد و همه به گونه ای عادی با آن برخورد کرده که انگار فشفشه ای به هوا رفته!) و تا ارتش ایالات متحده که همه برنامه هایشان برای تجلیل از نابغه های نجوم و سنگ سه هزار ساله در کنار بازدید از رصد خانه ای بی در و پیکر، مشاهده سه نقطه نامعلوم در آسمان و سرو خوراک چیلی و سوسیس فرانکفورتر و آتش بازی خلاصه می شود!
و از ترس پخش خبر به هم ریخته شدن همین برنامه های مضحک توسط یک آدم فضایی مردنی، همه نیروهایشان را در منطقه متمرکز کرده و قرنطینه شدیدی بوجود می آوردند. همه حاضرین را به زیر بازجویی کشانده و سعی می کنند، ورود و خروج آدم فضایی را از سرشان بیرون نمایند!
وس اندرسون حتی همان نمایش و تئاتر و فیلم را نیز دست انداخته؛ از نویسنده اش گرفته که حتی نمی تواند یک صحنه خواب را بنویسد و از هنرجویان مدد می گیرد تا بازیگر نقش اگی که با خرید بستنی مورد علاقه کنراد، خود را به او تحمیل می کند و از فرصت مابین دیالوگ هایش برای کارهای دیگر بهره می گیرد مثل کارگردانش که حتی در میان دیالوگ هایش در صحنه خوابیده! و در لوکیشن زندگی می کند، چراکه لباس هایش را بخش لباس صحنه آماده می کنند و سر و صورت و موهایش را نیز بخش چهره پردازی مرتب می نمایند!!
یا نحوه بازگرداندن بازیگر نقش میج کمپبل (اسکارلت جوهانسون) به کار با سه مدل نامه و ترفند کارگردان که باعث جایگزینی بازیگر ذخیره یعنی "وود رو" هم می شود.
ضمن اینکه فیلم مملو از کاراکترهای اضافی به نظر می رسد که تاثیر چندانی نداشته و کاربردشان تنها صحنه را شلوغ تر کرده ، اما همین کاراکترهای ظاهرا اضافی، فیلم را به ساختار مورد نظر کارگردان نزدیک تر نموده؛
مثل شخصیت پدر زن اگی به نام استنلی زک (تام هنکس) که تنها به درد حمایت از نوه هایش می خورد! یا شخصیت مکانیک (مت دیلون) و همچنین جی جی (لیو شرایبر) که چند دیالوگ مختصر دارد و مونتانا که گویا نمایش مد می دهد و مدیر مُتل (استیو کارل) که کار عجیبش فروش زمین های اطراف توسط دستگاهی خودکار شبیه دستگاه های عرضه نوشابه و آب میوه است و ....
مخلص کلام اینکه فیلم "استرویید سیتی" مانند آثار برخی فیلمسازان خاص (امثال تارکوفسکی و پاراجانف و ...) برای سینمادوستانی قابل تحمل است که با فیلم ها و سینمای او آشنا باشند و تعقیب آثارش برایشان اهمیت داشته باشد.
از همین روی تماشای این فیلم به سینما دوستان دیگر توصیه نمی شود!
