سعید مستغاثی
سعید مستغاثی
خواندن ۴ دقیقه·۷ ماه پیش

وقتی قرار می شود یک فیلم به کن برود ...



در آستانه روی کار آمدن دولت جدید در دوم خرداد 1376، در یک حرکت غیر متعارف، جشنواره فیلم کن علیرغم بسته شدن کنداکتور بخش مسابقه اصلی خود، برای اولین بار در تاریخش، آن را نادیده گرفت
و فیلم "طعم گیلاس" ساخته عباس کیارستمی را که پیش از آن(علیرغم ارائه به موقع) پذیرفته نشده بود را به اصطلاح در وقت اضافی در این بخش پذیرفت و در کمال ناباوری و با وجود فیلم های برجسته و قوی و خوش ساخت، آن را در مراسم اختتامیه، برنده جایزه اول این جشنواره (نخل طلا) اعلام کرد و این جایزه در روی صحنه مراسم توسط کاترین دنوو (هنرپیشه معروف فرانسوی) به عباس کیارستمی اهداء شد.

در آن زمان نگارنده، دبیر بخش ایرانی مجله هفتگی سینما بودم و مدیر مسئول هفته نامه، حسین وخشوری نیز در اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کارمند به شمار می آمد.
همین روزهای اول اردیبهشت بود، یک دوشنبه ای که در واقع صفحات مجله بسته می شد، وخشوری به فریدون جیرانی (معاون سردبیر) اطلاع داد، فیلم "طعم گیلاس" در بخش مسابقه جشنواره فیلم کن پذیرفته شده است.
جیرانی بلافاصله این خبر به من داد و خواست که با عباس کیارستمی تماس بگیرم و از وی درباره این خبر سوال کنم.
هیچکس انتظار چنین خبری را نداشت، چون از یک طرف فهرست فیلم های بخش های مختلف جشنواره کن از جمله بخش مسابقه اصلی این جشنواره بسته و اعلام شده بود
و از طرف دیگر چنین خبری قاعدتا می بایست از سوی امور بین الملل بنیاد سینمایی فارابی یا خود کیارستمی به ما داده می شد و نه حسین وخشوری در اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی!
اما گویا ماجرا به این شرح بود که وخشوری خبر را از مرحوم نادر طالب زاده (که در آن ایام مسئول بخش تحقیقات و پژوهش وزارت ارشاد بود) دریافت کرده بود که طالب زاده نیز آن را از طریق وزارت امورخارجه شنیده بود. یعنی گویا در این ماجرا وزارت امور خارجه نیز دخیل بود.
به هر حال با کیارستمی تماس گرفتم درحالی که او حتی روحش هم خبر نداشت که فیلمش به بخش مسابقه جشنواره فیلم کن راه یافته و خبر را که شنید خیلی خوشحال شد.
گفت اصلا انتظار چنین خبری را نداشته و در تدارکات سفر به کوکر (محل فیلمبرداری فیلم های سه گانه کوکرش) بود برای ساخت فیلم جدیدش و حالا که این خبر را به او دادم، باید برای سفر به کن آماده شود.
گویا قرار بود فیلم جدیدش هم داستان دیگری درباره کوکر و برادران نعمت زاده باشد اما ماجرای "طعم گیلاس" و جشنواره کن ، انگار به طور کلی فعالیت ها و راه سینمایی کیارستمی را تغییر داد...

یعنی اگر کیارستمی به کن نمی رفت و آن جایزه را برای"طعم گیلاس"دریافت نمی کرد، شاید جریان دیگری از فیلمسازی او را شاهد بودیم.
به هر حال او این خوش خبری را از نگارنده و مجله هفتگی سینما همواره به خاطر داشت و پس از آن، هر زمان برای مصاحبه و گفت و گو تماس می گرفتیم، به راحتی و با برخورد خوش، می پذیرفت.

بعدا و در گفت و گویی، دکتر علی اکبر ولایتی (وزیر امورخارجه دولت هاشمی رفسنجانی که در ایام برگزاری جشنواره کن یاد شده، آخرین ماههای وزارت خود را می گذراند) با هفته نامه تماشاگران امروز، گفت:
"... در فاصله کمی تا آغاز جشنواره، آقای کیارستمی برای رفتن به جشنواره با مشکل روبرو بودند. برای همین وزارت امور خارجه در این زمینه به ایشان کمک کرد و با رایزنی با کشور برگزار کننده جشنواره توانست شرایط حضور ایشان به همراه فیلمش را در جشنواره، فراهم کند..."
عزت الله ضرغامی (معاونت سینمایی وقت وزارت ارشاد) نیز در مصاحبه ای با روزنامه شرق در 13 آبان 1396، همین موضوع را مورد تایید قرار داد:
"... آقای ولایتی با من تماس گرفتند. در ابتدا دلایل من را شنیدند. بعد به من گفتند ما الان در سطح بین‌المللی در شرایطی هستیم که اگر فیلمی از ایران در جشنواره‌ای جایزه ببرد و پرچم جمهوری اسلامی ایران به اهتزاز در‌آید، از نظر سیاسی برای ما موقعیت خوبی می‌آورد. درنهایت هم موافق نبودم که این فیلم به‌عنوان نماینده سینمای ایران برود، اما چون به این نتیجه‌ رسیدم که آنها فیلم دیگری از ما را قبول نمی‌کنند و همین باعث می‌شود که ما اصلا در جشنواره حضور نداشته باشیم و با درنظرگرفتن فایده موردنظر آقای ولایتی، بالاخره موافقت کردم. بنابراین «طعم گیلاس» با وساطت دکتر ولایتی و برای مصالح دیپلماتیک کشور در مقطعي خاص به جشنواره کن رفت...

وزارت خارجهجشنواره فیلم کنطعم گیلاسعباس کیارستمینادر طالب زاده
مستندساز و کارشناس سینما
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید