آزادیِ آزاد بودن؛ مقاله‌هایی خواندنی از هانا آرنت

هانا آرنت فیلسوف سیاسی، نویسنده و بازماندهٔ هولوکاست و یکی از تأثیرگذارترین نظریه‌پردازان سیاسی قرن بیستم بود. او را بیشتر به‌خاطر ارزیابی‌های بحث‌برانگیزش از ریشه‌های تاریخی و فکری رادیکالیسم مدرن می‌شناسند. انتشارِ کتابِ «توتالیتاریسم» در سال 1951 موجب شهرت و تثبیت نامش به عنوان یک متفکر و نویسنده شد و پس از آن آثار قابل‌توجهی منتشر کرد.

آرنت در اغلب آثارش به مفهوم آزادی، انقلاب و تأثیرات آن می‌پردازد و کتابِ آزادی آزاد بودن و چند مقالهٔ دیگر، یکی از مجموعه‌های تأثیرگذار و الهام‌بخش او است که برای اولین بار در سال 2018 منتشر شد.

آزادی هستهٔ اصلی تفکر سیاسی هانا آرنت است و او اولین بار در کتابش با عنوان «انقلاب» که در سال 1963 منتشر شد، از آزادی صحبت کرد. او کتاب آزادیِ آزاد بودن را با متن زیر شروع می‌کند و در این کتاب نشان می‌دهد که بدون سیاست نمی‌توان به آزادی رسید:

«متأسفانه موضوعی که امروز به آن می‌پردازم همچنان به‌طرز شرم‌آوری تازگی دارد. در این عصر، انقلاب‌ها جزو حوادث روزمره شده‌اند. چرا که با پایان عصر استعمارگری، ملت‌های بسیاری به پا خاسته‌اند تا «در کنار قدرت‌های جهان جایگاه برابر و مستقل خود را به دست آورند، جایگاهی که طبق قوانین طبیعت و خالقش، آن را حق خود می‌دانند.»

آرنت در کتابِ آزادیِ آزاد بودن، انقلاب‌ها را جزو حوادث روزمره دانسته و معتقد است که این روند ادامه خواهد داشت. او معنای لغوی انقلاب و آزادی را توضیح می‌دهد و تحولات آن‌ها در طول تاریخ را بررسی کرده است و رهایی از فقر و بی‌ارزشی انسان را شروط رسیدن به آزادی سیاسی می‌داند.

واقعیت‌هایی دربارهٔ هانا آرنت که شاید نمی‌دانستید

• آرنت در میان نازی‌ها زندگی کرد و آن‌ها را به چالش کشید. در آلمان، آرنت تحت رژیم تبعیض‌آمیز و خشونت‌آمیز نازی‌ها زندگی دشواری داشت و چون یهودی بود اجازهٔ تدریس در دانشگاه را نداشت. با این‌حال او در آن‌جا ماند و در فعالیت‌های سیاسی شرکت کرد و در مورد یهودی‌ستیزی نوشت تا این‌که در سال 1933 توسط گشتاپو دستگیر شد. او به‌سختی توانست از زندان آزاد شود و از کشور فرار کند.
• در دورانی که زنان قرار نبود فکر کنند، اون تفکر را رسالت زندگی خود قرار داد. او در دورانی که هیچ زنی در زمینهٔ تفکر الگوی دیگران نبود قد علم کرد و از تبعیض جنسیتی زمان خود قدرت گرفت. او یک روشنفکر به‌شدت صریح بود و برخی از ماندگارترین نظریه‌ها در فلسفهٔ قرن بیستم را مطرح کرد و اولین زنی بود که استاد تمام دانشگاهِ پرینستون شد.
• ایده‌های انقلابی هانا آرنت در مورد افراط‌گرایی باورهای جهانی، تعبیر مردم از خوب یا بد را تغییر داد. آرنت محاکمهٔ آدولف آیشمن که مسئول تبعید یهودیان به اردوگاه‌های کار اجباری بود را پوشش داد و طرز تفکر جهان غرب از شر را تغییر داد. او با وجود نفرت دیگران، در کتاب «آیشمن در اورشلیم» نشان داد که آدولف آیشمن یک هیولا نبود، بلکه فقط یک بوروکراتِ بی‌تفاوت بود. توضیح آرنت از «ابتذال شر» به همگان نشان داد که قساوت و نسل‌کشی‌ها لزوماً کار آدم‌های بد و شرور نیست و بدترین شرارت‌های تاریخ به‌دست افرادی رقم می‌خورد که توجیه‌شان این است که مأمور هستند و معذور!
• ایده‌های صریح آرنت او را به یک پناهندهٔ سیاسی و طردشده از اجتماع تبدیل کرد و زندگی‌اش تهدید شد. در آلمان اقدامات سیاسی او علیه یهودستیزی او را به هدف پلیس مخفی تبدیل کرد. در آمریکا گزارش او از جلسهٔ محاکمهٔ آیشمن، منجر به طرد شدنش از جامعهٔ یهودیان و نیز جمع دوستان و متفکرانِ یهودیِ او شد. او همچنین بارها تهدید به مرگ شد.

کتاب‌های هانا آرنت را باید امروز خواند چون بینش نافذ او به ما کمک می‌کند تا در مورد تاریکی روزگارمان فکر کنیم و بفهمیم چطور باید از تاریکی به روشنایی رسید. او در کتاب‌هایش از آزادی و حق می‌گوید، از صهیونیسم انتقاد می‌کند و به توضیح معنای ابتذال شر، روابط پیچیدهٔ بین حقیقت و دروغ، قدرت و خشونت و روحیهٔ انقلابی می‌پردازد و به ما نشان می‌دهد چطور باید مسئولیت زندگی سیاسی خود را برعهده بگیریم.

می‌توانید کتابِ آزادی آزاد بودن و دیگر کتاب‌های هانا آرنت را با تخفیف ویژه از فروشگاه اینترنتی 30بوک بخرید.