دهتینی
دهتینی
خواندن ۲ دقیقه·۱ سال پیش

ساز و نقاره

بفرمود تا بر درش کرنای، دمیدند با سنج و هندی درای

بیارای پیلان بزنگ و درای، جهان پر کن از نالهٔ کرنای

کَرنا یکی از کهن‌ترین سازهای بادی ایران است که در خانواده سازهای بادی قمیش دار دسته‌بندی می‌شود. بر اساس نوشته‌های تاریخی و اشیاء مکشوفه از امپراطوری هخامنشی، قطعی به نظر می‌رسد. هرودوت مورخ یونانی عهد باستان می‌نویسد: «در زمان کورش بزرگ، سپاهیان با صدای ساز کرنا حاضر باش، رهسپار میدان جنگ می‌شدند.»

بر این اساس کرنا در گذشته یک ساز حکومتی بوده و برای اعلان‌ها، جشن‌ها و جنگ‌ها به کار می‌رفته‌است. اما سندی از این بهتر، یک شیپوره مفرغی است که در سال ۱۳۳۶ خورشیدی (۱۹۵۷ میلادی) از قبر داریوش سوم پیدا شد. و هم اینک در موزه تخت جمشید استان فارس نگهداری می‌شود. شیپوره یاد شده به کرنای هخامنشی نیز شهرت دارد

واژه «کرنا» از دو بخش تشکیل شده، «کَر» یا «کار» به معنای جنگ و «نا» یا «نای» به معنای نی یا شیبور. و در کل کرنا یعنی نای جنگی یا شیبور جنگی

نقاره ساز ضربی به صورت طبل دوتایی است که سطح یکی از دیگری کوچکتر است و هر دو به وسیله یک نوازنده با دو چوب نواخته می‌شود.

نقاره از دو طبل کاسه مانند درست شده که طبل بزرگتر صدای «بم» و طبل کوچک صدای «زیر» می‌دهد. طبل های نقاره را از مس یا سفال درست می‌کنند و روی آن پوست گاو یا گوسفند می‌کشند. برای نواختن ساز نقاره معمولاً آن را بر روی پایه‌ای مخصوص سوار می‌کنند، در مجالس خانگی یا مشابه، ساز نقاره را بر روی قطعه فرشی قرار می‌دهند و با دو ترکهٔ نازک چوب بر روی آن می‌کوبند..

نقاره‌نوازی از عهد باستان در پایتخت و شهرهای مهم ایران مرسوم بوده و همه روزه پیش از طلوع و غروب آفتاب با نوبت‌نوازی خورشید را بدرقه و استقبال می‌کردند. ویلیامز جکسن نقاره ‌زنی در وقت غروب آفتاب را یادگار دوران کهن آفتاب‌پرستی می‌داند و مادام دیولافوا می‌نویسد:

نقاره‌چیان با آن کرنای بلند قبل از طلوع آفتاب و بعد از خروج آن در بالای عمارت نقاره‌خانه و به رسم نیاکان باستانی خود به آفتاب که بزرگ‌ترین نماینده قوای طبیعت است، سلام می‌دهند.

در گذشته و حال رسم طایفه در مراسمات جشن ، عزا و جنگ نواختن سازنقاره میباشد.

ساز نقارهسازکرناممسنیدهتینی
حاج نعیم انصاری. تاریخ نگار و کارشناس تاریخ، فرهنگ و تمدن قوم لر
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید