بررسی رابطۀ میلیاردها و فضا
انسان همیشه عاشق کشف سرزمین‌های جدید برای زندگی بوده‌است؛ اما دیگر کشف سرزمینی در حد و اندازه قارۀ آمریکا روی زمین ممکن نیست و حالا نوبت به کشف سیاره‌های دیگر می‌رسد. از وقتی مفهوم سفرهای فضایی مطرح شد، خیال نویسندگان هم داستان‌های زیادی در رابطه با زندگی روی سیاره‌ها و قمرهای منظومۀ شمسی و خارج از منظومۀ شمسی خلق‌کرد. داستان‌هایی که با نام علمی-تخیلی می‌شناسیم.
نبردهای فضایی، سفینه‌های بزرگ، شهرهایی روی سطح‌های مریخ و ماه و ... همه از آرزوها و خیال‌های نویسندگانی بودند که این کارها را ممکن می‌دانستند و از نسل‌های بعدی انتظار داشتند که این خیالات را به واقعیت تبدیل کنند. افرادی چون آیزاک آسیموف[1]و آرتور سی کلارک[2]امپراتوری‌هایی را تصور می‌کردند که در منظومۀ شمسی و ورای آن گسترده شده‌بودند و گه‌گاهی هم با حکومت‌های مختلف می‌جنگیدند و این رویا، تبدیل به رویای بسیاری از کودکان و نوجوانان شد.
نسل‌ها آمده‌اند و رفته‌اند و سکونت روی سیاره‌های دیگر بیش‌از‌پیش به واقعیت نزدیک شده‌است. ناسا[3] از مدت‌ها پیش برای کاوش سیارۀ سرخ اقدام کرده و کشورهای دیگری نظیر چین نیز بعدها به کاوش مریخ روی آوردند تا امکان زندگی روی سطح این سیاره و وجود آب در آن را بسنجند؛ اما هنوز برای فرستادن انسان به مریخ محتاط هستند؛ زیرا هزینۀ بالای این کار و عدم آمادگی افکار عمومی برای پذیرش این هزینۀ هنگفت از موانع کار به‌شمار می‌روند.
امروزه یک اسم بسیار برده می‌شود؛ آن هم اسپیس‌اکس[4]است. ایلان ماسک[5] به‌عنوان مدیر این مجموعه، عزم خود را برای به‌واقعیت رساندن رویای سکونت انسان در مریخ جزم کرده و علاقه دارد تا 50 سال دیگر انسان‌های زیادی را برای سکونت به مریخ بفرستد؛ اما نکته‌ای که در این میان حائز اهمیت است، تصرف مناطق مختلف مریخ است که مانند عصر اکتشافات قاره‌های مختلف، هر کس زودتر به منطقه‌ای رسید، آن منطقه را از آن خود می‌کند. در حال حاضر نیز، اسپیس‌اکس در تصرف این مناطق چند قدم از بقیه جلوتر است!
انتقال پرهزینۀ انسان به مریخ به هدف محکم و روشنی نیاز دارد. برای مثال دستیابی به سیارک‌هایی که معادن بالقوۀ باارزشی هستند، از مهم‌ترین اهداف انسان‌ها برای سفر به مریخ است؛ زیرا با این‌منابع می‌توان تمدنی را ساخت و تکامل بخشید؛ اما صرف سفر به مریخ هیچ دردی را از انسان‌ها دوا نخواهدکرد. انسان‌ها کمبود جا روی زمین ندارند که به سکونت روی سیاره‌ها و قمرهای دیگر نیازی باشد، کنترل و مدیریت منابع روی زمین می‌تواند کفاف جمعیت بیشتری را بدهد و پس از ریشه‌کن کردن فقر به سیاره‌های دیگر فکر کرد؛ ولی به‌نظر می‌رسد که ایلان ماسک برای ارضای حس جاه‌طلبی خود تصمیم به سکونت‌دادن انسان روی مریخ گرفته‌است و نه چیز دیگر.
استفاده از ربات‌های عظیم برای بهره‌برداری از منابع فضایی بسیار منطقی‌تر از سکونت بی‌دلیل انسان روی سیارات دیگر است و اگر کشوری بتواند به منابع معدنی در فضا دست، و راهی برای انتقال آن به زمین پیدا کند، گام بسیار مهم‌تری از سکونت بی‌هدف برداشته که حتی این منابع، راه سکونت در سیارات دیگر را هموارتر می‌کند و انسان‌ها می‌توانند راحت‌تر به منابع و سیارات دیگر دست پیدا کنند.
چند وقت پیش، این میلیاردر آمریکایی عبارتی با مضمون «امپراتور مریخ» را در بیوگرافی[6] حساب توئیتر[7] خود گذاشته بود که بازخوردهای منفی‌ای به دنبال داشت؛ البته هزینۀ سرسام‌آور این پروژه به حدی‌ست که فقط یک دیوانۀ واقعی تن به آن می‌دهد، مخصوصاً اگر دیوانگی‌های قبلی او هم به موفقیت رسیده باشد و دیوانگی‌های بعدی او، دیوانگی‌های قابل دفاعی باشد.
شوخی‌های زیادی هم با خود ایلان ماسک شده‌است، برای مثال می‌گویند شاید او یک مسافر زمان باشد که از آینده آمده و تظاهر می‌کند که با تلاش خود در حال توسعۀ تکنولوژی‌ست؛ درحالی‌که در حال استفاده از تکنولوژی آیندگان است و هم‌زمان در حال هشدار دادن به ما در مورد آینده‌ای پر از ربات‌های کشتار تحت کنترل هوش مصنوعی که او از آن فرار کرده‌است.
اما ایلان ماسک تنها میلیاردی نیست که به فضا علاقمند شده‌است! جف بزوس یکی دیگر از این افراد است که پیش‌تر در شمارۀ پنجاه‌و‌پنجم همین نشریه، شرکت او که بلو اوریجین[8]نام دارد را بررسی کردیم. جف بزوس[9] بیشتر به ماه علاقمند است و برنامه‌ای برای مریخ عنوان نکرده‌است. میلیاردر دیگر، ریچارد برانسون[10] است که شرکت خود به نام ویرجین گلکتیک[11] را مدیریت می‌کند و هدف فعلی او رساندن علاقه‌مندان به ارتفاع بالایی از زمین و جاذبه نزدیک به صفر است که می‌توان با تهیۀ بلیط 250هزار دلاری، این سفر را انجام داد.
این‌گونه که پیداست، تجاری‌سازی فضا در دستور کار این‌میلیاردها قرار گرفته و هر‌کسی که به فضا علاقه داشته، سرمایه‌گذاری‌ای در شرکتی انجام داده‌است و رویای خودش را دنبال می‌کند و البته ایجاد این زیرساخت‌ها می‌تواند به پیشرفت‌های بیشتر در حوزه‌های فضایی منجر شود.
عرفان استقامت، ورودی 98 مهندسی هوافضا، سردبیر
[1]Isacc Asimov
[2] Arthur Charles Clarke
[3]NASA
[4] Space X
[5]Elon Musk
[6]Biography
[7] Twitter
[8] Blue origin
[9]Jeff Bezos
[10] Richard Branson
[11] Virgin Galactic
