بالاخره بعد از مدت‌ها هماهنگی، فرصتی پیش‌آمد تا همراه جمعی از هم‌دانشکده‌ای‌ها، سفری چند‌ساعته به غرب تهران داشته‌باشیم تا از پارک ملی هوافضا دیدن کنیم. بازدیدی که توسط باشگاه هوافضا تدارک دیده شده بود.مشخصات فنی، سال تاسیس و آدرس دقیق پارک ملی هوافضا از گوگل[1] قابل‌دسترسی است و از نظر من نیازی به تکرار آن‌ها نیست و بیشتر در این متن بنا دارم به ویژگی‌های داخل پارک و ملاحظات آن بپردازم.
اول از همه، در ورود به این پارک باید در‌نظر داشته‌باشید که قدم در یک منطقۀ تقریباً نظامی می‌گذارید و با یک‌سری سرباز و درجه‌دار طرف هستید که از هیچ بابت تعارف یا شوخی با شما ندارند و در‌عین‌حال که با تجهیزات پیشرفتۀ موجود در پارک آشنایی خوبی دارند و پاسخگوی سوالات هستند؛ در صورت عدم پیروی از قوانین وضع‌شده برای حفظ نظم در پارک (که قوانین منطقی و صریحی هستند) به شما تذکر می‌دهند.
در‌بدو ورود به ساختمان نمایشگاه، در دیوارۀ روبه‌رویی تعدادی تابلو از دانشمندان و دستاوردهای مرتبط با عقبۀ مهندسی ایرانی اسلامی‌ست که با عنواننقش ماندگارقابل‌مشاهده‌است که‌برای خاطر‌نشان‌کردن گذشتۀ درخشان جغرافیای ایران در سال‌های دور، طراحی و نصب گشته‌اند. در‌بین طرح‌های اولیۀ پرندگان مصنوعی و اسامی دانشمندان، نمادهایی از وسایل رصد و علم نجوم مانند اسطرلاب و مدل‌هایی از کرۀ زمین نیز دیده‌می‌شود.
0- الف-دزفول:
بخش الف-دزفول برای نشاندادن وضعیت نابسامان شهرهای تحت حملات موشکی دوران دفاع مقدس طراحی‌شده‌است. این بخش به‌صورت یک راهرو ساخته‌شده که در طرفین راهرو، المان‌های مختلف، از جمله چند خانۀ خرابهو یک موشک عمل‌نکرده جایگذاری‌شده‌اند. صداگذاری خوب این بخش نیز به فضاسازی بهتر شرایط کمک می‌کند.در مرحلۀ دوم پیش‌غذا، وارد اتاقی می‌شویم که در‌یک‌طرف آن، نقشۀ ایران،متشکل از عکس‌های شهرهای مختلف در دوران جنگ،نصب شده‌است و در‌طرفدیگر، همان نقشه با عکس‌های دستاوردهای دفاعی بعد از جنگ.
1- استوانه‌های عظیم:
بالاخره تا اینجا، دغدغۀ «این همه خرج علم نظامی می‌کنیم برای چه؟»باید برای‌تان حل شده باشد و آمادۀ ورود به بخش اول از بخش‌های اصلی نمایشگاه به نام خط مقدم شده‌باشید. قبل از ورود به‌این بخش، مسئول مربوطه به شما توضیح‌می‌دهد که سامانه‌های موجود در این بخش از حساسیت بالایی برخوردار‌هستند و تصویربرداری از‌این بخش ملاحظاتی دارد. در نگاه اول با چند استوانۀ توخالی مواجه‌می‌شوید اما با توضیح مسئول مربوطه،متوجه می‌شوید که هر‌کدام از این استوانه‌ها حاصل چندین سالتلاش برای طراحی یا مهندسی معکوس است و از چندصد سیستم کوچک و بزرگ برای کنترل وضعیت، موقعیت و پیشرانش استفاده می‌کنند. تعداد کل موشک‌های موجود در این سالن از عدد 15 تجاوز می‌کند که تقریباً کنار هر‌یک از این موشک‌ها یک نمایشگر بزرگ برای گرفتن اطلاعات بیشتر با طراحی گرافیکی کاربرپسند، قرار‌دارد. نمونه‌هایی از موشک شهاب 2، اسکاد[2]، ذوالفقار، فاتح ای[3]، خلیج فارس، هرمز، شهاب 3 و 2، ماهواره‌بر سیمرغ، سفیر، قاصد و... در سالن مذکور و حیاط کناری حضور‌دارند که با پایه‌هایی به‌صورت عمود و بعضی به صورت مایل‌پرتاب در‌جای‌خود ثابت شده‌اند. این بخش که یکی از بزرگترین‌های پارک است، سامانه‌های مختلف موشک‌ها را هم در معرض نمایش قرار داده‌است. عکس‌برداری از این بخش با محدودیت‌هایی رو‌به‌رو بود.
2- پهپاد، پهپاد همه‌جا:
از بین تعدادی دیوار کاذب رد می‌شوید و پا در بخش بعدی به نام تا قاف با سیمرغ می‌گذارید. همه‌جا پر است از هواپیماهای بدون سرنشین کوچک و بزرگ. از پهپاد تلاش که اولین پهپاد ساختۀ ایران در دوران دفاع مقدس است، بگیرید تا لاشۀ ام کیو-چهار سی[5] که تکه‌هایش را از کف دریا جمع کرده‌اند و سرهمکرده‌اند. البته اگر بخواهیم دقیق‌تر نگاه کنیم همین بخش پهپادی را هم به سه قسمت ساده، پیچیده و به‌غنیمت‌گرفته‌شده، دسته‌بندی کرده‌اند که به‌همین ترتیبنیز چیده شده‌اند و بخش پهپادهای غنیمتی، شکار کرکس‌ها نام دارد. در قسمت دوم این بخش، اولین چیزی که توجه‌تان را جلب می‌کند یک محفظۀ شیشه‌ای با تعدادی صندلی و صفحۀ نمایش و دستۀ کنترل است. تبریک می‌گویم، شما می‌توانید بعدتر برای دوستان‌تان تعریف کنید که یک واحد هدایت و کنترل پهپاد کامل را از نزدیک دیده‌اید و حتی با تنظیماتش کار کرده‌اید.
شناسنامۀ کامل هر پهپاد کنار آن جهت آشنایی کامل با پهپادهای حاضر به‌صورت چاپی در دسترس است و چند پوستر دیگر نیز جهت تبیین انواع ماموریت‌های پهپادها وجود دارد. چند نرم افزار شبیه‌ساز دوربین‌سوار روی پهپاد شناسایی، نیز روی کامپیوترهای لمسی روی دیوار خودنمایی می‌کنند و پذیرای ذهن‌های احتمالاً کنجکاو شما هستند.
3- خلبان صحبت می‌کند:
بعد از عبور از قسمت پرنده‌های بدون سرنشین از یک راهروی به نسبت تنگ عبور می‌کنید که در دست راست‌تان یک باند پرواز در ابعاد یک اتاق کوچک مدل‌سازی شده را مشاهده می‌کنید. به بخش جدید خوش آمدید، بخشی به نام دست‌های آسمان. به محض ورود به این بخش یک سوخو-22[6] بزرگ با تسلیحات اطرافش توجه‌تان را جلب‌می‌کند و یک پلکان تا کاک‌پیتش[7] کشیده شده‌است و می‌توانید از این پله‌ها بالا بروید و داخل کاک‌پیت خلبان و روی صندلی بنشینید. فقط موقع سوارشدن حواس‌تان باشد که پای‌تان را روی سامانه‌های کنترلی روی پنل نگذارید.
علاوه بر این پسر بزرگ روسی، چند ماکت از هلیکوپترهای مختلف و یک اینفوگرافیک[8]از تنها هواپیمای اطفای حریق کشور(ایلیوشین 76تی‌دی[9]) در این بخش پذیرای شماست. دو هلیکوپتر که می‌توانید داخل آن‌ها بنشینید هم در ادامۀ این بخش وجود داشت.
4- رادارها روشن:
بخش بعدی قسمت سیستم‌های پدافندی این نمایشگاه است کهکمان‌گیراننام دارد. این قسمت که از رادارها و سیستم‌های رهگیری تشکیل شده‌ست، انواع موشک‌های ضدهوایی و سامانه‌های پدافندی را به نمایش گذاشته است. از سوم خرداد گرفته تا رادارهای بزرگ و سامانه‌های پشتیبانی پدافندی که دیدن آن‌ها از نزدیک جذابیت خاص خودش را دارد.البته تا یادم نرفته بگویم که تور ام 1[10] در نمایشگاه حضور ندارد. در همین سالن، دو در در‌سمت راست‌تان قرار دارد که به دو اتاق شبیه‌سازهای واقعیت مجازی باز می‌شوند که در هر‌دو باید با استفاده از تسلیحات پدافندی، میثاق و توپ ضدهوایی، در محیط مناسب قراربگیرید و هدف‌های قابل مشاهده را ساقط نمایید.
5- به‌سمت بی‌نهایت و فراتر از آن:
و اما قسمت نهایی و جذاب‌ترین قسمت این نمایشگاه برای من بخش فضایی به نام تا ثریا بود. چند نمایشگر با صفحۀ لمسی جهت ارائه اطلاعات راجع به ماهواره‌ها و ماهواره‌برهایی از جمله نور و قاصد در دسترس است. لازم‌به‌ذکر است در رایانۀ مربوط به ماهوارۀ نور، امکان مشاهدۀ موقعیت زندۀ این ماهواره وجود دارد. در چند رایانۀ دیگر نیز امکان یادگیری و کنترل مراحل ارسال یک ماهواره به فضا و قرار‌دادن آن در مدار وجود دارد. ایستگاه سیار زمینی دریافت سیگنال از ماهواره هم کهتوت‌فرنگی روی کیک این بخش از نمایشگاه است. اما مساحت کم این قسمت نمایشگاه، تنها نقطه ضعف بخش فضایی بود.
6- جمع‌بندی:
پارک ملی هوافضا برای یک بار دیدن که نه، چند بار دیدن هم محتوا برای ارائه و یادگیری دارد. حضور متخصصان خوش‌صحبت و مسلط هر حوزه در بخش‌های مربوطه، بر جذابیت این نمایشگاه افزوده است. تقریباً تمامی المان‌های موجود در پارک به شکلی تعاملی طراحی شده‌اند و تا جایی که چیزی را خراب نکنید یا احتمال آسیب‌رساندن به خودتان را بالا نبرید کسی کاری به کارتان ندارد. شاید یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف مجموعه عدم دسترسی آسان با استفاده از وسایل نقلیۀ عمومی باشد و در صورت تمایل، استفاده از اتومبیل شخصی یا سرویس‌های مسافربری آنلاین، بهترین گزینۀ دسترسی به این مجموعه خواهد بود.
باشگاه هوافضا که تدارک این بازدید با مسئولیت آن‌ها بود، در نظر دارد در آینده نیز بازدیدهایی حرفه‌ای‌تر و با برنامه‌ریزی را برای علاقمندان طرح‌ریزی کند.
[1]Google
[2]Scud
[3]A
[4] F
[5]MQ-4C
[6]Sukhoi Su-22
[7]Cockpit
[8]Infographic
[9]Ilyushin Il-76TD
[10]Tor-M1
میلاد بهاری
ورودی 97 کارشناسی هوافضا
