بخشی از اهداف مشاوره
مشاوره چیست؟
مشاوره، اقدامی حمایتی بر پایهٔ علوم روانشناسی در حمایت از فردی است که آسیب دیده یا در معرض آسیب قرار دارد.مشاوره دارای ابعاد و انواع بسیار و گسترده‌ای است؛ به طورکلی مشاوره تخصصی از رشته‌ها و مهارتهای زیر مجموعهٔ روانشناسی است. برخی ابعاد مشاوره عبارتند از:مشاوره تحصیلی، مشاوره شغلی، مشاوره خانواده، مشاورهازدواج و درمان اختلالات روان شناختی. وظیفهٔ مشاور به عنوان شخصی که داری مهارتهای علمی روان‌درمانی (به جز دارودرمانی) است، یاری رساندن و ارائهٔ راه حل به مراجع دربارهٔ مشکلاتی است که مراجع در شغل، روابط، احساسات و دیگر امور خود مطرح می‌کند.در واقع، مشاوره یک فرایند رشدی است که از طریق آن به اشخاص کمک می‌شود: اهداف خود را مشخص کنند، تصمیم‌گیری مناسب داشته باشند و مسائل فردی، خانوادگی، اجتماعی و تحصیلی خود را حل کنند.
مشاوره کیست؟
مشاور فرد متخصصی است که با علاقه به دل مشغولی‌های شما گوش داده و به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از آنها داشته باشید و بتوانید با راحتی و کارآمدی بیشتری با مشکلاتتان مواجه شوید. مشاوران از نظریه ها و روش های مختلف روان درمانی برای حل مسائل و درمان اختلالات بهره می جویند اما هسته اساسی كار مشاوره، رابطه حسنه است. هدف نهایی فرآیند مشاوره یاری رساندن به مراجع می‌باشد.
حداقل شرایط تحصیلی مشاور متناسب با الگوی سازمان نظام روانشناسی:
دارابودن حداقل دانشنامه کارشناسی، کارشناسی ارشد یا دکتری در یکی از رشته‌های روانشناسی بالینی، روانشناسی مشاوره یا دارا بودن دانشنامه کارشناسی ارشد در رشته علوم تربیتی و حداقل سه سال تجربه مفید در زمینه مشاوره و روان درمانی.
توانایی‌های مشاور
توانایی تجزیه و تحلیل و شناخت مسائل و مشکلات و استنتاج مطالب
برخورداری از فکر خلاق و نوآور
توانایی برای تجربه کردن یا احساس نمودن همه هیجانات آدمی نظیر غم، امید، احساس خوشبختی، صمیمیت
توانایی سخن گفتن در جمع و ایراد سخنرانی در حضور دیگران
توانایی تصمیم‌گیری در مواقع بحران
توانایی تحمل انتقاد، تحقیر، خشم و بی‌اعتنایی مددجو
توانایی ایجاد ارتباط مناسب با دیگران و بیان منظور و مطالب خود به طریف مقابل
بخشی از اهداف مشاوره
تلاش برای درمان نارسایی‌ها و اختلال شناختی، عاطفی و هیجانی
كمك به مراجعین در شناخت بهتر خود استعدادها، توانایی‌ها، رغبت‌ها و ارزش‌ها
ـكمك به مراجعین در بهبود سازگاری خانوادگی، همسرگزینی و روابط زناشویی
كمك به پیشگیری از بروز مشكلاتی كه می‌تواند سرمنشاء اختلالات عمیق عاطفی و شناختی باشد
كمك به مراجعین در فراگیری مهارتهای لازم برای برقراری روابط سالم با افراد دیگر و محیط‌های اجتماعی
كمك به مراجعینی كه مشكل خاصی ندارند برای ارتقاء سطح بهداشت روانی
انواع مشاوره
مشاوره تحصیلی در زمینه انتخاب رشته و راهنمایی شغلی
در این زمینه مشاور به دانشجو کمک می‌کند با اطلاع از ویژگی‌ها و شرایط خود، رشته‌ها و شرایط جامعه تصمیم مناسبی در مورد انتخاب رشته تحصیلی‌اش اتخاذ نماید. مشاور تلاش می‌کند علاوه بر اینکه مراجع را از جنبه‌های مختلف هوشی، استعداد و علایق شناسایی کند بلکه این شناخت را با شناخت‌های خود دانشجو در هم می‌آمیزد و با در نظر گرفتن مقررات بیرونی و شرایط ویژه جامعه اقدام به تصمیم‌گیری کنند.
مشاوره تحصیلی در زمینه بررسی افت تحصیلی
برخی از دانشجویان ممکن است دچار افت تحصیلی شوند. شناخت و پیدا کردن علت افت تحصیلی در گام اول قرار دارد. مشاور تحصیلی به بررسی علل مختلف افت تحصیلی می‌پردازد. برای بررسی احتمال وجود عوامل خانوادگی از خود دانشجو کمک می‌گیرد. عوامل محیطی را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد و همچنین به بررسی سلامت جسمی و روانی دانشجو می‌پردازد. بعد از پیدا کردن علت، مشاور به کمک دانشجو نسبت به رفع آن علت اقدام می‌کنند. از جمله این راهنمایی‌ها شیوه افزایش انگیزش دانشجو، آموزش شیوه‌های صحیح مطالعه، آموزش شیوه‌های مواجهه با تغییرات اساسی و غیره خواهد بود.
مشاوره تحصیلی در زمینه مطالعه و حافظه
برخی از دانشجویان با وجود اینکه افت تحصیلی نشان نمی‌دهند، اما ممکن است نیاز به آموزش شیوه‌های صحیح مطالعه و روش‌های بهسازی حافظه داشته باشند. آموزش چنین روش‌هایی می‌تواند به جلوگیری از اتلاف وقت دانشجو و بالا بردن بهره‌وری او کمک کند. برنامه‌ریزی برای مطالعه، رعایت اصول یادگیری در برنامه‌ریزی برای مطالعه، رعایت ویژگی‌های حافظه‌های مختلف می‌تواند به دانشجو کمک کند تا روش مطالعه صحیحی داشته باشد و نتیجه بهتری کسب نماید.
مشاوره تحصیلی در زمینه کاهش اضطراب امتحان
اغلب افراد در جلسه امتحان و یا قبل از آن درجاتی از اضطراب را تجربه می‌کنند. داشتن مقداری اضطراب در شرایط امتحانی کاملا طبیعی و گاهی حتی ضروریست. چون موجب بالا نگه داشته شدن سطح انگیختگی فرد شده و عملکرد او را بهبود می‌بخشد. اما در صورتیکه میزان این اضطراب از حد طبیعی بالاتر برود، باعث مختل شدن عملکرد فرد خواهد شد. بنابراین مشاوران تحصیلی تلاش می‌کنند با آموزش شیوه صحیح مطالعه، بالا بردن کارآیی حافظه و استفاده بهینه از زمان، دانشجو را در کسب اطمینان و یقین نسبت به خود یاری رسانند. به عبارتی دیگر مشاور تلاش می‌کند اعتماد به نفس او را بالا ببرد تا از پیدا شدن افکاری که باعث اضطراب در او می‌شوند جلوگیری کند. مشاوره تحصیلی کمک می‌کند تا دانشجو با تسلط بیشتری به مطالب مورد نظر سر جلسه امتحان حاضر شود و علاوه بر این به خود اعتماد به نفس داشته باشد. همچنین ممکن است روش‌های اختصاصی مثل آموزش روش‌های آرامش‌ورزی مورد استفاده قرار بگیرد. در صورت حاد بودن میزان اضطراب دانشجو به مراکز تخصصی‌تر ارجاع داده می‌شود
مشاوره شغلی
مشاوره شغلی عبارت است از تعیین یک حرفه که با استعدادها، امکانات و خصوصیات روانی و جسمی فرد سازگار و هماهنگ باشد. این نوع از مشاوره، در سه مرحله اساسی صورت می‌گیرد:
شناسایی کامل توانایی‌ها، استعدادها، رغبت‌ها و محدودیت‌های فردی؛ این ویژگی‌ها تمام توانایی‌های جسمانی، روانی و محدودیت‌های جسمانی و روانی و اجتماعی فرد را در بر می‌گیرد.
شناسایی مشاغل متعدد و آگاهی نسبت به عواملی که منجر به موفقیت و رضایت شغلی می‌گردند. در این راستا ویژگی‌های مختلف هر یک از مشاغل از جنبه‌های مختلف مالی، اجتماعی و سایر محدودیت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند. برخی مشاغل ویژگی‌های خاص خود را دارند که باید مورد توجه قرار گیرند. مثل مسأله شب‌کاری برای شغل پرستاری و دور بودن از محل زندگی برای مدت‌های طولانی برای انجام فعالیت‌های باستان‌شناسی و … .
ایجاد سازش منطقی بین خصوصیات شخصی و شرایط شغلی که به موفقیت و رضایت شغلی می‌انجامد. شغل مورد نظر چه ویژگی‌ها و چه محدودیت‌هایی دارد؟ چه ویژگی‌های فردی را نیاز دارد؟ و چقدر بین این دو دسته ویژگی هماهنگی و همخوانی وجود دارد، سؤالاتی هستند که در جریان مشاوره شغلی به آنها پاسخ داده می‌شود.
مشاوره خانواده
هدف مشاوره خانواده رفع اختلافات خانوادگي و حل مسائل و مشکلات خانواده‌ها از طريق مشاوره و گفت‌وگو، آموزش شیوه‌های ارتباط مؤثر افراد خانواده با یکدیگر، پیشگیری از اختلافات خانوادگی و تحکيم و تقويت بنيان خانواده می‌باشد. تحقیقات روانشناسی نشان داده‌اند، افرادی که از همان ابتدا يعنی قبل و هنگام ازدواج با آگاهی يا کمک و مشورت، همسر خود را انتخاب کنند و در انتخاب و گزينش صحيح اطلاعاتی کسب کنند، در ادامه زندگی مشترک رضايت بيش‌تری دارند. زوج هایی که قبل از حاد شدن مشکل به مراکز مشاوره مراجعه می‌کنند و با نيت اصلاح زندگي از برنامه‌های مشاوره‌ای استفاده می‌کنند،نسبت به افرادی که از خدمات مشاوره‌ای استفاده نکرده‌اند و يا اين که تنها يکي از طرفی خواستار استفاده از خدمات مشاوره‌ای باشند، در پذيرش مشکل و حل آن موفق‌تر هستند.
مشاوره ازدواج
ازدواج مساله بسیار مهمی است که بسیاری از جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. امروزه شمار روز افزون موارد طلاق موجب شده است تا صاحبنظران به فکر پیدا کردن راه‌حل‌هایی باشند که یک ازدواج موفق و سالم را ممکن سازد. در مشاوره قبل از ازدواج افراد با توجه به نيازها و توانايی‌ها و اطلاعات خود، با مشاور با تجربه‌ای صحبت می‌کنند تا به موفقيت دست يابند. بهتر است افراد قبل از ازدواج، در زمينه‌های مختلف با هم به تفاهم برسند و در رابطه با اين امر می‌توانند از مراکز مشاوره و راهنمايي در زمينه ازدواج کمک بگيرند. لذا مشاورين در مراکز مشاوره قبل از ازدواج، استعدادها و توانايی‌ها، رغبت‌ها و نيازهای طرفين را بررسي و شناسايي کرده و راهکارهايي براي رسيدن به تفاهم به آنها ارائه مي دهند و مهارت هاي لازمي را که موجب تحکيم و شيرينی زندگی می‌شود به آنها آموزش می‌دهند.
مشاوره قبل ازدواج در الویت اول به روشن ساختن ملاک‌هایی می‌پردازند که برای داشتن یک انتخاب مناسب در ازدواج ضروری هستند. عدم توجه به تعیین چنین ملاک‌هایی و ارزش‌گذاری و اولویت‌بندی نامناسب آنها اغلب موجب ناکامی‌های بعدی می‌شوند. بر این اساس در مشاوره قبل از ازدواج تلاش می‌شود ملاک‌های افرادی که قصد ازدواج دارند بررسی شده و راهنمایی لازم در مورد نظر داشتن ملاک‌های مناسب ارائه گردد. سن ازدواج عامل مهمی است که می‌تواند رضایت از زندگی مشترک را تحت تاثیر قرار دهد. هر چند این عامل به تنهایی نمی‌تواند تعیین‌کننده باشد، اما عامل مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. بر این اساس لازم به نظر می‌رسد میزان آمادگی سنی، روانی و اجتماعی طرفین مورد بررسی قرار گیرد. بطوری که عدم پختگی روانی، عاطفی، جسمانی و اجتماعی طرفین مشکلات زیادی را به بار خواهد آورد. ویژگی‌های شخصیتی بسیار متنوع و متعدد هستند، اما برخی از آنها دخالت بیشتری در رضایت از زندگی مشترک دارند. چنین ویژگی‌هایی به تعداد زیادی وجود دارند که البته گاه همسان بودن ویژگی‌های طرفین و گاه ناهمسانی آنها می‌تواند فاکتوری برای ازدواج موفق باشد.
