1- واکسیناسیون کرونا در برخی کشورها آغاز شده‌است و به تدریج بر تعداد آنها افزوده خواهد شد. قاعدتا متخصصان بهداشت و درمان و هم‌چنین اندیشه‌وران همه‌گیر شناسی با مطالعات بالینی، آمارگیری‌های متعدد و با استفاده از روش‌های علمی کارکرد و میزان مؤثربودن این واکسن و سایر واکسن‌هایی که به بازار می‌آیند، در برابر این ویروس را اندازه‌گیری می‌کنند. هم‌چنین متخصصان همه‌گیرشناسی کارایی نحوه‌ی سازماندهی فرایندهای واکسیناسیون، تامین واکسن و لجستیک کار را خواهند سنجید و گزارش‌هایی را انتشار خواهند داد. به هر روی، جهان با پدیداری نو روبه‌رو است و متخصصان گام به گام در جهت شناخت واقعیت این پدیده و اثرگذاری آن بر بدن انسان‌ها و زندگی فردی و جمعی آنان و هم‌چنین اثر آن بر ساختار اقتصادی و اجتماعی بشری اقدام خواهند نمود و مرحله به مرحله خود را اصلاح خواهند نمود. از جمله شرایط نگهداری این واکسن در وضعیت فعلی بسیار دشوار است؛ دمای منهای 70درجه. احتمالا در آینده یافته‌های مناسبت‌تری کشف خواهند شد.
2- در ایران نیز نیاز داریم که واقعیت را هم‌چنان که هستند بشناسیم. به مردم امکان دسیتابی به اطلاعات و امکان آزمون درستی آنها داده شود. این امر باید شامل تمام اطلاعات تخصصی زیست‌شناسانه، داده‌های ناظر بر مدل و روش‌های همه‌گیری آن در میان انسان‌ها و هم‌چنین میزان اثرگذاری و کارایی تدبیرهای بهداشتی و یا اقتصادی و اجتماعی برای مقابله با این ویروس مرگبار شود. اگر تدبیری مؤثر نبوده باید اعلام شود؛ با این قید که کسی نباید در برابر آن نکوهش شود. چون کسانی که تصمیم‌های مقتضی را گرفته‌اند بر اساس اطلاعاتی بوده که تا آن زمان در اختیار داشته و بر مبنای حسن نیت بوده‌است. درغیراین‌صورت، تمام تلاش‌ها منعطف به اصرار بر تدبیرهای غلط و رفتارهای مجادله‌آمیز و یا پنهان نگاه‌داشتن کاستی‌ها خواهد شد. هرگونه اطلاعات نادرست، خبرتقلبی و ساده‌انگاری در این موضوع به بهای جان ده‌ها تن از هم‌وطنان‌مان تمام خواهد شد. بگذاریم که هیچ مانعی برای شناخت واقعیت فراروی مردم و مسئولان قرار نگیرد. چنانچه به هر میزان شناخت که از واقعیت خارجی کسب شد، آن‌چنان که هست به مردم گزارش شود، همراهی مردم با تدبیرهای اتخاذی فزون‌تر خواهد شد.
3- انعکاس خبر شروع و توسعه کاربست واکسیناسیون کرونا در جهان، به حق انتظار دستیابی سریع ایران به این واکسن را در میان هم‌وطنان خواهد افزود. و هر روز تاخیر در دسترسی به واکسن برای هر فرد ایرانی به معنی از دست رفتن فرصتی واقعی است که از او دریغ شده‌است. نظام حکمرانی و راهبران سیاسی و اجتماعی باید نسبت به حسِّ عمومی هزینه فرصت ازدست‌رفته و عدم‌النفع بسیار حساس باشند.
4- تامین واکسن کرونا اصلی‌ترین و فوری‌ترین مساله اجتماعی ایران است. به هیچ‌وجه نباید در این باب تعلل و به این مساله کم‌توجهی کرد. خوشبختانه جناب رییس جمهور، رییس بانک مرکزی و مسئولان بهداشت و درمان از داشتن اراده‌ی کافی و آمادگی برای تخصیص منابع مالی لازم به این نیاز عمومی خبر داده‌اند. هم‌چنین آنان به وجود مانع‌های سیاسی بر سرِ راهِ مبادله‌ی مالی برای تامین واکسن را مخابره کرده‌اند. بی‌گمان آنان درست می‌گویند. ولی، برجسته کردن مانع‌هایی که امریکا ایجاد می‌کند، دردی از دردهای مردم را درمان نمی‌کند. باید چاره‌ای جست. در این ارتباط باید به دو نکته توجه داشت. یکی اینکه موضوع در دستور کار، مساله‌ای انسانی است. بنابراین، دولت در تماس با تمام نهادهای مدنی و سازمان‌های بین‌المللی باید از ظرفیت آنان سود ببرد و اجازه دهد که نهادهای مدنی ایران با همتایان خود در این ارتباط تماس برقرار نمایند و همراهی آنان را طلب کنند. و دیگر آن‌که از سیاسی کردن موضوع و تبدیل آن به منازعه سیاسی در درون کشور احتراز کرد. دستِ‌کم، خودمان در ایران این موضوع را ملی و عمومی تلقی کنیم و به یکدیگر کمک کنیم و به هم اعتماد داشته باشیم. تردیدزایی در باره سلامت واکسن‌ها و کیفیت واکسیناسیون که توسط برخی افراد طرح شده نمک بر زخم مردم پاشیدن است. به مسئولان بهداشت و درمان کشور اعتماد کنیم.
5- برای رویارویی با کرونا نیاز به هم‌رایی و یا به عبارتی تشکیل اتاق فکر بر مبنای خوش‌گمانی داریم. در این مرحله از همه‌گیری این ویروس، موضوع تامین واکسن مساله‌ی یک کشور است. به‌جای طرح فرضیه‌های ثابت نشده، و نکوهش یکدیگر، همه بسیج شویم تا مانع‌های درونی و بیرونی بر سرِ راهِ تدارک این واکسن را بر طرف کنیم. برای یک‌بار هم که شده تمرین همدلی کنیم. این چند روزه که برخی اخبار نیش‌ونوش‌دار را دیدم با خود گفتم از کی ما این‌گونه نسبت به هم نامهربان شدیم و سوء نظر پیدا کردیم؟ به‌هرروی، در آغاز به خودم یادآوری می‌کنم که در ارتباط با رویارویی با کرونا از هرگونه دودستگی باید بپرهیزم. مساله امروز ما دستیابی سریع به واکسن مؤثر و کارا است. داخلی و یا خارجی و چگونگی آن مهم نیست. سالم، درست، مؤثر و در اختیارِ مردم بودن آن مهم است.
6- کادر پزشکی روزگاران سختی را طی می‌کنند و با ماموریت دشواری روبه‌رو هستند. ارج آنان را بدانیم و با همراهی خود از خستگی آنان بکاهیم. این هم‌وطنان فداکار ماه‌ها است که با کمترین چشم‌داشت، بیشترین لطمه‌ها را در مبارزه کشورمان با این ویروس مرگبار دیدهاند. واکسیناسیون کرونا امری تخصصی است و نیازمند حضور کادر پزشکی توانمند است. تحقق این امر بدون حضور جامعه پزشکی امکان‌پذیر نیست و اگر بشود پُرخطا و قابل اعتماد نیست. بنابراین، در اندیشه سلامت کادر پزشکی کشور نیز باید بود.
