از جمله ویژگی‌هایی که امام علی علیه‌السلام برای جامعه مطرح می‌کند: «لَا نَنْتَفِعُ بِمَا عَلِمْنَا» است؛ یعنی ما از آنچه آموخته‌ایم بهره‌ای نمی‌بریم.
برای فرد یا اجتماع نقصِ بسیار بزرگی است که مجموعه‌ای از دانستنی‌ها را کسب کند، اما هیچ اثری از آن در حیات او دیده نشود. مگر نه آنکه یکی از نتایج مهم آموختن علم، ظهور فایدۀ آن است؟
اگر چنین نشود این علم چه ارزشی دارد و چه فضیلتی دربر خواهد داشت؟
اگر علم در سینۀ عالِم دفن شود و در فرایند عمل، ظهور خارجی نیابد، نه‌تنها فایده نمی‌دهد، بلکه شاید اثر عکس نیز بر جای بگذارد؛ یعنی نخوت و غرور تولید کند و او را از حرکت به تعالی باز دارد. در اینجا نه‌تنها نور علم وجود عالِم را مصفا و روشن نکرده، بلکه بر ظلمت سینه‌اش افزوده و فضای جانش را تاریک‌تر کرده است.
پس درحقیقت، این علم تفاوتی با جهل ندارد، زیرا کارکرد هر دو یکسان است. با توجه به این رابطۀ ضروری میان علم و عمل است که امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرماید:
«عِلْمٌ بِلَا عَمَلٍ کَشَجَرٍ بِلَا ثَمَرٍ» .
دانش بدون عمل همچون درختی بدون بار و ثمر است.
نزد پیشوایان دین، علم با عمل قرین است و هرکس دانشی می‌آموزد باید مطابق آن عمل کند؛ اما اگر کسی چنین نکرد، مصداق آیۀ شریفه است که فرمود:
«مَثَلُ الَّذینَ حُمِّلُوا التَّوْراةَ ثُمَّ لَمْ یَحْمِلُوها کَمَثَلِ الْحِمارِ یَحْمِلُ أَسْفاراً».
مثال کسانی که تورات وظیفۀ ایشان شد، اما آن را برنتافتند، همانند مثال خری است که کتاب‌هایی حمل می‌کند.
در روایتی از وجود مقدّس سیدالساجدین علیه‌السلام زاویه‌ای دیگر از این بحث گشوده می‌شود:
«مردی خدمت امام سجاد علیه‌السلام آمد و از ایشان مسائلی پرسید و آن حضرت بدو جواب داد. بعد از مدتی بازگشت تا از مسائلی همچون مسائل پیشین بپرسد. امام فرمود: در انجیل نوشته شده است: تا بدانچه دانسته‌اید عمل نکرده‌اید از آنچه نمی‌دانید نپرسید؛ چرا که علمی که به آن عمل نشود جز بر ناسپاسی دارندۀ آن و دوری او از خدا نیفزاید.»
از نگاه حضرت سجاد علیه‌السلام تا زمانی که ثمرۀ عملی دانش در حیات فردی و اجتماعی انسان مشاهده نشود، آن آموزه‌ها معتبر نیست. اگر این ثمرات در زندگی دیده نشد، آگاهی‌های ذهن انسان فسیل می‌شود و انسان ذهنی عادتی می‌یابد و حتی شاید زمینۀ خطاهای بزرگ‌تر و چه‌بسا مقدمات کفر او به حق فراهم شود.
- کتاب فروغ حکمت، ج۳، صص ۱۶۰-۱۵۷.
گرفته شده از: صفحه تلگرام دکتر محمد علی انصاری
ویدیو های مرتبط با موضوع در کانال یوتیوب ما: لینک کانال
