قانونگذار جمهوری اسلامی ایران در ماده 175 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1394 در راستای ایجاد و ترویج خدمات الکترونیکی قضایی مقرر نموده « استفاده از سامانه های رایانه ای و مخابراتی، از قبیل پیام نگار (ایمیل)، ارتباط تصویری از راه دور، نمابر و تلفن، برای طرح شکایت یا دعوا، ارجاع پرونده، احضار متهم، ابلاغ اوراق قضایی و همچنین نیابت قضایی با رعایت مقررات راجع به دادرسی الکترونیکی بلامانع است»؛ و در ماده 655 قانون آیین دادرسی کیفری بر تجویز ابلاغ الکترونیکی تأکید دارد « در هر مورد که به موجب قوانین آیین دادرسی و سایر قوانین و مقررات موضوعه، اعم از حقوقی و کیفری، سند، مدرک، نوشته، برگه اجراییه، اوراق رأی، امضاء، اثر انگشت، ابلاغ اوراق قضایی، نشانی و مانند آن لازم باشد، صورت الکترونیکی و یا محتوای الکترونیکی آن حسب مورد با رعایت سازوکارهای امنیتی مذکور در مواد این قانون و تبصره های آن کافی و معتبر است».
پیش از تصویب آیین نامه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1394، تمامی ابلاغ ها و ارواق قضایی به اصحاب دعوا و قائم مقام قانونی ایشان از طریق مأمور ابلاغ صورت می گرفت که مشکلاتی از قبیل عدم حضور ابلاغ شونده در محل اقامتگاه، صرف هزینه گزاف در جهت چاپ ابلاغیه ها و فرایند تحویل آن ها و افزایش اطاله دادرسی محاکم را موجب می شد، اما در حال حاضر براساس آیین نامه و تجویز قانون فوق الذکر، ابلاغ اوراق قضایی به طرفین دعوا به صورت الکترونیکی انجام می شود که سهولت دسترسی عموم اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی و کاهش مدت زمان اطلاع از فرایند دادرسی را موجب شده است.
روش ثبت نام در سامانه ثنا
متقاضیان ثبت نامه در سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی قادر هستند به دو طریق ذیل نسبت به گرفتن کد کاربری و رمز عبور سامانه ثنا اقدام کنند؛
در این مسیر متقاضی اعم از شخص حقیقی یا حقوقی بایست با در دست داشتن اسناد احراز هویت به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی واقع در محل اقامتگاه خویش مراجعه و با ارائه اسناد مزبور از قبیل کارت ملّی و اطلاعات شناسنامه ای، نشانی محل اقامت، شماره تلفت ثابت و همراه جهت اعلام ابلاغ های الکترونیکی، کد پستی، معرفی نامه نماینده شخصیت حقوقی، اخذ امضاء الکترونیک، نسبت به انجام ثبت نام خویش اقدام و با دریافت کد کاربری و رمز عبور از هر گونه ابلاغ جدید یا پیش نویس طرح دعوا بهره مند گردد.
شخص متقاضی با ورود به سامانه ثنا به نشانی http://sana.adliran.ir و یا http://eblagh.adliran.ir بروی گزینه مربوط به ثبت نامه الکترونیک کلیک نموده تا پنجره تکمیل اطلاعات هویتی وشناسنامه باز گردد؛ سپس با درج اطلاعات خود اعم از کد ملّی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شماره سریال شناسنامه، نشانی اقامتگاه، شماره تلفن ثابت و شماره تلفن همراه پیش ثبت نام را انجام داده و در انتها با فشردن دکمه اتمام و ثبت اطلاعات اولیه، مرحله پیش ثبت نام انجام می گردد. سپس با پرینتی از کد رهگیری و پیش ثبت نام به یکی از نزدیک ترین دفاتر خدمات الکترونیک قضایی جهت اخذ امضاء و احراز هویت متقاضی با همراه داشتن کارت ملّی و شماره تلفن همراه اعلامی که هنگام ثبت نام وارده کرده است، اقدام تا ثبت نام انجام شده تکمیل و در نهایت با دریافت کد کاربری و رمز عبور می تواند دیگر از این طریق بدون حضور در دفاتر مزبور تمامی ابلاغیه ها و روند دادرسی را برخط مشاهده کند.
در شهرستان هایی که دفتر خدمات الکترونیک قضایی وجود ندارد، متقاضی باید به دادگستری حوزه قضایی مراجعه و نسبت به انجام فرایند ثبت نام یا تکمیل فرایند پیش ثبت نام اقدام تا بدین طریق شناسه کاربری و رمز عبور مخصوص به خود را دریافت کند.
مشاهده ابلاغیه های قضایی در ثنا
پس از انجام فرایند ثبت نام و دریافت شناسه کاربری و رمز عبور، متقاضی می تواند در هر ساعت از شبانه روز، نسبت به اطلاع و رویت ابلاغیه های ارسالی به سامانه مزبور مطلع شود، بدین طریق که؛
متقاضی پس از درج شناسه کاربری و رمز عبور در سامانه ثنا، رمز موقتی به شماره تلفن همراه اعلامی ارسال می گردد که به مدت 24 ساعت معتبر می باشد. پس از دریافت رمز عبور موقت و درج آن در کادر مربوطه وارد بخش اصلی سامانه ثنا شده که متشکل از دو بخش اصلی یعنی ابلاغیه های جدید و ابلاغیه های مشاهده شده می باشد. لازم به ذکر است که کاربر سامانه ثنا پس از دریافت رمز عبور موقت، می تواند در 24 ساعت آینده از آن استفاده و پس از منقضی شدن مدت مزبور می بایست مجدد درخواست ارسال رمز موقت را نماید.
در صورت وجود ابلاغیه جدید، با نشانه ای قرمز رنگ بالای کادر ابلاغیه های جدید تعداد آن مشخص، و کاربر با کلیک بر روی آن به ترتیب تاریخ، قادر است تمامی ابلاغیه ها و آرای قضایی را در آن قسمت مشاهده و از مُفاد آن مطلع گردد.
پس از رویت ابلاغیه های جدید، به صورت خودکار، ابلاغیه های دیده شده به قسمت ابلاغیه های مشاهده شده انتقال می یابد و کاربر برای رویت مجدد بایست از طریق بخش مربوطه نسبت به بررسی و مطالعه آن اقدام که در این بخش نیز به ترتیب تاریخ قید می گردد.
البته پس از رویت ابلاغیه های قضایی ارسالی، تاریخ و ساعت رویت قید که معیار ابلاغ واقعی از سوی اصحاب دعوا تلقی می گردد و محاسبه مدت زمان واخواهی و تجدیدنظر نسبت به رأی صادره از آن تاریخ انجام می گردد.
ممکن است شخص متقاضی اطلاع از آرای صادره، در مدت ارسال آراء جلب شده و در ندامتگاه مستقر باشد؛ در این صورت ابلاغ علاوه بر حساب کاربری مخاطب، به حساب کاربری ندامتگاه مربوطه ارسال می گردد و مرجع مزبور مسئول اجرای ابلاغ آرا و ابلاغیه های ارسالی می باشند.
پیگیری روند پرونده قضایی در سامانه ثنا
به منظور پیگیری هر پرونده قضایی، شماره پرونده اقامه شده و رمز 5 رقمی آن پرونده از طریق ابلاغ الکترونیک پیامکی برای اصحاب دعوا ارسال می گردد؛ متقاضی به منظور اطلاع از روند دادرسی پرونده مربوطه، بایست با ورود به سامانه ثنا از دو طریق ممکن زیر پیگیر روند پرونده قضایی مرتبط باشد؛
نخست اگر کد ملی اصحاب دعوا در پرونده مطروحه ثبت شده باشد، از لینک اطلاع رسانی برای اشخاص نسبت به آگاهی از روند دادرسی پرونده خویش مطلع و در صورتی که کد ملی اصحاب دعوا در پرونده مطروحه ثبت نشده باشد، از بخش اطلاع رسانی با رمز پرونده (رمز 5 رقمی) در جهت آگاهی از وضعیت پرونده مطلع شوند.
حال اگر رمز 5 رقمی پرونده نیز برای متقاضی پیامک نشده باشد، ایشان بایست یا به شعبه رسیدگی کننده به پرونده مراجعه و رمز مربوطه را از مدیر دفتر شعبه دریافت یا با ارسال پیامک 0 به سامانه پیامکی 500049، رمز 5 رقمی پرونده خویش را دریافت تا نسبت به آگاهی از وضعیت آن مطلع گردد.
