سرطان جزء بیماری‌هایی است که روش‌های درمان پیچیده و سخت دارد. برخی از روش‌های درمان انواع سرطان ها ممکن است باعث ریزش مو شوند. گاهی هم این درمان‌ها باعث تغییر وضعیت رشد موها میشوند. درمان‌های مختلفی مانند شیمی درمانی، رادیو تراپی و هورمون درمانی از درمان‌هایی هستند که احتمال ریزش مو در آنها وجود دارد.
اولین سوال افرادی که شیمی درمانی را شروع می‌کنند این است که عوارض شیمی درمانی از جلسه چندم شروع میشود؟ شیمی درمانی از درمان‌های متداول سرطان بوده که احتمال ریزش مو در آن بالاست. قبل از شروع درمان باید در مورد داروها و احتمال ریزش مو از پزشک سوال کنید. این عارضه برای مردان و زنان تفاوتی ندارد و هر دو جنس دچار ریزش مو میشوند.
متن انگلیسی:
According to a ۲۰۱۵ review, approximately ۶۵ percent of cancer patients undergoing chemotherapy experience hair loss during treatment
ترجمه متن:
بر اساس یک بررسی در سال ۲۰۱۵، تقریباً ۶۵ درصد از بیماران سرطانی که تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرند، ریزش مو را در طول درمان تجربه می‌کنند.
داروهای شیمی درمانی بسیار قوی هستند. این داروها به سلول‌های در حال رشد سرطانی حمله کرده و آنها را از بین می‌برند. اما علت ریزش مو و سایر عوارض جانبی این است که این داروها به سایر سلول‌های در حال رشد بدن هم حمله می‌کنند.
این داروها ممکن است باعث ریزش مو در نواحی مختلف بدن شوند؛ از موی سر گرفته تا ابرو، مژه، زیر بغل و ناحیه تناسلی. ممکن است دوزهای پایین این داروها باعث نازک شدن مو و دوزهای بالاتر باعث طاسی کامل شوند.
ریزش مو در شیمی درمانی: تاثیر داروهای مختلف رو موها متفاوت است. برخی باعث نازک شدن خفیف موها، برخی باعث ریزش جزئی و برخی دیگر باعث ریزش کامل مو میشوند. میزان ریزش مو به عوامل زیر بستگی دارد.
در رابطه با مکانیسم اثر داروهای شیمی درمانی روی مو تحقیقات مختلفی انجام شده است. البته این تحقیقات روی مدل‌های حیوانی انجام شده است و ممکن است مکانیسم در انسان متفاوت باشد.
این داروها عمدتا به DNA آسیب زده و باعث مهار چرخه سلولی فولیکول مو میشوند. همچنین باعث آپوپتوز سلولی فولیکول مو، گونه‌های فعال اکسیژن و انتقال سیگنال میشوند. در مطالعات حیوانی استفاده از منقبض‌کننده‌های عروق، آنتی اکسیدان‌ها، تنظیم‌کننده‌های چرخه رشد مو و هورمون پاراتیروئید باعث کاهش ریزش مو شده است.
اگر داروهای شما در دسته‌ای باشد که باعث ریزش مو شوند، حدود ۲تا ۴ هفته بعد از شروع درمان ریزش مو شروع میشود. گاهی موها تدریجی می‌ریزد و گاهی هم به صورت توده‌ای سر طاس میشود. در این وضعیت احتمالا موهای زیادی را روی بالش و برس مو مشاهده خواهید کرد.
برخی از داروهای شیمی درمانی باعث ریزش موی شدید شده و برخی کمتر باعث این عارضه میشوند. در جدول زیر می‌توانید این داروها را مشاهده کنید.
داروهای شیمی درمانی با بالاترین سطح خطر ریزش مو
داروهای شیمی درمانی با حداقل خطر ریزش مو
سیتوکسان یا نئوسار (سیکلوفسفامید)
آمسیدین، m-AMSA (آمساکرین)
آیفکس (ایفسفامید)
سیتوزار (سیتارابین)
آدریامایسین یا دوکسیل (دوکسوروبیسین)
بلنوکسان (بلئومایسین)
Vepesid یا Toposar (اتوپوزاید)
بوسولفان (Myleran)
کمپتوسار (ایرینوتکان)
اونکووین (وین کریستین)
تاکسول (پاکلیتاکسل)
گلئوستین، CCNU (لوموستین)
تاکسوتر (دوستاکسل)
تپادینا (تیوتپا)
النس (اپی روبیسین)
جمزار (جمسیتابین)
مارکیبو یا وینکاسار (وینکریستین)
ولبان (وینبلاستین)
آلوکرست یا ناولبین (vinorelbine)
افودکس (فلوئورواوراسیل)
داروهای شیمی درمانی و ریزش مو
ریزش مو در شیمی درمانی
برخی افراد در طول شیمی درمانی دچار ریزش مو نمی‌شوند و نگران هستند که شیمی درمانی تاثیری نداشته باشد. برخی از داروها بهتر می‌توانند سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهند و کمتر به سلول‌های سالم بدن حمله می‌کنند. به همین دلیل شخص دچار ریزش مو نمی‌شود.
مهم‌ترین و پایه‌ای ترین درمان برای ریزش مو بعد از شیمی درمانی مراقبت از موها است. باید در طول شیمی درمانی و بعد از درمان نکات زیر را رعایت کنید. برای درمان ریزش مو مردان و درمان ریزش مو در زنان بهتر است با متخصص پوست و مو مشورت کنید.
قبل از اینکه درمان را شروع کنید، سعی کنید به نکات زیر توجه داشته باشید.
ریزش مو در شیمی درمانی: در طول درمان باید به نکات زیر توجه داشته باشید تا ریزش مو کمتر شود.
بعد از شیمی درمانی
اگر در حین شیمی درمانی دچار ریزش مو شده‌اید، برای رشد مجدد موها به نکات زیر توجه داشته باشید.
بعد از شیمی درمانی موها مجدد رشد می‌کنند. اما ممکن است حالت و رنگ آن تغییر کند.
با هیچ دارویی نمی‌توان از ریزش مو در شیمی درمانی جلوگیری کرد. اما بعد از شیمی درمانی با داروی ضد ریزش مو مانند آمپول تقویتی و مکمل‌های مو می‌توان به تسریع رشد مو کمک کرد. این آمپول های ضد ریزش مو ممکن است حاوی بیوتین، روی، ویتامین سی یا اسید فولیک باشند. آمپول ضد ریزش مو فولیکول مو را تحریک کرده و به رشد مجدد موها کمک می‌کند.
بعد از شیمی درمانی می‌توان کاشت مو انجام داد. البته حتما باید دوره درمان پایان یافته و داروها کامل از بدن خارج شده باشند. در بیشتر افراد چند ماه بعد از شیمی درمانی موها دوباره رشد می‌کنند. اما گاهی ممکن است تاثیر داروها خیلی شدید باشد و ریزش مو دائمی اتفاق بیفتد. برای این افراد کاشت مو بعد از شیمی درمانی گزینه خوبی است.
برای انجام این کار باید به متخصص کاشت مو حرفه‌ای مراجعه کنید. اگر بیماری پوستی داشته باشید، نمی‌توان کاشت را انجام داد. پزشک بعد از اطمینان از خارج شدن داروها از بدن کاشت را انجام می‌دهد. شرط اصلی برای کاشت مو این است که هنوز موهایی برای پیوند داشته باشید.
معمولا بعد از اتمام شیمی درمانی موها مجدد رشد می‌کنند. حدود ۳تا ۶ ماه بعد از اتمام شیمی درمانی باید زمان دهید تا موها دوباره رشد پیدا کنند. ممکن است تغییراتی در موهای جدید مشاهده کنید. گاهی فرتر یا ظریف‌تر میشود و گاهی هم رنگ مو تغییر می‌کند. این تغییرات دائمی نیستند و به‌مرور موها مثل سابق میشوند. زمانی که مجدد موها رشد کرد، از محصولات و شامپوهایی استفاده کنید که پوست سر را تحریک نکند.
ریزش مو در شیمی درمانی طبیعی است و نمی‌توان به طور کامل از آن جلوگیری کرد. اما برخی روش‌ها به کاهش ریزش مو در شیمی درمانی کمک می‌کنند.
ریزش مو در شیمی درمانی: قبل از شروع درمان، پزشک اونکولوژیست در مورد احتمال ریزش مو با داروهای تجویزی، با بیمار صحبت می کند.
اگراین احتمال بالا باشد، می توان اقداماتی برای مراقبت از موها انجام داد:
در برخی مراکز برای بعضی از سرطان ها مانند سرطان پستان، از کلاه های سرد کننده مخصوصی استفاده می شود که احتمال ریزش مو را کمتر می کند. باید توجه داشت که این تجهیزات همه جا در دسترس نیست، قیمت بالایی دارد و در برخی سرطان ها نباید استفاده شود. همچنین برخی از متخصصین به طور کلی موافق استفاده از این کلاه ها نیستند.
سایر اقداماتی که می توان انجام داد شامل : عدم استفاده از رنگ مو و یا مواد شیمیایی حین درمان، عدم استفاده از وسایلی مثل اتو مو، شستشوی بسیار ملایم و آرام مو با شامپوهای ملایم.
برخی از بیماران ترجیح می دهند موهای خود را کوتاه کنند یا کامل بتراشند و از کلاه گیس، کلاه یا وسایلی که مخصوص این بیماران ساخته شده، استفاده کنند. استفاده از کلاه گیس از همان ابتدای درمان، به بسیاری از بیماران کمک می کند تا احساس بهتری در مورد این عارضه داشته باشند.
مرور: دکتر علیرضا نادری
