آلبوم‌هایی که باید پیش از ناکار شدن با کرونا شنید
قسمت سوم
The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars
از دیوید بوویی
1973
دیوید بوویی (یا بویی) افسانه است؛ محبوبیت اغراق آمیز در بین عام مردم در چند نسل مختلف و مقبولیت عمیق نزد موزیک‌بازهای سخت‌گیر. بوویی به خصوص وقتی با آن شکوه و عظمت درگذشت، نشان داد که هنرمندِ حقیقی تا لحظه مرگ‌اش می‌تواند حتا با بیماری و مرگ‌آگاهی خلاق و متهور باشد.
بوویی جوان در سال 1973 آلبوم روایت‌گر و جسورانه «The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars» را منتشر کرد. این پنجمین آلبوم او بود. او در روایتگری در اوج خلاقیت قرار داشت و یک کانسپت آلبوم درخشان خلق کرد. درست که آرام و پیوسته پیش آمده بود ولی با این آلبوم به شهرتی فزاینده دست یافت. شخصیت زیگی در این آلبوم خلق شد. کاراکتری که سال‌ها با بوویی ماند و حتا تا سه چهار سال بعد از تولید این آلبوم درگیری بوویی با زیگی مشکلات روحی-روانی برای او به همراه داشت. شخصیت زیگی را او با الهام از ایگی پاپ، لو رید و جیمی هندریکس خلق کرد.
در این آلبوم شناخت بوویی از درام و مهارت‌های صحنه‌ای‌اش تاثیر زیادی در جذابیت و باور پذیری شخصیت زیگی و کلیت آلبوم داشت. صدا سازی، اوج فرود ، نمایشگری و ... همه در نحوه ارائه این آلبوم موثر بود و در تور اجراهای زنده این آلبوم- که پنه بیکر، مستند ساز برجسته از آن فیلم ساخت- فیزیک تربیت شده و توانایی اجرای صحنه‌ای او افسانه زیگی را تکمیل کرد.
او در دومین آلبومش هم روایتگری در حال و هوای سبک علمی-تخیلی را تا حدودی آزموده بود ولی این بار با ساختن یک ضرب الاجل دراماتیک در روایت (نابودی زمین طی 5 سال) بستری حاصل‌خیر برای آلبوم مهیا می‌کند.
در پایان درخشان آلبوم با ترانه «راک اند رول سویساید » به نوعی مرگی رستگارانه زیگی رقم می‌خورد. مرگی که حیات بخش است. مرگی که زیگی/بوویی را به پیامبری مبعوث می‌کند. خودش درباره این پایان بندی(راک اند رول سویساید) در سال 1974 گفته بود:« حالا زیگی به تدریج خودش هم این را باور کرده و فکر می‌کند پیامبرِ استارمن در آینده است. او خود را به درجه رفیع روحانی خارق‌العاده‌ای رسانده و پیروانش او را زنده نگه داشته‌اند. وقتی «اینفینیت‌ها»[کارکترهایی که پیش‌تر در تِرَک «استارمن» وارد روایت شده‌اند] از راه می‌رسند، تکه‌هایی از تن زیگی را جدا می‌کنند و می‌برند تا خودشان را واقعی کنند چون در حالت اصلی، آن‌ها آنتی-متر (پادماده) هستند و در جهان ما وجود خارجی ندارند. زیگی را روی صحنه حین اجرای «راک اند رول سویساید» تکه تکه می‌کنند. به محض آنکه زیگی روی صحنه جان می‌دهد، اینفینیت‌ها تکه‌های وجود او را می‌برند و خودشان را مرئی می‌کنند.». این توصیف بوویی از آن پایان درخشان برای آلبوم است. ترانه‌ای که در اغلب اجراهای زنده او، ترانه‌ی خاتمه بود.
در آلبوم جنسیت‌زدگی مورد انتقاد است. بحث کویرها (دگرباشان جنسی) مطرح می‌شود. اشاراتی به حقوق زنان در آن هست و .... آلبومی که شاهدی پیش‌رو برای روزگار خود است و بوویی چون پیامبری که حامل و راوی حقایق روزگار خود است، این موضوعات را مطرح می‌کند.
زیگی از فضا آمد و در واقع «بیگانه» بود. این «خود بیگانه پنداشتن» بوویی که در ذیل تحلیل این آلبوم قابل بحث است، در تمام زندگی و هنر بووی وجود داشت.
«بیگانه» هراسی که با تولد خود این نوع فیلم‌ها در ژانر علمی-تخیلی در فرهنگ هالیوود باب شد، به نوعی متاثر از جنگ جهانی و پیامدهایش بود. چندی بعد در اواخر دهه 1970 و اوایل دهه 1980 اسپیلبرگ سعی کرد با ساختن فیلم‌هایی مثل «ای.تی» و «برخورد نزدیک از نوع سوم» هراس از بیگانه را به دوستی و مواجه انسانی بدل کند اما انچه که بوویی فراتر از یک خواننده-آهنگساز و به عنوان یک داستان‌سرا در این سبک مطرح می‌کند، دیدن موضوع ورای این بیگانه هراسی یا بیگانه دوستی است. بوویی در آلبوم دومش(دیوید بوویی1969) و در قطعه «Space Oddity» هم نگاه دیگری داشت؛ فضانوردی در حین سفر به مریخ ارتباطش با مرکز کنترل قطع می‌شود و در فضا رها می‌شود. یعنی اگر بستر انتشار آلبوم را در نظر بگیریم (رقابت امریکا و شوری سابق در رسیدن به ماه)، «Space Oddity» عملا دارد ویرانگریِ شهوت قدرت را مدنظر قرار می‌دهد. اینجا نه بیگانه‌ای هست و نه دوستی.
سه سال بعد و در آلبوم «زیگی...»، زیگی کسی است که از مریخ آمده. و دنیای خاص شخصی خود را دارد، هم هنر دارد و هم شرارت و مورد تهاجم قرار می‌گیرد. یعنی بوویی موضوع را باز هم فراتر از فضای قالب ژانر (منظورم در سینما و ادبیات است) می‌بنید و به نوعی راوی هم هست.
بعید نیست که زیگی همان سرگرد تام (میجر تام، شخصیت ترانه Space Oddity) است که از فضا در شمایل پیامبری عجیب الخلقه، مجنون، مغرور و خودخواه به زمین باز می‌گردد و اینجا هم باز اوست که قربانی است. آلبوم با همه سیاهی و تلخی‌اش به شوکران صدا و کلام بوویی شیرین وُ دوست داشتنی شد و بر فضای فرهنگی زمانه خودش تاثیر زیادی گذاشت.
