در اين يادداشت قصد داريم با يك فرمول طلايي مسير توسعه صنايع و مدل كسب و كارهاي آينده را پيش بيني كنيم.
كسب و كارها در طول زمان متحول مي‌شوند، بسياري از آنها از بين مي‌روند، برخي از آنها دچار تغيير و تحول اساسي مي‌شوند و مواردي نيز بر مبناي تقاضاهاي جديد ايجاد مي‌شوند.
اما بررسي روند توسعه و تغيير و تحول كسب و كارها حاكي از يك خط سير مشترك بر اساس ايجاد ارزش افزوده بيشتر براي مشتري مي‌باشد كه مي‌توان براي پيش‌بيني آينده از همين الگوي تغييرات بهره برد و آينده كسب . كارها را پيش‌بيني كرد.
اجازه دهيد با مثالهايي اين موضوع را تشريح كنيم:
روزگاري افراد با پاي پياده يا چهارپايان خودشان را به مقصد مي‌رساندند، پروسه‌اي سخت و ناامني كه باعث شده بود بجز اندك جماعت ماجراجو بسياري حداقل جابجايي مكاني ممكن را در طول زندگي خود تجربه كنند و اين خود منجر به كاهش ميزان انتقال تجربه، دانش و تبادلات فرهنگي بين مردمي مي‌شد كه در فواصل مكاني دورتر نسبت به هم زندگي مي‌كردند.
اين سيستم حمل و نقل طاقت فرسا همچنان ادامه داشت تا اينكه در سال 1908 فورد با عرضه خودرو مدل T توانست در اصطلاح نوآوري مخرب (Disruptive innovation) ايجاد كند و بازار حمل و نقل عمومي مبتني بر چهارپايان را به كلي دگرگون كند و بشر را وارد دوران طلايي كند كه با رفت و آمد با خودرو سطح رفاه و آسايشش به شكل قابل توجهي دگرگون شود و بتواند دايره محيطي خود را نيز گسترش دهد.
و در ادامه مسير توسعه تا امروز خودروهاي سواري و در كنار آن، انواع روش‌هاي حمل و نقل عمومي روز به روز بهبود يافتند، تا نمودار رفاه و آسايش بشر همواره رشد رو به بالا را تجربه كند.
اگر هدف ايجاد ارزش افزوده و يا به عبارتي توسعه مستمر رفاه بشر باشد به موازات توسعه وسايل حمل و نقل عمومي، گروهي ديگر به شكل كاملا متفاوتي به نياز بشر به حمل و نقل و جابجايي پاسخ گفتند، آنها اساسا به اين سوال پرداختند كه انسان به چه دليل نياز به جابجايي دارد؟
بحران كرونا توانست اين شيوه پاسخ به نياز انسان را تسريع نمايد، امروز راهكارهاي تجارت الكترونيك (E-Cpmmerce) با اين امتياز كه با كاهش ترددهاي قابل حذف سلامت ما را حفظ مي‌كنند، بسيار در مركز توجه قرار دارند.
با بررسي تاريخچه اين صنعت به اين نكته مي‌رسيم كه توسعه صنعت با هدف افزايش رفاه يا به عبارتي ايجاد ارزش افزوده‌ي بيشتر براي انسان يك روند ادامه‌دار بوده است، روندي كه از گذشته دور تا آينده ادامه خواهد داشت و بر اساس اين خط سير مي‌توان آينده را پيش‌بيني كرد. كافيست به وضعيتي كه الان در آن به سر مي‌بريم ولو با روشهايي كه غير واقعي يا تخيلي به نظر برسند به سمت رفاه و رضايت بيشتر و بيشتر مشتري حركت كنيم.
مثلا در آينده شايد هوش مصنوعي خيلي از كارهاي روزمره ما، مانند خريد مايحتاج روزانه را به طور خودكار انجام دهد و يا شايد به لطف تكنولوژي، سيستم‌هاي رباتيك و انقلاب صنعتي نسل چهارم بشر ديگر لازم نباشد كار كند و يا لااقل نياز به حضور فيزيكي در محيط كار به ميزان قابل توجهي كم شود .
يا پا را در تخيل فراتر بگذاريم و فرض كنيم ترددهاي بشر در بستر شبكه انجام شود، مثلا براي جابجايي مكاني، به وسيله مبدلي باينري شويم و در جاي ديگري از دنيا دوباره از ديجيتال به حالت واقعي‌مان تبديل شويم.
يا تصور كنيد به مدد واقعيت مجازي (Virtual Reality یا VR) و واقعيت افزوده (Augmented reality یا AR) بسياري از فعاليت‌هايي كه نياز به جابجايي دارد را حذف كنيم.
پس مي‌توانيم آينده اين صنعت را اينگونه خلاصه كنيم كه در راستاي افزايش رفاه با تغيير در روش ارضاي نياز (نوآوري مخرب) ترددهاي غير ضرور كاهش و با بهبود مستمر روش‌هاي موجود (نوآوري تثبيت شده) كيفيت ترددهاي ضروري افزايش ميابند.
بايد پاي صحبت مادربزرگ‌ها بنشينيم تا ببينيم در آن دوران چقدر كارهاي خانه دشوار بوده است، از شستن البسه و ظرف و ظروف گرفته تا آشپزي و پخت و پز و رفت و روب تا نگهداري كودك همه سخت و مردافكن بودند.
اما امروز اگر نگاهي به كيفيت زندگي در كشور خودمان كنيم با اينكه از قافله‌ي ترقي عقب مانده‌ايم و چرخ صنعت به سختي جان مي‌كند كه در گِل تحريم از حركت باز نماند با اينحال خانه‌داري به مدد اسباب و سايل به لحاظ كيفيت، رفاه و آسايش رونق مشهودي داشته است و اين باز مانند مثال قبلي، شاهد روندي است كه در همه جاي دنيا و تقريبا در تمامي حوزه‌ها صادق است يعني :
و مشابه صنعت حمل و نقل مي‌توان نتيجه گرفت كه آينده اين صنعت نيز شامل ارتقاي اسباب و وسايل كمكي خانه‌داري در كنار حذف و برون سپاري كارهاييست كه در گذشته معمول بودند، مثلا خيلي از خوراكي‌ها به صورت آماده خريداري مي‌شود و زحمت كارهايي مثل درست كردن رب گوجه فرنگي ديگر ضروري نيست، از طرفي ماشين لباس‌شويي كه روزگاري يك تحول شگرف و يك نوآوري مخرب بود، امروز مي‌رود كه با استفاده از استارتاپ‌ها بي‌مصرف شود، شما با يك اپ مي‌توانيد لباسها را به سرويس شستشوي اينترنتي تحويل داده و شسته و اتو شده درب منزل تحويل بگيريد.
استفاده بيشتر از وسايل منزل هوشمند و رباتيك در كنار استفاده بيشتر از استارتاپ‌هايي مانند ارائه دهندگان خدمات غذا و يا ارائه دهندگان خدمات منزل به اين منجر خواهد شد كه رفته رفته كارهاي خانه به سمت صفر و در عين حال آسايش و رفاه به سمت بي‌نهايت ميل كند.
اميدوارم با اين دو مثال موفق شده باشم كه ايده را به خوبي تشريح كنم، به طور كلي فرمول آينده خواني ماهيگيري كارآفريني مي‌خواهد به شما بگويد كه به عنوان يك اصل، ارتقاي مستمر رفاه و يا ايجاد ارزش افزوده دائمي براي مشتري را به عنوان هدف و چشم انداز در نظر بگيريد و سپس در راستاي اين چشم انداز براي هر صنعت، كافيست كمي خيال بافي كنيد و سعي كنيد مرحله به مرحله ارزش افزوده را بالا و بالاتر برده و مرزهاي نا شدني‌ها را بشكنيد و تا حد اعلاي ارزش افزوده و رفاه مطلق مشتري پيش برويد. به اين ترتيب مي‌توانيد آينده كسب و كارها را در غالب اين فرمول حدس بزنيد. اين نكته را هم در نظر داشته باشيد افزايش رفاه و رضايت مشتري از دو طريق مي‌تواند صورت گيرد
ايجاد ارزش مستمر، درست مانند جاده اي است كه در راستاي رفاه مطلق پيش مي‌رود. خيال‌پردازي در اين جاده تكنيك آينده خواني كسب و كارها است.
در استفاده از منبع تخيل خساست نكنيد، تصوير زير براي 90 سال پيش است يك نقاشي علمي تخيلي با ايده مكالمه تصويري، باور اين تصوير در زمان خودش مطمئنا بسيار خنده‌دار و ديوانگي به شمار مي‌رفته اما امروز در دوران پاندمي كويد 19 بچه‌هاي دبستاني ما هم، در مدارس آنلاين درس مي‌خوانند.
البته كه پياده‌سازي ايده‌هاي قرن بعد، به دليل عدم وجود زير ساخت‌هاي لازم به احتمال خيلي زياد، امكان‌پذير نيست، اما كساني كه جلوتر از ديگران فكر مي‌كنند بدون شك انسانهايي پيشرو خواهند بود.
به عنوان تمرين تصور كنيد كه بدون هيچ محدوديتي و در نهايت رفاه در آينده‌اي دور زندگي مي‌كنيد، حالا تمام كسب و كارها و تكنولوژي‌هاي آن دوران را خيال كنيد و سپس در راستاي اين افق مطالعه و ايده پردازي كنيد.
رقابت كسب و كارها براي ايجاد رضايت بيشتر مشتري و يا به عبارتي ارتقاء ارزش افزوده سمت مصرف كننده، مولد منفعت يا به عبارتي ارزش افزوده‌ي سمت عرضه كننده است يعني رضايت مصرف كننده انگيزه مصرف بيشتر و رشد كسب و كار را سبب مي‌شود. پس ايجاد ارزش افزوده مستمر براي خريدار يا مشتري؛ مهمترين عامل بقا، سودآوري و رشد عرضه كننده مي‌باشد.
مي‌توان نتيجه گرفت تمركز صاحبان كسب و كار بر روي ايجاد ارزش افزوده مستمر براي مشتري متضمن پايداري ارزش افزوده‌ي آنها مي‌باشد.
وقتي چشم اندازي از يك صنعت داشته باشيم، مي‌توانيم ماموريت خود را در آن راستا پيدا كرده و براي حركت در مسير آن برنامه‌ريزي كنيم. در اين يادداشت سعي بر اين شد تا با ارائه فرمول آينده خواني ماهيگيري كارآفريني دورنماي صنايع، يعني رسيدن به حد اعلاي آسايش انساني به مدد رباتيك، تكنولوژي و هوش مصنوعي را درك كرده و با خيال‌پردازي در راستاي اين چشم انداز به ايده‌پردازي و شفافيت در مسير آينده دست پيدا كنيم.
