مطابق قانون کار، "کارگر کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی ، اعم از مزد ، حقوق ، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می کند."
مطابق این تعریف، هرکسی که کار می کند، از هر قشری، از وکیل، پزشک، مهندس تا فعالیت های ساختمانی و ... می تواند کارگر باشد.
حال سوال این است که اگر قرار باشد در قالب یک کارگر با مجموعه ای همکاری داشته باشیم، چه نکات حقوقی را باید مدنظر قرار دهیم؟
اول، مجموعه را بیشتر بشناسیم
وقتی قصد داریم در شرکت یا موسسه ای مشغول به کار شویم، اولین قدم این است که آن مجموعه را بهتر بشناسیم. یعنی متوجه شویم که دقیقا در چه زمینه ای فعالیت می کند. آیا اصلا پروانه فعالیت دارد؟ یا اگر ندارد، آیا ممکن است اشتغال ما در آنجا برایمان دردسرساز شود؟ اگر به ما گفتند:"فقط این پیچ ها را سفت کن!" با دید بسته و سر به زیر به انجام آن کار مشغول نشویم و بدانیم که کجا هستیم.
دوم، آیا با ما قراردادی امضاء می شود؟
از قدیم گفته اند:"حساب حساب است، کا کا برادر". ما قرار بر این هست که شغلی داشته باشیم. یعنی در ساعات یا بازه معین، کاری معین را انجام دهیم؛ نمی خواهیم که رفاقتی و معرفتی دور هم باشیم. پس اگر هم بصورت آزمایشی مشغول می شویم، بهتر است که همان را هم مکتوب کنیم. استثناً مجموعه های معتبری وجود دارند که رویه آنها به نحو دیگری می باشد یا عرف در صنف آنها متفاوت است؛ پس ما هم فرصت را از دست ندهیم، منعطف باشیم و بپرسیم، اگر قانع شدیم، مشغول به کار شویم. چون مهم توافق دو طرف است. نکته مهم این است که مجموعه های معتبر روال روشن و واضحی دارند و عدم سوء نیت آنها محرز است.
سوم، هر نوشته ای را امضاء نکنیم
اینکه کاغذی تحت عنوان قرارداد جلوی ما گذاشته شود، همواره معنای مثبتی ندارد. پس چشم بسته آن را امضاء نکنیم. بگوییم: "اجازه بدهید مطالعه کنم." و بعد آن را با دقت بخوانیم، هر کجا را هم که متوجه نشدیم، سوال کنیم که منظور چیست و روال به چه شکل خواهد بود. یک قرارداد منصفانه، قابل فهم تنظیم می شود. البته ممکن است استثناً مسئولین آن مجموعه برای نوشتن قرارداد از مشاور حقوقی کمک نگرفته و نتوانسته باشند منظور خود را کامل برسانند.
چهارم، آن طرف قرارداد را چه کسی امضاء می کند؟
حتما دقت کنیم تا شخصی که در آن مجموعه سمت معتبر برای جذب نیرو دارد، قرارداد ما را امضا کند.
پنجم، سفته یا چک هم از ما گرفته می شود؟
در بسیاری از موارد جواب مثبت است. بسیاری از مجموعه ها بابت حسن انجام کار سعی می کنند که برای حفظ نظم و انسجام خود، پشتوانه ای داشته باشند. و عرف بر این شده که از نیروها سفته یا چک بابت ضمانت دریافت کنند. البته قرار بر این هست که چنین اقدامی در آینده غیرقانونی تلقی شده و حتی جرم انگاری شود؛ اما زمان آن مشخص نیست. پس اگر باقی شرایط خوب و مهیا بود، می توانیم با رعایت نکاتی مهم، اقدام به چنین کاری نماییم.
اگر نتیجه این شد که چنین کاری انجام دهیم، حتما شماره آن چک یا سفته هم را در قرارداد هم نوشته شود.
در آن ذکر کنیم که از بابت حسن انجام کار صادر می شود و فقط در صورت اثبات نداشتن حسن انجام کار قابل وصول می باشد.
به علاوه ذکر کنیم که غیرقابل انتقال به غیر است و فقط باید نزد مجموعه به امانت بماند. اگر کارفرما با ذکر چنین نکاتی مخالف بود، حتما دلیل آن را جویا شویم.
ششم، آیا بیمه هم می شویم؟
نکته اصلی این هست که اگر توافق بر این هست که بصورت مستمر در مجموعه ای به عنوان کارگر مشغول به کار شویم، کارفرمای گرامی موظف است که ما را بیمه کند. این یک تکلیف قانونی می باشد. حال اگر چنین نیست، حتما دلیل آن را جویا شویم.
هفتم، گاهی توافقات دیگری داریم
به عنوان مثال خود ما می پذیریم که پاره وقت و محدود تحت عنوان کارآموز مشغول به کار شویم تا کار یادبگیریم. البته بسیار باید مراقب باشیم که به بهانه هایی مثل خرید ابزار اولیه کار، بسته های آموزشی، منتورینگ و ... از نیاز به اشتغال ما استفاده کج نشود.
در پایان لازم به ذکر است که کارگری و کارفرمایی هر دو بر پایه توافق استوار هستند، هیچکدام نسبت به دیگری برتری قطعی ندارند. پس، اساس، توافق است. ممکن است این دو نفر تا پایان مدت همکاری اصلا یکدیگر را نبینند، اما بنا بر تفاهم حاصله، یک همکاری خوب را تجربه کنند.
جهت تنظیم وقت: ۰۹۳۹۰۲۵۰۶۰۲
امیرعلی بشارتی؛ مشاوره حقوقی در مشهد
