واکسن و کورونا!

تو این موقعیت که همه‌ما منتظر ساخت درمان بیماری همه‌گیر COVID-19 (کورونا) هستیم, گروهی هستند که ادامه‌یافتن این وضعیت را گردن افرادی که دارند سخت تلاش می‌کنند تا درمان این بیماری رو پیدا کنند، می‌اندازند که چرا وقت بیشتری صرف نمی‌کنند یا چرا لفتش می‌دهند؟ بنابراین من مطلبی رو برای شماها آماده کردم که شاید مقداری با پروسه ساخت واکسن آشنا شوید. در این نوشته که مشاهده می‌کنید من از معرفی میکروب‌ها شروع کردم و تا طرز ساخت انواع واکسن ها ادامه دادم.

میکروب:

جاندارانی هستند که با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند، میکروب‌ها در همه‌جا از آب‌و‌‌هوا گرفته تا خاک، روی پوست و مخاط بدن انسان و جانوران به میزان فراوان وجود دارد که می‌توانند بیماری زا یا مفید باشند.به گونه ای که زندگی برای جانداران و گیاهان بدون وجود میکروب امکان پذیر نیست!

کلمه میکروب از کلمه‌ی micro‌ organism گرفته‌شده که شامل ۲ بخش کوچک و زیستن است. هر موجود بسیار کوچکی که فقط با میکروسکوپ فقط قابل مشاهده باشد، میکروب می‌گویند.میکروب‌ها شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها، آغازیان و برخی قارچ‌ها هستند.

چند نکته راجع به میکروب‌ها:

• موجود زنده خاصی به نام میکروب وجود ندارد.
• تعداد انواع میکروب های مفید بیشتر از انواع زیان‌آور است.
• میکروب‌ها برای یافتن محیط مناسب خود ممکن است وارد بدن انسان و جانوران، گیاهان یا میکروب های دیگر شوند، که به آن موجودات میزبان گویند.
• منبع تغذیه آنان منابع آلی و معدنی موجود در محیط است.

واکسن:

موجود زنده، مانند بدن ما به خودی خود نیروی مقاومت و غلبه بر میکروب ها را دارد, این حالت را مصونیت می‌نامند اما در برخی از موارد باید بدن را از خارج کمک رسانی کرد تا چنین مصونیتی ایجاد شود. در بسیاری از بیماری‌هایی که به وسیله‌ی ویروس پدید می‌آیند اگر انسان یکبار به آن بیماری مبتلا شود و بهبود یابد، دیگر در برابر آن مصونیت پیدا می‌کند. البته بعضی از بیماری‌ها با یکبار مصونیت، برای همیشه مصون می‌مانند، بقیه بیماری ها هر یک مدت یکبار به تجدید مصونیت نیاز دارند. این مصونیت مصنوعی و کمک خارجی به وسیله واکسن امکان پذیر است.

تاریخچه واکسن:

ادوارد جنر، پزشک انگلیسی، اولین کسی بود که کاربرد واقعی واکسناسیون را کشف کرد. او را پدر ایمنی‌شناسی می‌دانند. وی پسری را در برابر بیماری آبله واکسینه کرد و پس از تزریق باعث شد آن پسر مصونیت در‌برابر بیماری آبله گاوی پیدا کند.

طرز ساخت واکسن:

ضعیف شده: نخست حیوانی را به عمد به بیماری آلوده می‌کنیم و سپس ویروس را از بدن آن جدا می‌کنیم سپس ویروس خارج شده را به حیوان دیگر تزریق می کنیم، این مراحل را آن قدر ادامه می‌دهیم تا ویروس به قدری ضعیف شود که بتوان آن را به بدن انسان تزریق کرد. مثال:طب زرد

غیر فعال: استفاده از ویروس مرده یا غیر‌فعال که با تزریق این نوع ویروس باعث می‌شود ویروس پادتن آن ویروس را بدون مشکل بسازد. مثال:پولیو، هپاتیت

سموم: در این نوع، از ترکیبات سمی غیرفعال استفاده می‌کنند. به طور مثال: تتالوس و دیفتریا

زیرواحد: به جای اینکه کل میکروب غیرفعال شده را تزریق کنیم می‌توان با یک قسمت آن(زیر واحد پروتینی)همان تاثیر را بگیریم. مثال:هپاتیت B که شامل پروتئین های پوششی روی سلول است.

مزدوج: برخی باکتری‌ها دارای دیواره بیرونی پلی‌ساکارید هستند و با پیوندزدن این پلی‌ساکاریدها به پروتئین‌ها (به طور مثال سموم) می‌تواند باعث شود سیستم ایمنی، بیماری را تشخیص دهد و پادتن تولید کند. مثال:واکسن haemophilus، آنفولانزا نوع B.

ظرفیت: این واکسن ها شامل ۲ دسته هستند monovalent و multivalent. واکسن monovalent یا همان یک‌وجهی به این منظور ایمنی‌سازی در برابر یک خانواده از آنتی‌ژن یا میکروب منفرد طراحی شده‌است ولی multivalent به منظور ایمنی‌سازی در برابر ۲ یا چند خانواده از یک نوع میکروب استفاده می شود.در موارد خاص واکسن یک وجهی برای رشد سریع و قوی یک پاسخ ایمنی برای یک میکروب خاص استفاده می شود.

آزمایشی:

• واکسن سلول دندریتیک به منظور ارائه آنتی ژن‌ها به گلبول‌های سفید بدن، این سلول‌ها را با آنتی‌ژن‌ها ترکیب می‌کنند که باعث تحریک سیستم ایمنی می‌شود. مثال:نتایج اولیه برای درمان تومور‌های مغز مثبت بوده‌است.
• یک روش تجربی و جایگزین، واکسیناسیون DNA است که از DNA سلول هدف (میکروب)، استفاده می‌شود. مکانیزم آن به این صورت است که DNA ویروس یا باکتری را وارد سلول بدن انسان یا حیوان می‌کنیم (با electroporation باعث تحریک تشخیص سیستم ایمنی می‌شود). بعضی از سلول‌های سیستم عصبی که پروتئین‌ها را شناسایی می کنند، آماده حمله به سلول می‌شوند. به دلیل اینکه این سلول‌ها برای مدت طولانی زنده هستند، اگر سلول هدف (میکروب) بعدا وارد بدن شود به سرعت مورد حمله قرار می،گیرند. از ۲۰۱۵ تا به امروز هنوز روی انسان استفاده نشده‌است ولی با این وجود یکی از مهمترین خصوصیات آن آسانی تولید و ذخیره است.
• با ترکیب DNA یک میکروب و فیزیولوژی میکروب دیگر، می توان سیستم دفاعی را برای حمله ترکیبی بیماری آماده کند. مثال: واکسن RVSV-ZEBOV
• واکسن RNA نوعی واکسن جدید است که از نوکلئیک اسید تشکیل شده است و در یک وکتور، مانند نانوذرات لیپید ذخیره شده‌است. تعدادی از واکسن های RNA برای مبارزه با بیماری همه‌گیر COVID-19 در دست تهیه است.
• واکسن‌های پپتید گیرنده سلول T برای چندین بیماری با استفاده از مدل های valley fever، استوماتیت و درماتیت آتوپیک در حال توسعه هستند. نشان داده شده‌است که این پپتیدها تولید سیتوکین را تعدیل کرده و ایمنی واسطه سلولی را بهبود می‌بخشد.

استوماتیت: عبارت است از التهاب فراگیر دهان

درماتیت آتوپیک: یک نوع بیماری التهاب پوستی

دره ی طب (Valley fever): عفونت قارچی ناشی از موجودات زنده ‌ای به نام کوکسیدیوئیدها

نتیجه:

با توجه به اطلاعات بالا هنوز هم گروه‌هایی هستند که با واکسن مخالفند و در تلاش هستند که این روش درمانی را از دور خارج کنند. ولی واقعیت این است که با پیشرفت علم روش ساخت و تولید واکسن‌ها نیز تغییر خواهد کرد و روز به روز بهتر خواهد شد. جالب این است که در این وضعیت که دنیا درگیر یک بیماری خطرناک همه‌گیر هست، حتی گروه‌هایی که مخالف واکسن بودند نیز منتظر روزی هستند که واکسن بیماری COVID-19 را به بدن خود تزریق کنند.

این‌ها تازه معرفی واکسن‌ها و روش ساخت آن‌ها بود و در عمل کار سخت‌تر است چون باید آنتی‌ژن آن میکروب را یافت سپس انواع روش‌ها را برای ساخت واکسن تست کرد و منتظر ماند آیا جواب می‌دهد یا خیر!تازه بعد از این همه عملیات بر روی یک داوطلب امتحان می‌کنند و در مرحله آخر برای میلیاردها انسان و جانور تولید کنند! پس شکیبا باشید و بهداشت فردی رو رعایت کنید.