سندرم اختلال عمل دردناک عضلانی مفصل فکی ـ گیجگاهی یا عضلات جونده که به اختصار MPDS نامیده میشود، باعث ایجاد درد و حساسیت در عضله جونده میشود که از طریق روشهای فیزیوتراپی میتوان این اختلال را درمان نمود.
یکی از علل شایع دردهای صورت، دردهای عضلانی این ناحیه میباشد. سندرم اختلال عمل دردناک عضلانی (Myofascial pain disfunction syndrome) یکی از مهمترین اختلالات عضلانی ناحیه صورتی است که بسیاری از بیماران از درد، حساسیت به لمس یک یا چند عضله جونده و محدودیت عملکرد ناشی از این سندرم رنج میبرند.
برخی از محققین از ساختار روحی بیماران به عنوان یک عامل مستعد کننده این سندرم نام بردهاند و استرس را عامل قابل توجهی در بروز عادات فشردن و ساییدن دندان ها به هم دانستهاند که منجر به اسپاسم عضلات جونده میشود.
درگیریهای مفصل فکی گیجگاهی به ضایعات خود مفصل و اجزای هم کار با آن تقسیم بندی میشوند. ممکن است در اثر مشکلات داخل مفصلی نظیر التهاب، تغییر ساختارهای مفصلی، جابجایی دیسک مفصلی، روماتیسم مفصلی، آرتروز و یا هایپر موبایل بودن مفصل یا در اثر مشکلات خارج مفصلی نظیر ایمبالانس عضلات ناحیه، پوسچر نامناسب سر و گردن و شکستگیها باشد.
علاوه بر موارد گفته شده مشکلات سیستم شنوایی، دردهای نوروپاتیک (مانند درگیری عصب تریژمینال)، تومورها، دردهای سینوسی، سر درد خوشه ای و میگرنی نیز میتوانند مسبب درد فک باشند.
علائم سندرم اختلال عمل دردناک عضلات جونده شامل موارد زیر است:
همچنین علائم میتوانند شامل دندان قروچه و فشار دادن دندانها هنگام خواب باشند. بیمار میتواند در ابتدا با شکایت درد دندان نیز به دندانپزشک مراجعه کند.
درمان محافظهکارانه معمولا در تخفیف درد و اختلال عمل مفید است. تحریکات الکتریکی، FES، بیوفیدبک، لیزر کمتوان، PNF جهت کمک کردن به ترمیم بافت، تسکین درد، کاهش آماس و التهاب و تمرینات فک و صورت به کار میرود.
رنامه درمانی فیزیوتراپی به صورتی است که باعث افزایش میزان باز شدن دهان، جلو آوردن فک پایین، حساسیت به لمس عضلات گردن، صدای مفصلی، درد ناحیه مفصل گیجگاهی _ فکی، درد ناحیه گیجگاه و گردن میشود.
با توجه به این که یکی از فرضیات ایجاد نقاط ماشهای، التهابی بودن این نقاط است و از طرفی پرتوی لیزر باعث کاهش مواد التهابی میشود، در نتیجه التهاب و ادم کمتر میشود و با افزایش آستانه تحریک و تحریک ترشح مواد شبه مورفینی، اثر ضد دردی و تسکینی دارد.
بیوفیدیک نیز با آموزش آگاهانه به مریض به ریلکس کردن عضلات جونده، کاهش اسپاسم و استفاده و به کارگیری درست عضلات کمک میکند.
در جهت افزایش دامنه حرکتی از تکنیکهای کششی، موبیلیزیشن و آزادسازی مایوفاشیال استفاده میشود.
شایعترین سمپتومهای بیماران، صدای مفصل و احساس خستگی در فک و بعد از آن درد عضلات و مفصل و درد در حرکات فکی است که فیزیوتراپیست با تجویز اسپلینتهای stabilization مناسب در درمان اختلالات مفصل فکی گیجگاهی جهت کاهش علایم کلینیکی و سمپتومهای بیماران، به خصوص حساسیت عضلات به لمس، کمک میکند.
با فیزیوتراپی مناسب اکثر بیماران شاهد بهبودی محسوس در علائم خود در طول ۳ تا ۶ هفته هستند. آموزشهایی که بیمار برای رویارویی با مشکل خود از فیزیوتراپیست دریافت میکند شامل موارد زیر است:
همچنین در فیزیوتراپی از درمانهایی نظیر تمرین درمانی، درمانهای دستی (موبیلیزیشن، منیپولیشن و ماساژ)، سوزن خشک، طب سوزنی، تیپینگ، الکتروتراپی، آی آر و … استفاده میشود.
