مفهوم فقر بسیار گسترده است و بسته به محل زندگی و شرایط هر فردی میتواند متفاوت باشد. اگر بخواهیم یک تعریف کلی از فقر ارائه دهیم، می گوییم: ناتوانی افراد برای رسیدن به حداقل استاندارد برای گذراندن زندگی، نزدیکترین مفهوم به فقر است. باور اکثر افراد جامعه بر این است که فقر فقط شامل بی پولی و یا کمبود خوراک و پوشاک و محل سکونت است اما فقر، مسئله ای پیچیده تر و فراتر از بی پولی است.
تعریفی که بانک جهانی از فقر دارد این است که فقر محرومیت از رفاه است. این تعریف معضلاتی از جمله گرسنگی، نداشتن سرپناه و محلی برای زندگی، محرومیت از تحصیل و ناتوانی در مراجعه به پزشک در صورت بیمارشدن را در برمیگیرد.
همانطور که بیان شد، مفهوم فقر بسیار گسترده تر از واژه بی پولی است و در دسته بندی اولیه به فقر مادی و فقر معنوی تقسیم می شود که در ادامه به توضیح آنها خواهیم پرداخت.
فقر مادی یا اقتصادی
این نوع فقر در صورتی اتفاق می افتد که وضعیت اقتصادی مردم به شکلی باشد که در تامین نیازهای اولیه دچار مشکل شوند. فقر مادی در دودسته فقر مطلق و فقر نسبی بررسی می شود تا به صورت دقیق تری با مفهوم فقر آشنا شویم.
فقر مطلق : وضعیتی که در آن، افراد نمیتوانند ضروری ترین نیاز های خود را تامین کنند و در بدترین شرایط ممکن زنده اند.
فقر نسبی : در این نوع فقر، افراد از لحاظ استاندارد های حاکم بر محل زندگیشان، با یکدیگر سنجیده می شوند و هیچکدام در تهیه ی نیازهای اولیه خود مشکلی ندارند.
فقر معنوی یا درونی
آیا همان اندازه درکی که از مفهوم فقر مادی دارید، از فقر معنوی نیز دارید؟
میزان آشنایی شما با ثروت درونیتان چه مقدار است؟
ممکن است در زندگی اکثر ما این اتفاق رخ داده باشد که در زمان های مختلف، و یا در طی یک دوره زمانی دچار نوعی احساس خلا و پوچی شویم و خودمان نیز ندانیم که چرا چنین احساسی به سراغمان آمده است. برخی افراد برای پر کردن این نوع خلاء ها، مسافرت، خرید، دورهمی های دوستانه و انواع تفریحات را امتحان می کنند اما نمی دانند که مشکل اصلی در وجودشان است.
درمان فقر معنوی، به اندازه درمان فقر مادی دشوار است و گاهی ممکن است زمان و انرژی بیشتری بخواهد به این دلیل که فقر مادی به راحتی قابل شناسایی است و تعریف مشخصی دارد و بدون تحقیق می توان راه های از بین بردن آن را پیدا کرد. اما اولین مرحله در فقر معنوی این است که فرد بداند دچار این نوع فقر شده است. برای مثال فردی که در تامین نیاز روزانه مانند خوراک مشکل دارد، برای رفع گرسنگی خود، به سرعت اقدام می کند. اما اگر فردی به فقر معنوی برسد، ممکن است تا مدتها نداند که فقیر است و بعد از آن که متوجه شود، برای رفع آن عجله ای نداشته باشد و با مقاومت و گول زدن خود سعی کند این فقر را انکار نماید.
فقر معنوی انواع مختلفی دارد که مهم ترین آنها: فقر فرهنگی و فقر احساسی می باشد .علت به وجود آمدن هریک از این فقرها متفاوت است و فردی که دچار این نوع فقر ها می شود ، باید برای درمان اقدام کند زیرا فقر درونی، مستقیما با روح و آرامش روان افراد ارتباط دارد به همین دلیل مشکلات زیادی در زندگی ایجاد می کند.
1. فقر فرهنگی
شاید اولین مسئله ای که با شنیدن این کلمه به ذهنتان برسد این باشد که فقر فرهنگی رابطه ای مستقیم با فقر مادی و اقتصادی دارد، اما این تفکر نادرست است و خیلی از افرادی که در فقر مادی به سر می برند، از فرهنگ استانداردی برخوردارند. اما چندان بی تاثیر هم نیست، فقر اقتصادی موجب می شود تا نوجوانان و جوانانی که در آن محیط زندگی می کنند بیشتر به سمت بزهکاری کشیده شوند و همچنین به دلیل کمبود و یا نبود آموزش های کافی و عدم یادگیری، مهم ترین اصل های زندگی در جامعه را ندانند. فقر فرهنگی یکی از قدیمی ترین فقرها در جوامع است و همچنین میزان اهمیت فقر فرهنگی آن جایی مشخص می شود که می تواند عامل دیگر فقر ها مانند فقر اقتصادی و روحی و جسمی نیز شود.
یکی از دلایلی که باعث ایجاد فقر فرهنگی می شود، نگرش سطحی و کلی به جهان پیرامون و ناآگاهی و جهل انسان ها می باشد که پذیرش ودرک همین جهل و فقر فرهنگی خود اولین و دشوارترین مرحله است.
بالا بردن سطح آگاهی و از بین بردن جهل با مطالعه و تفکر در مورد جهان و داشتن برنامه ریزی های فردی و اجتماعی می تواند راهکاری موثر برای مقابله با فقر فرهنگی باشد. رسانه ها و سیستم آموزشی هم تاثیر بسزایی در کاهش فقر فرهنگی در سطح جامعه دارند و همچنین دقت در انتخاب افرادی که با آنها معاشرت میکنیم، می تواند در کاهش فقر فرهنگی کمک کننده باشند.
2. فقر احساسی
به طور معمول در زندگی هر فردی، موقعیت هایی به وجود می آید که باید با آنها دست و پنجه نرم کند و با آرامش آن مرحله را رد کرده و با آن مسئله و موقعیت کنار بیاید. فردی که در این مواقع دچار بحران می شود و نمیتواند خودش را با آن وضعیت تطابق دهد و سعی دارد با خوش گذرانی و مصرف مواد مخدر احساساتش را خاموش کند و یا اینکه سردرگم می شود، دچار فقر احساسی و عاطفی می باشد.
رفتار و شیوه زندگی والدین بر روی فرزندان تاثیرات بسیاری دارد و به همین دلیل ممکن است فقر احساسی از طریق خانواده به فرزندان منتقل شود. تا زمانی که فرزند به بلوغ عقلی نرسیده باشد رفتارها و عادت های والدین را دنبال می کند و همین امر ممکن است باعث شود تا بعد از دوران بلوغ هم، دنباله رو عادت های پدر و مادر خود باشند. برای شخصی که در خانواده ای با فقر احساسی و عدم کنترل صحیح رفتار ها بزرگ شده است، دشوار است تا روش درست را انتخاب کند و دست از دنبال کردن روش های نسلی بردارد، اما امکان پذیر است و باید بر آن غلبه کنند.
مشکلات با دوستان، تنش ها در محل کار و در خانه و ... همه این موارد می توانند زمینه ساز فقر احساسی باشند . فرد باید ابتدا مشکلات را بپذیرد و پس از شناسایی در جهت حل و درمان آن اقدام نماید.
شرایط زندگی افراد با هم بسیار متفاوت است و امکان دارد یک شخص از کودکی تحت آموزش خانواده و محیط آموزشی و فرهنگی، نحوه برخورد با انواع موقعیت ها را آموخته باشد اما یک فرد دیگر به علت محرومیت از همه امکانات، در شرایط سخت دچار سردرگمی شود و نداند که بهترین رفتار و برخورد چیست.
این افراد ضمن درک فقر احساسی خود، باید تحت آموزش قرار بگیرند تا بدانند چه رفتاری مناسب چه زمانی است.
قربانی نباشید
شما فرد ارزشمندی هستید و نباید بگذارید این فکر که قربانی هستید در شما احساس خلا ایجاد کند. همچنین نباید به سختی ها و مشکلات این اجازه را بدهید تا از شما سواستفاده کنند. شما زمانی می توانید مشکلات و سختی ها را با موفقیت پشت سر بگذارید که تفکر قربانی بودن را از خود دور کنید.
معاشرت با آدم‌هایی که از لحاظ احساسی قوی هستند
همانطور که می دانید اطرافیان و دوستان ما می توانند نقش تعیین کننده ای در زندگیمان داشته باشند. هر فردی برای آرامش روحی و جسمی خود باید با کسانی معاشرت داشته باشد که احساس ضعف و فقر را در او ایجاد نکنند.
کسانی که از لحاظ احساسی قوی هستند و به ثبات احساسی رسیده اند، می توانند بهترین دوستان شما باشند و کمک بزرگی برای رفع فقر احساسی و حتی فرهنگی شما داشته باشند.
