نمیتوانم نفس بکشم...
عزیزان من! فرهنگ از اقتصاد هم مهمتر است. چرا؟ چون فرهنگ، به معنای هوایی است که ما تنفّس میکنیم؛ شما ناچار هوا را تنفّس میکنید، چه بخواهید، چه نخواهید؛ اگر این هوا تمیز باشد، آثاری دارد در بدن شما؛ اگر این هوا کثیف باشد، آثار دیگری دارد... فرهنگ یعنی باورهای مردم، ایمان مردم، عادات مردم، آن چیزهایی که مردم در زندگی روزمره با آن سر و کار دائمی دارند و الهامبخش مردم در حرکات و اعمال آنها است؛ فرهنگ این است؛ این پس خیلی اهمّیّت دارد.
مقام معظم رهبری مدظلهالعالی
تکنولوژیها و امکانات در این دوره زمانه پیشرفت بسیاری پیدا کرده. زندگیهای همه ما بسیار راحتتر از گذشته شده. بیشترین کارها را به لطف پیشرفت علم در کمترین زمان انجام میدهیم. خیلی از کارها از دست انسانها خارج و به دست نرمافزارها و رباتها سپرده شده. در بسیاری از زمینهها محدودیتهای زمانی و مکانی برداشته شده و بسیار سریعتر از گذشته زندگی بشر توسعه مییابد.
با این حال اما، همه اینها تنها پوسته و بالاترین لایه علم است. علوم مختلفی در لایههای گوناگون دست به دست هم دادهاند تا شگفتیهای مسحور کننده تکنولوژیهای این دوران به وجود آید. حقیقت این است که تکنولوژیهای این روزگار مرهون پیشرفت علومی است که خود وابسته به علوم بنیادیتر از خود هستند تا در نهایت به پایهایترین علوم برسیم که کاربرد مستقیمی در زندگی بشر ندارند و چه بسا مشکلفهمتر از علوم سطوح بعدی باشند. به همین دلیل و شاید دلایل دیگر، این علوم کمتر مورد استقبال قرار میگیرند ولی نمیتوان نقش آنها را در ایجاد زیرساختهای مناسب برای شکلگیری آنچه امروزه اطراف خود میبینیم نادیده گرفت.
در بعد اجتماعی نیز لایههای بنیادین تفکر جامعه و نقش آن در تصمیمگیریهای فردی و اجتماعی کمتر مورد توجه قرار میگیرد. در حالی که بسیاری از مشکلات امروز جامعه ما ریشه در همین لایههای بنیادی داشته و تنها شاخههای آن در لایههای بعدی ظهور و بروز پیدا میکند. عدهای نیز بدون توجه به آن لایهها، تنها به قطع کردن شاخههای درخت این مشکلات فکر میکنند. غافل از اینکه باید سراغ ریشهها رفت و در آن سطح به حل و فصل مشکلات پرداخت.
به عقیده بنیانگذاران مرکز فرهنگی اجتماعی انتظار، عمیقترین لایه فکر یک جامعه فرهنگ آن جامعه است. عاملی که در بسیاری از موارد مورد غفلت قرار میگیرد؛ همان گونه که در بسیاری از اوقات اهمیت هوای اطراف خود را فراموش میکنیم اما اگر فقط چند ثانیه از این نعمت محروم شویم طولی نمیکشد که عکس ما با یک نوار سیاه مورب در گوشه بالای آن به دست آشنایان رسیده و خاطرات روزهایی که با آنها گذراندیم اشک چشمانشان را بر گونههایشان جاری میکند. همین گونه است اگر هوای اطرافمان آلوده باشد؛ چه آنکه هوای آلوده نیز همین بلا را بر سرمان میآورد.
فرهنگ نیز دقیقاً نقش هوا را برای فکر جامعه و افراد آن بازی میکند. بسیاری از مشکلات یک جامعه -حتی مشکلاتی که به ظاهر بیارتباط با فرهنگ آن جامعه هستند- در واقع از مشکلات فرهنگی نشئت میگیرند و برای ریشه کن کردن آنها، باید آنها را در این لایه مورد بررسی قرار داده و حل کرد. از این رو کار فرهنگی که شاید در نگاه اول کاملاً بیاهمیت جلوه کند بسیار مهم و حیاتی خواهد شد و اصلاح آن در ردیف اصلاح بزرگترین مشکلات قرار خواهد گرفت.
صد البته که کار فرهنگی مثل هر کار مهم دیگر نیازمند تلاش، صبر و البته تخصص و مهارت است و بیسلیقگی یا تصمیمات غلط در این حوزه میتواند به صدمات جبران ناپذیری منجر شود که تا سالها جامعه را در جادهای به ناکجا آباد انداخته و به پیش برد.
به دلیل اهمیت این حوزه، مرکز فرهنگی اجتماعی انتظار با دغدغه کار فرهنگی پا به عرصه گذاشت و در ادامه مسیر، فعالیت خود را به حوزههای دیگر نیز گسترش داد که در نوشتههای بعدی درباره آن بحث خواهد شد.
