ارز دیجیتال بیت کوین چیست؟ به بیان ساده یک نوع پول دیجیتالی جدید است. شما می‌توانید این ارز را مانند تراکنش‌های بانکی خود برای یک شخص دیگر ارسال کنید. با این تفاوت که دیگر بانک‌ها و مؤسسات مالی متمرکز یا حتی دولتها نیز از معاملات شما باخبر نخواهند شد.
به زبان ساده، این ارز یک ارز دیجیتال مانند پول رایج کشورها است و کارکرد عمده‌ی آن انجام تبادلات مالی بین افراد است. کارکرد کلی این ارز مشابه دلار آمریکا و ریال ایران است. اما بین این ارز و ارزهایی مانند دلار تفاوت‌های مهمی نیز وجود دارد. یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها این است که این توکن توسط دولتها و نهادهای مالی ایجاد نشده است و پشتوانه‌ای جز مقبولیت عمومی ندارد.
این ارز توسط یک الگوریتم ریاضی تولید می‌شود و کار می‌کند. در این ارز دیجیتال وظیفه ثبت و نگهداری تراکنش‌ها بر عهده‌ی دستگاه‌های محاسباتی است که کار تولید را نیز برعهده دارند. الگوریتم ریاضی این ارز در واقع یک تکنولوژی رمزنگاری شده بر پایه بلاک چین است که هم‌زمان با فراهم کردن شفافیت شبکه، حریم خصوصی کاربران را حفظ می‌کند. به این معنا که باوجود فراهم بودن امکان ناشناس بودن در شبکه، همه‌ی کاربران به جزئیات اطلاعات تراکنش‌ها دسترسی دارند.
شاید شنیده باشید در گذشته، ارزش پول هر کشور را ذخایر طلای آن کشور مشخص می‌کرد. به همین دلیل کشورهایی که از طلای بیشتری به صورت ذخیره داشتند، ثروتمندتر بودند. اما این توافق جهانی حالا تغییر کرده است. در حال حاضر ارزش پول کشورها را بر اساس توان اقتصادی و سیاسی کشور مشخص می‌کنند. بنابراین بحران‌های اقتصادی می‌توانند بسیار بر ارزش پول هر کشور تأثیر بگذارند.
تاریخچه بیت کوین نشان می‌دهد که این ارز نوعی پول دیجیتال است که بعد از بحران مالی سال ۲۰۰۸ آمریکا به وجود آمد. بحرانی که یکی از عمیق‌ترین بحران‌های اقتصادی آمریکا و جهان در طول تاریخ بود. ارزی که فارغ از بانک‌ها و بحران‌های اقتصادی، تلاش می‌کند که ارزش پول کاربرانش را حفظ کند و حتی آن را افزایش دهد.
ساتوشی ناکاموتو، وایت پیپر بیت کوین را در سایتی با دامنه‌ی bitcoin.org منتشر کرد. او در ۳ ژانویه سال ۲۰۰۹ اولین بلاک بلاکچین را استخراج کرد. در اولین بلاک نوشته شده بود: «در تاریخ ۳/۱/۲۰۰۹ نخست‌وزیر در آستانه دومین کمک مالی به بانک‌ها است.
نحوه عملکرد
بیت کوین یک ارز دیجیتال است که از کلید عمومی رمزنگاری شده (آدرس عمومی) استفاده می‌کند. این ارز دیجیتال در واقع یک شبکه‌ی همتا به همتا است که با الگوریتم اجماع اثبات کار انجام تراکنش‌ها را تأیید می‌کند. به زبان ساده‌تر این ارز از یک آدرس به آدرس دیگر ارسال می‌شود و در ازای این انتقال‌ها از کاربران کارمزد دریافت می‌شود. هر کاربر به طور بالقوه می‌تواند تعداد زیادی آدرس داشته باشد.
هر تراکنش پرداختی به کل اعضای شبکه اعلام می‌شود تا بیت‌کوین‌های موجود دو بار خرج نشوند. بعد از تأیید توسط نودهای شبکه، تراکنش توسط نودهای شبکه مهر زمان دریافت می‌کنند تا اطلاعات کاملشان در بلاک چین ذخیره شود.
هر تراکنش با قدرت کامپیوتری و پردازشی بالایی ثبت می‌شود که به آن «اثبات کار» می‌گویند. با استفاده از این قدرت پردازش، این ارز یک شبکه‌ی پرداخت سریع و قابل اعتماد ایجاد می‌کند که هر کسی می‌تواند از آن استفاده کند.
محبوب‌ترین راه کسب درآمد بعد از ترید و سرمایه‌گذاری، استخراج است. استخراج بدون نیاز به دانش فنی خاصی، صرفاً با راه‌اندازی یک دستگاه ماینر و نود استخراج و وصل کردن آن به کیف پول بیت کوین امکان‌پذیر است. اما در این روش نیز ریسک‌های مختلفی وجود دارد. از جمله: قوانین داخلی کشور برای استخراج، هزینه‌های بالای استخراج، سختی شبکه این کوین که کار استخراج را سخت‌تر کرده است و در نهایت هزینه‌های برق و دستگاه‌های خنک‌کننده.
استخراج در حال حاضر با وجود قیمت بالای این ارز دیجیتال همچنان برای بسیاری از کاربران محبوب است و روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنند. در ادامه‌ی مقاله به این بحث به صورت مفصل‌تر خواهیم پرداخت.
بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال با کمک کامپیوترها و دانش فنی برنامه نویسی به وجود آمده‌اند. یک واحد از این کوین در واقع رشته کد رمزنگاری شده و ثبت شده در شبکه‌ی بلاک چین است. رشته کد ذکر شده تمامی سوابق تراکنش‌ها، مشخصات همه‌ی واحدهای ارز و گذشته‌ی معاملات را در خود ذخیره دارد.
برای این که بلاک چین بتواند اطلاعات جدید شبکه را ثبت و ضبط کند، نیاز دارد که به صورت منظم بلاک‌هایی برای ثبت اطلاعات به آن اضافه شود. بنابراین استخراج به زبان ساده فرایند حل معادلات ریاضی بلاک چین برای اضافه کردن یک بلاک است. استخراج‌کننده یا ماینر کسی است که برای تأیید تراکنش‌های شبکه و امنیت آن، توان محاسباتی و زمان فعالیت کامپیوتر خود را اختصاص می‌دهد. کار دیگری که استخراج کننده انجام می‌دهد، ایجاد یک واحد جدید از بلاک از طریق انجام این محاسبات است. در پایان، شبکه در ازای خدماتش، به او پاداشی از همان رمزارز می‌دهد.
در حال حاضر پاداش استخراج یک بلاک در بلاک چین معادل ۶.۲۵ BTC است. اما با توجه به سختی شبکه و رقابت بسیار زیاد، معمولاً ماینرها به استخرهای استخراج می‌پیوندند. در استخرها، کاربران توان پردازشی خود را با همدیگر به اشتراک می‌گذارند تا شانس بیشتری برای استخراج یک بلاک داشته باشند. در نتیجه پاداش بلاک بین ماینرهای استخر نسبت به سهمشان از پردازش استخر تقسیم می‌شود. هاوینگ بیت کوین نیز تا حدودسی سعی کرده است شرایط استخراج را برای بیت کوین ساده‌تر کند.
یکی از نکات مهم مربوط به پول‌های فیات (همان ریال، دلار، یورو و…) پشتوانه‌ای است که آن‌ها دارند. این پشتوانه توسط دولت هر کشور تعیین می‌شود و می‌تواند مواردی مانند طلا، نفت، گاز، اوراق مالی و… باشد. درواقع، می‌توان گفت پشتوانه ارز رایج هر کشور، قدرت اقتصادی آن کشور است. حالا برویم سراغ بیت کوین. همان‌طور که گفته شد، بیت کوین نه توسط دولتی به وجود آمده و نه توسط دولتی کنترل می‌شود. پس پشتوانه بیت کوین چه چیزی است؟ چه چیزی به بیت کوین اعتبار می‌دهد؟ همان‌طور که در ابتدای این مطلب گفتیم، بیت کوین نوعی پول دیجیتال است که وجود فیزیکی ندارد و تمام ماهیت آن را کدهایش تشکیل می‌دهند. بنابراین چیزی که اولین رمزارز معتبر دنیا را ارزشمند می‌کند، استقبال مردم از تکنولوژی آن، به رسمیت شناختن آن و استفاده از آن برای اهداف مختلف است.
فرض کنید تمامی مردم جهان عدس را به عنوان یک واحد پول بپذیرند و به عنوان مثال، برای خریدهایشان عدس مبادله کنند. بر این اساس، عدس ارزشمند می‌شود در حالی که دولتها عدس را توزیع و کنترل نمی‌کنند و عدس پشتوانه‌ای ندارد. شاید خود عدس به خودی خود ارزش چندانی نداشته باشد؛ اما بنا بر دلایلی، مردم آن را به عنوان یک نوع پول پذیرفته‌اند و در معاملاتشان از آن استفاده می‌کنند و حتی ممکن است برخی به این امید که عدس شایع‌تر و ارزشمندتر می‌شود، به منظور سرمایه گذاری برای آینده عدس نگهداری کنند.
البته مسلم است که داستان بیت کوین و عدس تفاوت بسیار زیادی دارد و دلایلی که باعث پذیرش بیت کوین توسط مردم شده‌اند، دلایل بسیار محکم و مهمی هستند.
در سال ۲۰۰۸ فرد یا گروهی از افراد با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) با انتشار یک مقاله (وایت پیپر/White Paper) ایده بیت کوین را مطرح کرد. هویت خالق بیت کوین تا الان ناشناس مانده و هنوز کسی نمی‌داند دقیقاً چه کسی بیت کوین را ساخته است!
ساتوشی ناکاموتو از سال ۲۰۱۰ به مشارکت خود بر روی بیت کوین پایان داد و در ایمیلی به یکی از توسعه‌دهندگان بیت کوین بیان کرد که قصد دارد بر روی پروژه‌های دیگری تمرکز کند.
تقریبا از اوایل سال ۲۰۱۳ که این رمزارز برتر در بین مردم بیشتر شناخته شد، پیدا کردن هویت واقعی ساتوشی ناکاموتو نیز به موضوعی پرحاشیه برای جامعه تبدیل شد. مقالات و گمانه‌زنی‌های زیادی در این سال‌ها منتشر شده است و افراد زیادی مانند پاول لرو، نیک زابو و کریگ رایت گزینه‌های احتمالی ساتوشی واقعی بودند؛ اما، بعد از گذشت این سال‌ها، هنوز تمام این احتمالات در حد یک فرضیه است و هیچکس ساتوشی ناکاموتوی واقعی را نمی‌شناسد.
جالب است بدانید در سال ۲۰۱۹ آقای کریگ رایت که بنیان‌گذار یکی از فورک‌های بیت کوین به نام بیت کوین SV است، ادعا کرد ساتوشی ناکاموتوی واقعی است و این موضوع به دادگاه‌های آمریکا کشیده شد. بعد از یک سال و جنجال‌های پیاپی، مشخص شد ادعای او دروغی بیش نبوده است.
بعد از این اتفاق، جامعه بیت کوین فقط در صورتی ادعای ساتوشی واقعی بودن یک نفر را می‌پذیرند که آن شخص کلید خصوصی کیف پول ۱ میلیون بیت کوینی که از سال ۲۰۰۹ منتسب به ساتوشی است را داشته باشد و بتواند از آن آدرس‌ها که سال‌هاست تراکنشی زده نشده، تراکنش ارسال کند.
شما از پول خود برای کارهای مختلفی مانند خرید، پس‌انداز، انتقال و جابجایی استفاده می‌کنید. برای انجام تمام این کارها نیاز به یک واسطه یا شخص ثالث مورد اعتماد دارید. امروزه در تمام دنیا این نهاد واسطه بانک‌ها و موسسات مالی هستند. تمام نقل و انتقالات مالی زیر نظر بانکی که پول شما در آن قرار دارد انجام می‌شود که این نهادهای واسط، برای انجام تراکنش‌ها و فعالیت‌هایتان از شما کارمزد دریافت می‌کنند.
امروزه اعتماد به این نهادهای مالی با وجود اتفاقاتی از قبیل ورشکستگی بانک‌ها، بسته شدن موسسات مالی و پیچیده و زمان‌بر بودن روند اداری آن‌ها کمی دشوار شده است. علاوه بر این ممکن است اتفاقات سیاسی و اقتصادی، ارزش پول شما را تحت تاثیر قرار دهد
حالا که متوجه شدید بیت کوین چیست، چه پشتوانه‌ای دارد و چه کسی آن را ساخته است؟ احتمالا این سوال برایتان پیش آمده که آیا بیت کوین قانونی است؟ و دولتها تا چه اندازه بر روی این ارز دیجیتال محبوب کنترل دارند؟ جالب است بدانید قانون‌گذاری بیت کوین و به طور کلی بازار ارزهای دیجیتال، یکی از جنجالی‌ترین مسائلی است که این حوزه با آن دست و پنجه نرم می‌کند. قانون‌گذاران کشورهای مختلف رویکردهای متفاوتی نسبت به این حوزه داشته‌اند و هر کدام، قوانین خاص خود را برای فعالیت‌های مربوط به این حوزه وضع کرده‌اند. بعضی دولتها نیز ترجیح داده‌اند فعلا به قانون‌گذاری این حوزه ورود نکنند؛
به طور کلی، باید بدانید که دولتها بازار بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال را نمی‌توانند کنترل کنند. بر خلاف دیگر بازارهای مالی مانند بازار بورس که تاثیر مستقیمی از تصمیم‌های دولت می‌گیرد، بازار ارزهای دیجیتال کاملا مستقل عمل می‌کند.
عدم قانون‌گذاری مشخص برای بیت کوین، نشان‌دهنده غیرقانونی بودن آن نیست. بعضی کشورها به طور رسمی و مشخص خرید و فروش ارزهای دیجیتال از جمله بیت کوین را قانونی اعلام کرده‌اند و بعضی دیگر، مبادله رمزارزها را غیرقانونی اعلام کرده‌اند.
البته این واضح است که با توجه به ماهیت بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال، دولتها امکان دسترسی به تراکنش‌های بیت کوین و بلوکه کردن آن‌ها را ندارند. از آنجایی که بیت کوین ماهیت غیرمتمرکز دارد و توسط هیچ سازمان یا فردی کنترل نمی‌شود، دولتها امکان بلوکه کردن یا متوقف کردن تراکنش‌های آن را ندارند. البته نباید این نکته را فراموش کرد که اگر کشوری خرید و فروش رمزارزها را غیرقانونی اعلام کند، می‌تواند با اقداماتی مانند ردیابی IP تراکنش‌ها، به افراد دسترسی پیدا کند و برای آن‌ها جریمه‌هایی تعیین کند.
درواقع، دولتها تنها می‌توانند به شرکت‌ها و صرافی‌های متمرکز که در آن کشورها مشغول به فعالیت هستند قانون‌گذاری اعمال کنند و حساب افراد را از طریق صرافی‌ها رصد و یا مسدود کنند.
جالب است بدانید بلاک چین به عنوان بزرگ‌ترین اختراع بشر بعد از اینترنت شناخته می‌شود و با این وجود، این تکنولوژی عظیم و جذاب، دیده شدن خود را مدیون بیت کوین است؛ چرا که تکنولوژی بلاک چین برای اولین‌بار، در وایت پیپر بیت کوین و توسط ساتوشی ناکاموتو معرفی شد.
از آنجایی که بیت کوین یک دارایی باارزش و ماهیت آن به گونه‌ای است که توسط تمام افراد حاضر در شبکه اداره می‌شود، باید محلی برای ذخیره کردن تمام تراکنش‌ها داشته باشد. اگر قرار نباشد پای بانکی برای ذخیره کردن بیت کوین وجود داشته باشد، تراکنش‌های آن باید در محلی امن و مطمئن ذخیره شوند. ساتوشی ناکاموتو برای ذخیره کردن تراکنش‌های بیت کوین، فناوری بلاک چین را معرفی کرد.
بلاکچین تشکیل شده از دو کلمه بلاک (Block) و چین (Chain) یا زنجیر است. بلاکچین به زبان ساده یعنی محل ذخیره اطلاعات به صورت غیرمتمرکز؛ این اطلاعات یا تاریخچه تمام تراکنش‌ها، به شکل زنجیره‌وار در بلاک‌ها ذخیره می‌شود و به همین دلیل است که به آن بلاکچین می‌گوییم. بلاک چین بیت کوین غیرمتمرکز است؛ یک نسخه از آن در اختیار تمام افرادی که در شبکه فعالیت دارند قرار دارد و یک مرکز یا فرد خاص کنترل و مدیریت شبکه را در دست ندارد. انجام هر تراکنش بیت کوین در شبکه، نیاز به تایید اعضای شبکه دارد و تا زمانی که تراکنش مورد نظر تایید اعضای شبکه را نگرفته، انجام نمی‌شود.
درواقع، اگر شخصی بخواهد تراکنشی در شبکه بیت کوین داشته باشد، درخواست تراکنش را ارسال می‌کند، اعضای شبکه با بررسی سابقه متوجه می‌شوند که او موجودی کافی برای انجام این تراکنش را دارد یا نه، و در نهایت تراکنش او را معتبر یا غیرمعتبر در نظر می‌گیرند. اگر تراکنشی معتبر باشد، منتظر تایید اعضای شبکه می‌ماند.
تراکنش‌هایی که معتبر شناخته شده‌اند اما در بلاک اضافه نشده‌اند، وارد محلی به نام ممپول (Mempool) می‌شوند و منتظر می‌مانند تا توسط ماینر به بلاک اضافه شوند. ممپول در واقع نوعی اتاق انتظار برای تراکنش‌های تاییدنشده است. این تراکنش‌ها در ممپول باقی می‌مانند تا تعداد آن‌ها به حد نصاب برای قرارگیری در یک بلاک از بلاکچین برسد. وقتی تعداد تراکنش‌ها به حد نصاب رسید، ظرفیت یک بلاک تکمیل شده، آن بلاک توسط اعضای شبکه تایید شده و به بلاکچین اضافه می‌شود. طی این فرآیند، کوین‌های جدیدی تولید شده و به تعداد کوین‌های در گردش شبکه اضافه می‌شوند. در اینجاست که پای مفهومی به نام استخراج یا ماینینگ بیت کوین به میان می‌آید.
تمام تراکنش‌ها در شبکه بلاک چین ذخیره می‌شود و همه می‌توانند یک نسخه از آن را داشته باشند و شاهد تمام تراکنش‌ها باشند. این موضوع باعث ایجاد دو مزیت بزرگ برای Bitcoin می‌شود. اما این دو مزیت بزرگ برای بیت کوین چیست:
• شفافیت: که از انجام تخلفاتی که به روش‌های معمول در پشت پرده انجام می‌شود جلوگیری می‌کند.
• امنیت: چرا که اگر کسی بخواهد در شبکه دستکاری کند افراد دیگر که آن‌ها هم نسخه اصلی شبکه Bitcoin را دارا هستند متوجه این موضوع می‌شوند و عملاً چنین کاری غیرممکن خواهد بود.
ویژگی اصلی بیت کوین چیست؟
چالش اصلی که در رابطه با کارکرد یک سیستم پرداخت دیجیتال وجود دارد این است که مطمئن باشیم هیچ فردی بیشتر از یک‌بار، یک مقدار پول را برای پرداخت و یا سرمایه‌گذاری مصرف نمی‌کند یا به‌اصطلاح موجودی خود را کپی نمی‌کند. این را می‌دانیم که این امر برای پول‌های رایج مانند ریال، که توسط بانک مرکزی کنترل می‌شود امکان‌پذیر است، و دولتها همیشه درگیر با جاعلان اسکناس بوده‌اند. اما نوآوری اصلی که بیت کوین را خاص می‌کند، این است که در شبکه بیتکوین برای تایید معاملات، همه افراد حاضر در شبکه باید آن معامله را تایید کنند و امکان کپی برداری از موجودی و خرج آن وجود ندارد.
در این سیستم ویژگی‌های زیر تضمین می‌شود:
• غیرقابل برگشت بودن پرداخت‌ها
• وجود نداشتن تورم در ارزهای دیجیتال (به دلیل ثابت بودن تعداد آن‌ها و کنترل نشدن توسط دولتها)
• کمیسیون کم به نسبت روش‌های سنتی
کار تایید معاملات توسط عده‌ای از کاربران انجام می‌شود که از کامپیوترهای خود برای تایید معاملات و محافظت از شبکه استفاده می‌کنند. به این افراد ماینر (Miner) گفته می‌شود. ماینرها به نسبت مقدار قدرت پردازشی که در اختیار شبکه بیتکوین قرار می‌دهند، مقداری پاداش به صورت بیت کوین دریافت می‌کنند.
