پس از آنکه پدر مادر از یکدیگر بنا به دلایلی جدا می شوند یا یکی از آنها فوت می کند، بحث حضانت فرزند یا فرزندان به میان می آید. قانونگذار تمامی قوانین مربوطه به این حوزه را معین کرده است و کمتر بحثی در مورد آن وجود دارد. اما در مورد پس از اینکه حضانت و نگهداری فرزند یا فرزندان به دست یکی از والدین افتاد چه؟ آیا شرایطی وجود دارد که بتوان حضانت را سلب کرد؟ در واقع، سلب حضانت چه مصادیقی دارد و چگونه می توان آن را از دادگاه درخواست نمود؟ در ادامه این مطلب به بررسی سلب حضانت خواهیم پرداخت.
سلب حضانت، به معنی گرفتن حق حضانت از یک یا هردوی والدین می باشد. تضمین کننده ی محیط زندگی فرزند است. اینکه یکی از والدین توانسته حضانت طفل را به دست بیاورد، به این معنا نیست که این حضانت ماندگار و بدون بازپس گیری است. شرایطی وجود دارد که طبق قانون و مطابق حکم دادگاه، حضانت از دارنده طفل سلب شده و به والد دیگر داده می شود. ماده 1173 قانون مدنی در این حوزه می گوید: « هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست ، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد ، محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی ، هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند ، اتخاذ کند»
آنچه از این ماده فهمیده می شود آن است که سلب حضانت در اصل برای حفاظت از سلامت جسمانی و روان کودک است. این تقاضا می تواند توسط والد دیگر یا وکیل دادگستری ایشان انجام پذیرد. بدین صورت که والد، با یک وکیل حقوقی قرارداد وکالت تنظیم کرده و تمامی مراحل دادگاه اعم از ارائه دادخواست تا دریافت حکم توسط ایشان انجام می پذیرد. بهترین وکیل تهران، آماده رسیدگی به پرونده های حضانت و سلب آن برای شما می باشد.
پیشتر در مورد اینکه حضانت ز فرزند به طور کلی در چه شرایطی می تواندسلب شود، صحبت کردیم. اما مصادیق عدم مواظبی و انحطاط اخلاقی چیست؟ برای ارائه دادخواست توسط شما یا وکیل حرفه ای تان، به چه مواردی می توانید استناد کنید؟ در ماده 1173 مواردی به عنوان مثال آورده شده است اما باید توجه داشت که این موارد حصری نبوده و شرایط و موارد دیگر نیز بنا به صلاح دید دادگاه می تواند باعث از دست دادن حضانت فرزند یا فرزندان شود و در واقع ملاک اصلی، به خطر افتادن مصلحت کودک می باشد که قبل از ارائه دادخواست با مشاوره با وکیل می توانید دلیل خود را بررسی و ارزیابی کنید. در صورت وجود حتی یکی از موارد زیر حضانت از والد سلب خواهد شد. این شرایط تمثیلی عبارتند از:
1- اعتیاد زیان آور به الکل ، مواد مخدر و قمار
2- اشتهار به فساد اخلاق و فحشا
3- ابتلاء به بیماری های روانی با تشخیص پزشک قانونی
4- سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء ، تکدی گری و قاچاق
5- تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف
در ادامه نمونه دادخواست سلب این حق از مادر را مشاهده خواهیم کرد که می تواند توسط وکیل طلاق عدالت آریایی به دادگاه ارجاع و دعوا اقامه شود. این وکیل می تواند همان وکیل طلاق به درخواست زوج باشد.
در این فرض حضانت فرزند بنا به حکم قانون یا دادگاه به مادر رسیده است .در واقع طفل تا قبل از سن هفت سالگی فارغ از جنسیتش، باید پیش مادر خود زندگی کند. اما ایا شرایطی وجود دارد که بتوان این حق قانونی را از مادر طفل سلب کرد؟ مطابق مواد 1170 و 1173 قانون مدنی و همچنین ماده 41 قانون حمایت از خانواده، مواردی پیش بینی شده است.
الف) ابتلا به جنون یا دیوانگی: یکی از شرایط سلب حضانت از مادر و پس گرفتن فرزند از او، این است که او قوای عقلانی خود را از دست داده و دچار جنون و دیوانگی شود. در این شرایط مادر قطعا نمی تواند مصلحت فرزند خویش را تشخیص داده و ممکن است طفل در معرض مشکلات شدیدی قرار بگیرد.
ب) ازدواج با شخصی دیگر: مورد دیگر سلب حضانت از مادر، این است که او پس از جدایی و طلاق، با شخص دیگری ازدواج کند.
ج) عدم مواظبت از طفل: چنانچه مادر، به درستی از طفل، مراقبت نکند و سلامت جسمانی و روانی طفل به خطر افتد، این امر می تواند از موارد و شرایط سلب حضانت از مادر و پس گرفتن فرزند از او باشد چرا که گفته شد ملاک حفظ سلامت جسمانی و روانی طفل است.
د) انحطاط اخلاقی: چنانچه مادر، درگیر مسائل غیر اخلاقی باشد، این امر می تواند از موارد عدم صلاحیت مادر و شرایط سلب حضانت از او باشد. در این مورد وکیل زنا می تواند مسائل را پیگیری کرده و سلب حضانت مادر را از دادگاه درخواست کند.
علاوه بر موارد گفته شده در بالا که به مواد قانون مدنی و قانون حمایت از خانواده اشاره داشت، قنون حمایت از کودکان نیز در این مورد مواردی را بازگو کرده است. این موارد قانونی هم برای سلب حضانت فرزند از مادر و هم پدر مورد استفاده قرار می‌گیرد. مواد 2 و 3 قانون حمایت از خانواده عبارتند از:
ماده ۲ – هر نوع اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که موجب شود به آنان صدمه جسمانی یا روانی و اخلاقی وارد شود و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد‌ممنوع
است.
ماده ۳ – هرگونه خرید، فروش، بهره‌کشی و به کارگیری کودکان به منظور ارتکاب‌اعمال خلاف ازقبیل قاچاق، ممنوع و مرتکب حسب مورد علاوه بر جبران خسارات وارده‌به شش ماه تا یک سال زندان و یا به جزای نقدی از ده میلیون (۰۰۰ ۰۰۰ ۱۰) ریال تا بیست میلیون (۰۰۰ ۰۰۰ ۲۰) ریال محکوم خواهد شد.
با سلام ،
احترما به استحضار می رسانم که اینجانب ………… فرزند …………… به شماره شناسنامه در تاریخ ............. در دفتر رسمی ازدواج و طلاق به شماره ثبت …… با خانم ………….. فرزند …………. عقد نکاح دایم نمودیم که ثمره عقد نکاح دایم و زندگی مشترک با مشارالیه ، فرزند دختر/ پسر به نام ……….. بود . با توجه به اینکه بعد از صدور حکم طلاق / یا تعیین مسکن جداگانه به حکم دادگاه ، حضانت فرزند مشترک ما با خانم ……………. تعیین گردیده است، ایشان با اعتیاد / کتک زدن خارج از حد متعارف / فساد اخلاقی / بیماری روانی / سوء استفاده از طفل صلاحیت لازم برای نگهداری فرزند را ندارد . لذا از دادگاه محترم تقاضا دارم با توجه به موارد مصرح که دلایل اثبات آن پیوست دادخواست گردیده است ، پس از احراز موارد مزبور ، مراتب قانونی را به جهت صدور حکم مبنی بر سلب حضانت فرزند از خانم …………. و صدور حکم حضانت به نام اینجانب نسبت به فرزند / فرزندان ، به نام ……………… را لحاظ بفرمایید .
تا اینجا در مورد حضانت فرزندان در زمان طلاق والدین صحبت شد. اما اگر یکی از والدین فوت کند چه اتفاقی می افتد؟ مطابق ماده 1171 قانون مدنی در صورت فوت یکی از ابوین حضانت طفل با آنکه زنده است خواهد بود هر چند متوفی پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده باشد. نکته قابل توجه آن است که در صورت فوت پدر باید در نظر داشته باشید که ولایت طفل با پدر بزرگ پدری است ولی حضانت با مادر خواهد بود، مگر در زمانی که پدر بزرگ ثابت کند مادر صلاحیت نگهداری کودک را ندارد.
