ساخت سردخانه صنعتی به منزله حراست از نبض تپنده صنعت غذا و دارو و نیز صنایع کشاورزی و دامی به شمار می رود. نگهداری از مواد فسادپذیر به گونه ای که طراوت و خواص طبیعی خود را از دست ندهند، یعنی حفاظت و پاسداشت از تمامی تلاش هایی که در تولید و فرآوری محصولات به ثمر نشسته است. با ساخت سردخانه صنعتی و کارآمدی آن در تمامی صنایع، از هدر رفتن محصولات و کالا های خاص جلوگیری می شود. نگهداری از کالا و محصولاتی که به سرعت فاسد شده و از بین می روند، نیازمند اتخاذ تدابیر کارشناسانه است. بنابراین لازم است در ساخت و بکارگیری سردخانه، دقت بیشتری به کار برود.
در مورد بعضی از مواد، به منظور حفظ خواص طبیعی لازم است به سرعت فرایند انجماد انجام شود. در تونل انجماد سردخانه، جریان شدید هوای سرد از محصول عبور می کند و به وسیله مواد منجمد کننده، محصول به سرعت منجمد می شود. در این نوع فرایند انجماد، امکان جدا کردن تکه های محصول، بدون آسیب دیدگی به راحتی امکان پذیر است.
سالن های سردخانه: سالن های سردخانه به عنوان هسته مرکزی سردخانه از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. سالن های سردخانه به چندین اتاقک تقسیم می شود و امکان تنظیم میزان برودت هر یک از اتاقک ها با توجه به نوع مواد نگهداری شده به صورت جداگانه وجود دارد.
اجزای مختلف تجهیزات فنی سردخانه: بدیهی است هر چقدر در ساختمان سردخانه نهایت دقت و توجه بکار برود، اما از تجهیزات فنی درست و اصولی استفاده نشود، پروژه ساخت سردخانه صنعتی با شکست مواجه خواهد شد. تجهیزات فنی، موتور و محرک به کار افتادن سردخانه محسوب می شود. از این رو توجه و تخصص کارشناسی لازم است تا نتیجه حاصله رضایت بخش باشد. از تجهیزات فنی سردخانه به طور کلی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
موتور: محرک اصلی به کار افتادن تمامی تجهیزات فنی سردخانه است.
کمپرسور: این وسیله وظیفه تامین انرژی را برعهده دارد. همچنین وظیفه دفع گرمای هوا را که توسط اپراتور مکیده شده و به صورت گاز وارد کمپرسور شده است را داراست. در ادامه این روند، کمپرسور گرمای حاصله را به کندانسور هدایت می کند.
کندانسور: زمانی که گاز فشرده حاصل از هوای گرم محیط از طریق کمپرسور وارد کندانسور می شود، با فاصله کندانسور گاز گرم را خنک می نماید.
شیر انبساط: وظیفه اصلی شیر انبساط، کنترل میزان مبرد اپراتور است. مبرد در واقع مایع سیال سرد سازی است که میان مایع و حالت گاز در نوسان می باشد و در سیستم های سرمایشی کاربرد دارد. زمانی که میزان حجم داخل اپراتور بالا باشد، شیر انبساط باز می شود. به این ترتیب مبرد به اندازه کنترل شده وارد اپراتور شده و میزان برودت را تنظیم می کند.
اپراتور: در اتاقک های سردخانه، اپراتور ها وظیفه خنک کنندگی فضا را برعهده دارند. روش کار به این شکل است که گاز های خنک و سرد شیر انبساط و کندانسور را می گیرند و در فضای داخل اتاقک پخش می کنند.
دیوار های سردخانه
برای کنترل برودت و میزان دمای داخل سردخانه عایق بندی دیوار های داخلی سردخانه نکته طلایی آن است. در دیوار های سردخانه بعد از قسمت خارجی که ممکن است به شکل آجری یا بتون باشد، لایه های داخلی به منظور عایق بندی درست و اصولی باید شامل سیمان، عایق رطوبت و عایق حرارت باشند. برای عایق بندی رطوبت معمولا از قیر گونی و یا پلاستیک استفاده می شود. در عایق بندی حرارتی نیز ممکن است از هر یک از متریال های مرسوم مانند صفحه گالوانیزه یا آلومینیومی، فولاد های ضد زنگ و یا سیمان و ... استفاده شود. میزان ضخامت عایق بندی حرارتی در اتاقک ها با درجه دمای مختلف، متفاوت است. معمولا در سردخانه هایی که میزان درجه دما بالاتر از صفر در نظر گرفته می شود، ضخامت 4 اینچی و در سردخانه های پایین صفر درجه 4 تا 8 اینچی مطلوب خواهد بود.
تسهیلات برای احداث سردخانه
در دنیای تجارت امروز وجود ابزار و تجهیزات کارآمد برگ برنده ای در دست صاحبان صنایع محسوب می شود. به هر اندازه که امکانات مدرن و پیشرفته تری در اختیار باشد، به همان اندازه می توان استراتژی های جدیدی تری را به کار برد و به اعتبار تجاری افزود. سردخانه یکی از مهم ترین تجهیزات صنایعی است که محصولات فاسد شدنی دارند و یا بسته به شرایط بازار سعی می کنند محصولات خود را برای مدتی حفظ و نگهداری کنند. احداث سردخانه مستلزم صرف هزینه ای قابل توجه است. البته در مقایسه با نتیجه ای که برای صنعت رقم می زند، یک سرمایه گذاری سودآور تلقی می شود. اما برای احداث سردخانه باید یک برآورد هزینه کاملا منطبق با مخارج جاری داشت. قیمت زمین محل احداث، ساخت سازه های سردخانه، تجهیز سردخانه به امکانات فنی مورد نیاز، نیروی کار انسانی همگی جزو هزینه های احداث سردخانه هستند. البته سازمان جهاد کشاورزی برای احداث سردخانه تسهیلاتی را برای صاحبان صنایع در نظر گرفته است، با توجه به شرایط و دستورالعمل های خاصی می توان نسبت با اخذ وام اقدام نمود.
روش های ساخت سردخانه
در ساخت سردخانه از گذشته تا امروز تحولات عظیمی رخ داده است. همچنین با توجه به نوع کاربرد سردخانه روش ساخت سردخانه متفاوت خواهد بود. میزان برودت و سرمایش سردخانه، ابعاد و ظرفیت سردخانه، کاربرد و اهداف استفاده همگی مواردی هستند که در روش های ساخت سردخانه موثر هستند. با توجه به نکات عنوان شده طراحی و ساخت، عایق بندی دیواره ها و کف نیز متفاوت خواهد بود.
همچنین روش ساخت سردخانه ها را از لحاظ سیستماتیک می توان به دو دسته آمونیاکی و فریونی تقسیم کرد. سیستم آمونیاکی قدمتی چند صد ساله دارد اما هنوز هم در سردخانه های بزرگ صنعتی کارایی دارد. سیستم فریون از نوآوری های جدید عرصه صنعت ساخت سردخانه است.
نکاتی که در ساخت ساختمان سردخانه باید به آن توجه کرد
به دلیل نوع عملکرد سردخانه ها و تجهیزات به کار رفته در ساختمان سردخانه تامین انرژی لازم بسیار مهم است. از طرفی برای کاهش هزینه انرژی مصرفی نیز تمهیداتی اندیشید، به همین دلیل نکات مهمی در ساخت ساختمان سردخانه باید مد نظر باشند.
موقعیت جغرافیایی: منظور از موقعیت جغرافیایی محل احداث و دسترسی به منابع انرژی و همچنین جهت احداث آن از لحاظ تابش نور خورشید و ایجاد گرمای محیطی است. این عامل می تواند علاوه بر افزایش مصرف انرژی از جمله آب و برق، باعث تحت فشار قرار گرفتن تجهیزات از جمله کندانسور باشد که وظیفه خنک کردن گازهای گرم هدایت شده از کمپرسور را دارد.، این مسئله می تواند منجر به تخریب و آسیب تجهیزات شود.
نوع طراحی داخلی و معماری: در نظر گرفتن بخش های مختلف به منظور رفاه و آسانی دسترسی به فضاهای داخلی. همچنین پیش بینی فضا برای امداد رسانی و ورود امکانات و ماشین آلات امدادی از جمله آتش نشانی و اورژانس.
نکات ایمنی: ایمنی در کار به منظور پیشگیری از حوادث و خطرات احتمالی است. حوادث می توانند هم صدمه جانی داشته باشند و هم سرمایه را تهدید کنند. سردخانه به نوعی انبار انباشته شده از مواد و محصولات است و وجود وسایل الکتریکی در کنار منابع آبی می تواند خطر اتصالات الکتریسیته را به همراه داشته باشد. از این رو رعایت نکات ایمنی بسیار ضروری است.
نکات بهداشتی: دوری سردخانه از محل های انباشت زباله و کارخانجات آلود کننده محیط زیست نکته قابل تاملی است.
انتخاب مشاور و شرکت سازنده سردخانه
ساخت سردخانه هزینه قابل توجهی را می طلبد. بنابراین اگر در مشاوره و مراحل اجرایی آن تسلط بر کار وجود نداشته باشد، می تواند سرمایه گذاری را با شکستی بزرگ مواجه کند. شرکت سازنده سردخانه، باید علاوه بر اجرای صحیح اصول احداث، به تمامی نکات فنی، ایمنی، بهداشتی، اشراف کامل داشته و با طراحی دقیق و با دیدی تخصصی سردخانه ای بدون نقص و حرفه ای را احداث نماید. دانش فنی، تجربه، استفاده از متریال با کیفیت، پیش بینی تمام فاکتور های مهم همگی از ویژگی های یک شرکت سازنده معتبر و صاحب سبک است.
شرکت برودت زاگرس با کارشناسان و مهندسین مجرب و آشنا با فناوری روز دنیا نامی آشنا در دنیای صنعت احداث سردخانه است. این شرکت با ارائه مشاوره تخصصی و طراحی و ساخت انواع سردخانه خود را متعهد به ارائه بهترین تولید می داند. شرکت برودت زاگرس برای کیفیت بالای ساخت، خدمات پس از فروش و پشتیبانی تمام توان و تلاش خود را به کار می بندد تا خدمات ارزنده ای در عرصه صنعت ارائه نماید.
تعیین استراتژی یا نقشه راه و طراحی سردخانه
نقشه و استراتژی مجموعه امکانات، اهداف، انتظارات و خواسته هایی است که سفارش دهنده به شرکت سازنده سردخانه ارائه می دهد. شرکت سازنده مطابق با اطلاعات داده شده، برآورد هزینه کرده و ضمن اعلام هزینه ساخت سردخانه، طرح و نقشه را ترسیم می کند. از عوامل مهم در تعیین استراتژی و طراحی می توان به مساحت زمین احداث سردخانه، نوع مواد و محصولات، میزان و حجم مواد برای ذخیره سازی، زمان حفظ و نگهداری مواد و مهم ترین مورد نقدینگی و میزان سرمایه است. هر یک از این موارد در طراحی سردخانه و نقشه راه موثر خواهد بود.
انواع سردخانه بر حسب میزان سرمایش
به طور معمول سردخانه ها را بر اساس میزان سرمایش به دو دسته تقسیم می کنند.
سردخانه های زیر صفر درجه سانتیگراد: این سردخانه ها برای محصولاتی مورد استفاده قرار می گیرد که نیاز به انجماد دارند و به سرعت فاسد می شوند. از جمله محصولات پروتئینی و انواع گوشت های ماهی و میگو و مرغ و دیگر محصولاتی از این دسته. تونل انجماد نیز نمونه ای از همین سردخانه ها است.
سردخانه های بالای صفر درجه سانتیگراد: محصولاتی که نباید منجمد شوند و صرفا باید در محیطی عاری از آلودگی و در دمای خنک نگهداری شوند در این سردخانه ها نگهداری می شوند. انواع لبنیات و میوه ها از جمله همین محصولات هستند.
ساخت انواع سردخانه بر حسب ابعاد و ظرفیت
سردخانه ها با توجه به نوع کاربری که دارند به سه دسته تقسیم می شوند.
1 ــ سردخانه کوچک اتاقی: که بیشتر در رستوران ها و فروشگاه های بزرگ کاربرد دارند.
2ــ سردخانه های متوسط متحرک یا کانکسی: همانگونه که از نامش پیداست قابلیت جابجایی دارد. در شرایطی که به یک سردخانه متحرک نیاز است و همچنین در مواری که فضایی برای ساخت سردخانه نیست، گزینه خوبی به شمار می آید.
3 ـ سردخانه های بزرگ صنعتی: سردخانه هایی که در ابعاد و ظرفیت بسیار بالا ساخته می شوند. معمولا در صنایع بزرگ دامی و کشاورزی و کارخانجات تولید محصولات لبنی کاربرد دارند.
بررسی محل ساخت سردخانه
با توجه به آیین کار ساختمان و تجهیزات و ایمنی سردخانه های مواد خوراکی محل ساخت سردخانه به طور مثال ساخت سردخانه در زمین کشاورزی باید شرایط ویژه ای داشته باشد.
1ـ دسترسی به محل مراسلات و ارتباطات جاده ای
2ـ دسترسی به منابع انرژی ( آب و برق و تلفن)
3ـ دوری از محل های انباشت زباله و تجمع حیوانات موذی
4ـ فاصله از خط گسل های شناخته شده به منظور جلوگیری از حوادث آتش سوزی ناشی از زلزله
5ـ فاصله از کارخانجات آلوده کننده محیط زیست
