دشت های مرکزی بوهم مدت ها بود چنین صف آرایی بزرگی به خود ندیده بود. از زمان ایلغارهای مجار در قرون نه و ده میلادی و یورش سواران مغول تحت فرمان باتوخان،همیشه غریبه های کافر بودند که به سرزمین های مسیحی مرکز اروپا لشکرهای بزرگ می آوردند. این بار اما فتوای پاپ مارتین پنجم در سال 1419 بود که جنگ را برافروخته بود . شاه سیگیسموند ، فرمانروای امپراتوری مقدس روم به همراه لشکر 50 هزار نفره اش از مومنان کاتولیک اتریشی و مجاری آمده بود تا مرتدان هوسی را از دم تیغ بگذراند و سرانشان را مانند رهبر معنویشان، یان هوس به آتش افکند. به پایان سال 1421 چیزی نمانده بود. 12 هزار جنگجوی هوسی چند ماه بود در دشت های سرد کوتنا هورا به محاصره نیروهای امپراتوری درآمده بودند. اما ایمان هوسی ها به پیروزی را حضور یک مرد دو چندان می کرد: یان ژیشکا. کهنه سرباز جنگهای هوسی می دانست نبرد سختی در پیش دارد. سواره نظام سنگین سیگیسموند حریف قدری بود. ژیشکا توپخانه اش را با تمام توان به کار انداخت. ولی یورش سنگین شهسواران و نواخت پایین توپ های آن زمان چنین می نمود که کار هوسی ها تمام است. ژیشکا به ناچار آخرین برگ برنده ای که در اختیار داشت را رو کرد : واگن های توپدار اسبی. دایره بزرگ واگن ها به همراه توپها و کمانداران زنبورکی و شمخال چیان درونشان به دیواری بدل شد که شهسواران خود را عاجز از عبور از آن یافتند. شکافی بزرگ در صفوف سپاه امپراتوری ایجاد شد که جنگجویان هوسی توانستند از آن بگذرند و دست به عقب نشینی بزنند. ژیشکا بقیه ماه دسامبر را با مجهز کردن نیروهای پیاده اش به سلاح های آتشین و حملات پی در پی به دشمن گذراند . نیروی امپراتوری با این که چند مرتبه پرتعدادتر بود ، در برابر ابتکارهای ژیشکا و سرسختی هوسی ها روحیه اش را باخت و تلفات بسیار داد. سیگیسموند که فروپاشی لشکرش را نزدیک می دید، فرار را بر قرار ترجیح داد و بوهم را وانهاد تا سال ها بعد باز گردد. این اولین و آخرین نبرد ژیشکا نبود . سردار بوهمیایی آنقدر جنگیده بود که نامش در تاریخ در کنار دیگر شکست ناپذیران ثبت شود : بای کی چینی ،اسکیپیو آفریکانوس رومی ، خالد بن ولید عرب ، سوبوتای مغول ، یی سان سین کره ای و دوک مارلبوروی بریتانیایی . تکنیک های نبرد پیاده نظامی که او در جنگ هایش به کار گرفت طلیعه ارتش های قرون بعدی را نوید می داد : پیاده نظام مسلح به نیزه های بلند و سلاح های آتشین و توپخانه. نبرد کوتنا هورا در کنار نبردهای نیکوپولیس ، زمپاخ و آژنکور ناقوس مرگ شهسواران و اسب های زره پوش و نیزه هایشان در میادین جنگ اروپا را به صدا درآورد . هر چند برای کاتولیک های اتریشی و مجار باید یک قرن دیگر می گذشت تا صدای این ناقوس به خوبی شنیده شود : سیگیسموند نیکوپولیس را به سواران و ینی چری های سلطان بایزید اول عثمانی ( همانان که سواران تاتار امیرتیمور گورکانی در دشت آنقره تار و مارشان کردند ) و کوتنا هورا را به واگن ها و توپ ها و شمخال چیان ژیشکا باخت. یک قرن بعد دشت موهاچ به قتل گاه شهسواران مجار در برابر توپ خانه و ینی چری های سلیمان قانونی تبدیل شد. ده سال پس از مرگ ژیشکا و در سال 1434، اختلافات داخلی و حملات پی در پی مومنان کاتولیک سرانجام بساط مرتدان هوسی را برچید تا دستگاه پاپ نفسی راحت بکشد . اما جنبش هوسی در امتداد جنبش کاتارهای آلبیگایی قرن 13 که جهاد شهسواران و دادگاه تفتیش عقاید آوینیون به آن پایان بخشیده بود ، سرانجام صد سال بعد به سربرآوردن مارتین لوتر و پاکدینان پیروش ختم شد که انحصار دستگاه پاپی در اروپای مرکزی و غربی را پایان داد و صفحه جدیدی در تاریخ اروپا و جهان گشود.
نویسنده:شاهو صالح
یک فیلمی ساخته شده به نام قرون وسطا که در مورد یان ژیشکا هست و البته فیلم هندیه یجورایی در کنار نشان دادن بخشی از تاریخ
