شاه یهودی!

«سازمان امنیت می‌گوید از اسرائیل حرف نزنید. از شاه هم حرف نزنید. این دو تناسبشان چیست؟ مگر شاه اسرائیلی است؟ به نظر سازمان امنیت، شاه یهودی است»؟ (امام خمینی ۱۳ خرداد ۱۳۴۲)

از اولین برخوردها میان ایرانیان و یهودیان به سال‌های ۵۳۸ قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد. زمانی که کوروش کبیر امپراتور هخامنشی، حکومت بابل را سرنگون نمود و یهودیان را آزاد کرد. کوروش به یهودیان و خانواده‌های آنها اجازه داد به سرزمین خویش بازگردند. عده‌ای از یهودیان در بابل باقی ماندند و گروه‌هایی نیز به‌تدریج به ایران وارد شدند. در دوران مختلفی از تاریخ، یهودیان در ایران بسته به نفوذ دین غالب تحت‌فشار یا مدارای حاکمیت بودند. برای مثال با روی کارآمدن قاجاریه فشارها بر روی یهودیان افزایش یافت اما پس از سقوط قاجار و به سلطنت‌رسیدن رضا پهلوی اوضاع یهودیان متحول شد(زارع،1384 :57 .)

رضاشاه سیاست روشنی در قبال درگیری میان اعراب و یهودیان پیش نگرفت. از آنجایی که آمار آزار و اذیت یهودیان در ایران بسیار کمتر از سایر کشورهای منطقه بخصوص عراق بود، یهودیان از سراسر منطقه به ایران پناهنده می‌شدند تا در فرصتی دیگر و با امکانات مناسب‌تر خود را به ارض موعود برسانند.

با گسترش حضور یهودیان در ایران لابی های صهونیستی در ایران تشکیل و قدرت گرفت در اسناد ساواك نیز گزارشی درباره نفوذ بهائیان و فراماسونر ها وجود دارد: «...اسرائیل مذهب بهایی‌ها را به عنوان یك مذهب رسمی در سال 1972 به رسمیت شناخته است. دولت اسرائیل با اجرای برنامه تحبیب از افراد مزبور می‌كوشد از اقلیت فوق‌الذكر در سایر كشورهای جهان، به ویژه ایران، بهره‌برداری سیاسی اطلاعاتی و اقتصادی بنماید...»

دو سال پس از اعلام تأسیس منحوس صهیونیسم در سال 1950م (1328ش)، ایران دومین کشور مسلمان بود که اسرائیل را نه به‌صورت دوژور و رسمی بلکه در سطح عملی به رسمیت شناخت. این اقدام حاکمیت پهلوی در جبهۀ داخلی با واکنش شدیدی مواجه نشد. به نظر می‌آمد زمانی که برای این به‌رسمیت‌شناختن اعلام شده با حساب و کتاب و برنامه‌ریزی دقیق بوده است؛ زیرا اولاً آیت‌الله کاشانی به‌عنوان بزرگ‌ترین منتقد شاه در آن زمان در تبعید به سر می‌بردند و ثانیاً مجلس دوران فترت خود را می‌گذارند و عملاً صدایی از نمایندگان بلند نمی‌شد و ثالثاً عموم مردم در تعطیلات طولانی عید نوروز قرار داشتند و از کنش در سطح جامعه به‌دور بودند.(امینی،1385 :73 .)

در خارج از کشور اما موجی از تنفر و مخالفت‌ها بلند شد. روزنامه‌های عرب‌زبان آن زمان دولت‌های خود را برای قطع روابط با ایران تشویق و این اقدام ایران را خنجری از پشت و رشوه به اسرائیل توصیف می‌کردند. به همین ترتیب وجهۀ ایران در میان ملت‌های عرب منطقه بسیار منفور شد.

تمامی این رویدادها باتوجه‌به شرایط آن زمان قابل‌پیش‌بینی بود؛ اما چرا حاکمیت پهلوی دست به چنین اقدامی زد؟ جواب این سؤال را باید در دکترین محمدرضا پهلوی جستجو کرد، جایی که آمریکا در آن قدرتی نوظهور است، ارتباط با آن می‌تواند ضامن تاج‌ و تخت و اقتدار شخص پادشاه باشد. برای این ارتباط نیز ساده‌ترین راه، همراهی با اسرائیل بود.چرا که از یک‌ طرف لابی‌های قدرتمند صهیونیستی آمریکا و عملاً جهان غرب را کنترل می‌کردند و از طرفی دیگر خود اسرائیل نیز بسیار مشتاق این ارتباط بود. اسرائیل در آن زمان عملاً با کل منطقه دشمن بود و به دنبال کشورهای مسلمان غیرعربی می‌گشت تا از طریق آنها بتواند از انزوای سیاسی خارج شود.

پس از آن روابط دوسویه در سطوح مختلف امنیتی، نظامی و اقتصادی میان این دو رژیم شکل گرفت. در سطح اقتصادی پهلوی‌ها تأمین‌کنندۀ اصلی سوخت اسرائیل بودند و اسرائیل نیز تسلیحات و کالاهای صنعتی موردنیاز ارتش پهلوی را تأمین می‌کرد. همکاری‌های امنیتی هم به‌گونه‌ای بود که سازمان امنیت کشور موسوم به ساواک، تحت‌نظر کارشناسان موساد شکل گرفت و ساختار یافت.

اما در سطح سیاسی به علت واهمۀ رژیم پهلوی از واکنش عموم ملت مسلمان و خشم آنها همواره هر گونه ارتباط با رژیم صهیونیستی را نفی می‌کرد. به‌ طوری‌ که اگر رسانه‌ای اسرائیلی گزارشی از ملاقات مقامات دو کشور ارائه می‌کرد، این گزارش فی‌الفور و با لحن شدیدی توسط دولت ایران انکار می‌شد و شاه خود را همواره حامی فلسطین اعلام می‌کرد. بااین‌وجود این ارتباطات از چشمان علما و روشن‌فکران جامعه به‌دور نبود و در سخنرانی‌های مختلف دست به افشاگری علیه این ارتباط منحوس می‌زدند و آن را به باد انتقاد می‌گرفتند.

نقطه اوج این مخالفت‌ها، سخنرانی ۱۳ خرداد امام خمینی رحمه‌الله بر علیه این همکاری‌ها بود که به قیام ۱۵ خرداد ملت ایران منجر شد. پس از آن حمایت از فلسطین همواره پای ثابت تجمعات و تظاهرات ضد رژیم بود و مسئلۀ فلسطین و دفاع از مظلومیت آن به یکی از درون‌مایه‌های اصلی انقلاب اسلامی بدل شد.

امینی، داوود )1385 .)بازبینی مواضع رژیم پهلوی، روحانیت و مردم ایران، در منازعات فلسطین و ایران. فصلنامه -گنجینه اسناد، دوره 16 ،ش 1

زارع، رضا )1384 .)ارتباط ناشناخته: بررسی روابط رژیم پهلوی و اسرائیل )1357-1327 ،)تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران

کشاورزی نیا، علیرضا؛ کلهر، محمد؛ فروزش، سینا )1398« ،)تأثیر مساله فلسطین در روابط سیاسی ایران و اسرائیل در طی سالهای 1327 - 1397 ،»فصلنامۀ پژوهشهای سیاسی جهان اسالم، س9 ،ش4 ،زمستان .255-281 صص، 9