۱. با انجام آزمایش از وضعیت کود شیمیایی اطلاعاتی بدست می آورید که با توجه به آن اطلاعات می توان وضعیت را سنجید و با توجه به محصول و کود مورد نیاز تصمیم به استفاده یا عدم استفاده از آن کود بگیرید.
۲. استفاده از مکمل ها و کودهای درست کمک می کند که بتوانید حاصلخیزی خاک را افزایش دهید. در نتیجه کیفیت محصولات و میزان برداشت محصولات افزایش پیدا می کند.
۳. زمانی که نوع کود و مقدار مود نیاز شناسایی شود، از کود بیش از حد و کود اشتباهی استفاده نمی شود، هزینه ها کاهش می یابد و از تخریب خاک نیز جلوگیری می شود.
۱. با انجام آزمایش از وضعیت کود آلی اطلاعاتی بدست می آورید که با توجه به آن اطلاعات می توانید وضعیت را بسنجید و با توجه به محصول و کود مورد نیاز تصمیم به استفاده یا عدم استفاده از آن کود بگیرید.
۲. استفاده از مکمل ها و کودهای درست کمک می کند که بتوانید حاصل خیزی خاک را افزایش دهید. در نتیجه کیفیت محصولات و میزان برداشت محصولات افزایش پیدا می کند.
۳. زمانی که نوع کود و مقدار مود نیاز شناسایی شود، از کود بیش از حد و کود اشتباهی استفاده نمی شود، هزینه ها کاهش می یابد و از تخریب خاک نیز جلوگیری می شود.
نوع پارامتر قابل اندازه گیری مدت زمان بین دریافت نمونه تا تحویل جواب
PH
۵ الی ۶ روز کاری
EC
۵ الی ۶ روز کاری
TDS
۵ الی ۶ روز کاری
پروتئین۵ الی ۶ روز کاری
کلر۵ الی ۶ روز کاری
سولفات۵ الی ۶ روز کاری
گوگرد۵ الی ۶ روز کاری
منگنز۵ الی ۶ روز کاری
مس۵ الی ۶ روز کاری
روی۵ الی ۶ روز کاری
آهن۵ الی ۶ روز کاری
بور۵ الی ۶ روز کاری
چگالی۵ الی ۶ روز کاری
آهک۵ الی ۶ روز کاری
خاکستر۵ الی ۶ روز کاری
ماده آلی۵ الی ۶ روز کاری
کربن آلی۵ الی ۶ روز کاری
رطوبت۵ الی ۶ روز کاری
حلالیت۵ الی ۶ روز کاری
سدیم۵ الی ۶ روز کاری
Mg
۵ الی ۶ روز کاری
CA
۵ الی ۶ روز کاری
K
۵ الی ۶ روز کاریP
۵ الی ۶ روز کاری
N
۵ الی ۶ روز کاری
آزمایش بافت برگها به‌منظور تعیین مقدار دقیق غلظت مواد مغذی معدنی شامل : نیتروژن (N) ، فسفر (P) ، پتاسی (K) ، کلسیم (Ca) ، منیزیم (Mg) ، گوگرد (S) ، منگنز (Mn) ، روی (Zn) ، مس (Cu) ، آهن (Fe) و بور (B) در برگ انجام میشود. درختان برای رشد رویشی و زایشی درست، و جوانه دهی مناسب و میوه دهی با کیفیت و کمیت بالا، نیاز به مواد مغذی ماکرو و میکرو، هم زمان دارند. مواد مغذی ماکرو که همان نیتروژن، فسفر و پتاسیم است نیاز اساسی درختان است، اما علاوه بر این عناصر برای سالم نگه داشتن برگ و میوه خود به مقادیر کافی از عناصری مانند آهن، کلسیم، منیزیم، بور، مس و روی هم نیاز است.
تعریف کود: به هر نوع ماده معدنی یا آلی یا بیولوژیک که دارای عناصر غذایی باشد و باعث بالا بردن حاصل خیزی خاک و همچنین با تیمار گیاهی باعث افزایش عملکرد کیفی و کمی محصول شود کود اطلاق میشود.
کود ها به چند دسته تقسیم میشوند که عبارتند از :
شيميايي – آلي يا ارگانيک – بيولوژيک يا زيستي
کود های شیمیایی
که برخی از آنها جزو عناصر پر مصرف گیاه یا ماکرو المنت و برخی نیز جز عناصر عناصر کم مصرف گیاه ( میکرو المنت ) می باشد.
عناصر پر مصرف (ماکرو) شامل: ازت – فسفر – پتاس – کلسیم – منیزیم
عناصر کم مصرف (میکرو) شامل : آهن – روی – منگنز – مس – بر
به کود هایی که مجموع عناصر فوق را با هم و به نسبت متناسب دارا باشد اصطلاحا کود کامل اطلاق میشود.
گیاهان مختلف بر حسب نیاز و با توجه به نتایج آزمایش برگ و خاک به کود های فوق نیازمند خواهند بود .
ترکیب شیمیایی و درصد خلوص کودهای مختلف حاوی یک عنصر، بسیار متفاوتند. این تفاوتها بر مورد مصرف، نحوه پخش، زمان کوددهی و اثر بخشی کودها تاثیر بسیار مهمی دارند.بنابراین شناخت کافی از انواع کودهای شیمیائی قبل از انتخاب و یا مصرف آنها ضرورت دارد.
کودهای ازت
ازت به صورت های نیترات ،یون آمونیم و اوره قابل جذب گیاه است. نیترات آمونیم ۳۳ درصد ازت داشته و هر دو فرم ازت آن قابل جذب گیاه می باشند. چون دارای بار منفی است جذب کلوئیدهای خاک نشده و در معرض شستشو از خاک است. اما چون دارای بار مثبت است جذب کلوئیدهای خاک می گردد. اوره رایج ترین کود ازت در ایران است. اوره از ترکیبات آلی بشمار رفته و به همین فرم قابل جذب گیاه می باشد. از محلول اوره در محلول پاشی برگ گیاهان نیز استفاده میشود. اوره نیترات آمونیم را می توان قبل از کاشت محصول و یا بصورت سرک و بعد از آن که گیاه مقداری رشد نمود به خاک داد. سولفات آمونیم علاوه بر ازت دارای ۲۴ درصد گوگرد است. هیدرات آمونیم را که از حل شدن آمونیاک در آب بدست می آید قبل از کاشت بوسیله سرنگهای مخصوص در زیر لایه ای از خاک قرار می دهند.
نیترات کلسیم و نیترات پتاسیم درصد ازت کمی داشته وکمتر بعنوان منبع کود ازت در خاک مصرف می شوند. این کودها غالباً در محلول های غذائی بعنوان منابع کلسیم یا پتاسیم مورد استفاده قرار می گیرند.
کودهای فسفر
غالباً درصد فسفر کودهای شیمیائی را بصورت درصد اکسید فسفر ذکر می نمایند. اسید فسفریک که از تجزیه مواد آلی خاک حاصل می شود قابل جذب گیاه است، اما بصورت کود شیمیائی مصرف نمی شود. قسمت اعظم کود فسفره ای که به خاک داده می شود. بوسیله کلسیم در خاک های قلیائی و بوسیله آهن و آلومینیم در خاکهای اسیدی تثبیت می گردد. معمولاً تا کود فسفره ای که به خاک داده می شود در سال اول بصورت قابل جذب گیاه باقی می ماند و بخش کمی نیز طی سالهای آینده قابل جذب گیاه می گردد.میزانهای فوق الذکر با روش کوددهی، بافت و ترکیب خاک ، سوابق مصرف کود فسفره در خاک و مقدار کود فسفری که مصرف می شود بستگی دارد. چون میزان محلول بودن و حرکت کود فسفره در خاک بسیار محدود است می بایستی کودهای فسفره را قبل از کاشت به خاک داد و آنها را مستقیماً در ناحیه توسعه ریشه قرار داد. حداکثر میزان محلول فسفر در pH 6 تا ۵/۶ مشاهده می شود. بنابراین رساندن pH خاک به این حدود می تواند در افزایش محلول بودن و جذب فسفر موثر باشد. تغییر pH خاک در خاکهای اسیدی با اضافه کردن آهک و در خاکهای قلیائی با اضافه کردن گوگرد یا کودهای اسیدی انجام پذیر است. مصرف مقدار زیادی کود حیوانی نیز می تواند در نقصان pH خاک مفید باشد. میزان محلول بودن کودهای فسفره نیز متغیر است.
کودهای پتاسیم
کمبود پتاسیم بیشتر در خاک های اسیدی و خاک های شنی دیده می شود، اما کمبود آن در سایر خاک ها تحت شرایط آبیاری و برداشت مقدار زیادی محصول (بخصوص یونجه) نیز مشاهده می گردد. اغلب کودهای پتاسیم در آب محلول هستند و نحوه اضافه آنها به خاک نقش زیادی در اثر بخشی کود ندارد کلرورپتاسیم فراوانترین ترکیب پتاسیم در طبیعت است. کلرورپتاسیم دارای مقدار زیادی (۶۰ تا ۶۲ درصد) می باشد با این حال مصرف کلرورپتاسیم در مواردی که به مقدار زیادی پتاسیم نیاز است چندان مطلوب نیست، زیرا احتمال مسمومیت ناشی از فراوانی کلر پیش می آید با این که مقدار کمی کلر برای محصولاتی مانند توتون و پنبه لازم است، اما زیادی کلر در خاک موجب آبدار شدن غده سیب زمینی و نقصان کیفیت توتون می گردد. نیترات پتاسیم دارای ۴۴% اکسید پتاسیم است، اما کودی گران قیمت می باشد. سولفات پتاسیم معمولترین کود پتاسیم است که در زراعت مصرف می شود پتاسیم از تجزیه اولیه بقایای گیاهی نیز به خاک اضافه می شود، اما هوموس خاک بعنوان منبع قابل توجه پتاسیم بشمار نمی رود، زیرا پتاسیم بوسیله مواد آلی تثبیت نمی گردد. خاکهائی که مقدار زیادی رس از نوع ورمی کولایت و ایلیت دارند پتاسیم را تثبیت می کنند. پتاسیم واقع در محلول خاک در حال تعادل است و بعنوان ذخیره پتاسیم خاک محسوب می شود در صورتی که شدت تثبیت زیاد است می بایستی پتاسیم را بصورت نواری و قبل از کاشت در خاک قرار داد.
کودهای گوگرد
کمبود گوگرد در خاک هایی که به شدت در معرض شستشو قرار دارند مشاهده می شود. در این صورت می بایستی گوگرد را بصورت کود به خاک اضافه کرد. مقدار گوگرد کودها را بصورت درصد عنصر گوگرد (s) ذکر می کنند انتخاب نوع کود گوگرد دار به pH خاک بستگی دارد. در خاک های اسیدی می توان از سولفات کلسیم یا جیپس بعنوان منبع گوگرد استفاده نمود. این ترکیب دارای ۱۸ درصد گوگرد و ۲۲ درصد کلسیم است جیپس علاوه بر تامین گوگرد و کلسیم باعث افزایش pH خاک نیز می گردد.
از پودر گوگرد نیز می توان بعنوان کود گوگرد استفاده کرد. عنصر گوگرد در اثر فعالیت باکتریهای اکسید کننده بصورت اسید سولفوریک سرانجام سولفاتها در می آید. هر چه ذرات عنصر گوگرد ریزتر و توزیع آن در خاک یکنواخت تر باشد، سرعت اکسیده شدن گوگرد بیشتر خواهد بود. اکسیداسیون عنصر گوگرد موجب اسیدی شدن خاک گشته و به همین دلیل از آن دراصلاح خاکهای قلیائی استفاده می شود. اکسیده شدن گوگرد در حرارت و رطوبت مناسب حدود ۳ تا ۴ هفته طول می کشد. بعضی از کودهای گوگرد را (مانند So2 و پلی سولفیدها) در آب آبیاری حل و به خاک اضافه می کنند.
کودهای کلسیم و منیزیم
کلسیم و منیزیم کمتر بعنوان کود مصرف می شوند، زیرا کمبود آنها در بسیاری از خاکها (به استثنای خاکهای نواحی مرطوب) دیده نمی شود. خاکهای نواحی مرطوب اسیدی بوده و برای اصلاح آنها از کلسیم و منیزیم استفاده می شود. در خاکهای اسیدی مقدار زیادی کربنات کلسیم، کربنات مضاعف کلسیم و منیزیم و یا سولفات کلسیم برای اصلاح خاکهای اسیدی مصرف می شود. درنتیجه کمبود احتمالی کلسیم و منیزیم نیز مرتفع می گردد. در صورتیکه تغییر pH خاکهای اسیدی مورد نظر نباشد و صرفاً تامین کلیسم مورد نیاز گیاه هدف باشد می توان از کودهای فسفره حاوی کلسیم استفاده نمود. برای رفع کمبود منیزیم از سولفات منیزیم و یا سولفات مضاعف منیزیم و پتاسیم استفاده می شود.
کودهای مخلوط
عناصر ازت، فسفر و پتاسیم بیش از سایر عناصر بعنوان کود مصرف می گردند. گاهی کودهای تجارتی را بصورت مخلوطی از عناصر فوق تهیه می کنند.درصد عناصر این کودها معمولاً پایین است و قسمت اعظم حجم را مواد دیگری به غیر از عناصر فوق تشکیل می دهند. ترکیب این گونه کودها را با درصد ازت (N)، اکسید فسفر و اکسید پتاسیم و به همین ترکیب ذکر می کنند مثلاً کود ۱۰-۱۰-۲۰ دارای ۲۰ درصد ازت، ۱۰ درصد اکسید فسفر و ۱۰ درصد اکسید پتاسیم می باشد گاهی درصد گوگرد (S) را بصورت عدد چهارم ذکر می نمایند مانند ۵-۱۰-۱۰-۱۵ که ۵ درصد گوگرد دارد. کود مخلوط ممکن است فاقد یکی از سه عنصر اصلی باشد. مانند ۴۴-۰-۱۳ که فاقد فسفر است و در حقیقت همان نیترات پتاسیم است و یا فسفات دی آمونیم که می توان آن را بصورت ۰-۴۶-۱۸ بیان نمود.
کودهای عناصرکم مصرف
در خاک های نواحی خشک کمبود آهن، مس، منگنز و روی و در خاکهای نواحی مرطوب کمبود مولیبدن، کلر و بر محتمل است. گاهی نیز مقداری زیادی کلر و بر در خاکها و آب آبیاری نواحی خشک وجود داشته و می توانند باعث مسمومیت گیاه گردند. نکته مهم در مصرف کودهای عناصر کم مصرف آن است که مرز بین میزان مورد نیاز و حد مسموم کننده گیاه بسیار باریک است. به عبارت دیگر مصرف زیاد این کودها باعث مسمومیت گیاه می گردد.
در اغلب موارد مقدار عناصر مس، آهن، منگنز و روی در خاک بیش از نیاز گیاه است، اما به فرم قابل جذب گیاه نیستند. از طرف دیگر چون این عناصر عمدتاً به صورت کاتیون به خاک اضافه می گردند، احتمال تثبیت آنها توسط خاک زیاد است.کاتیونها را بهتر است بر روی برگها محلول پاشی نمود.
در صورتی که این کاتیونها بصورت ترکیبات معدنی به خاک داده می شوند می بایستی بصورت نواری در خاک قرارداده شوند و یا همراه با کودهای دارای واکنش اسیدی به خاک اضافه گردند. در صنعت این کاتیونها را با مواد کلات کننده ترکیب و آنها را بصورت غیر قابل تثبیت در آوردنده اند. کلاتها به سهولت در خاک حرکت کرده و عنصر را در دسترس گیاه قرار می دهند. در صورت عدم دسترسی به کلاتها ، از سولفاتهای کاتیونها بعنوان کود استفاده می شود.
از گروه آنیون ها، کمبود کلر بندرت مشاهده می شود. زیرا معمولاً مقدار کافی کلر همراه با آب باران (بخصوص در نواحی ساحلی)، کودهای شیمیائی عناصر اصلی (به صورت ناخالصی) و آب آبیاری به خاک اضافه می شود. در صورت لزوم می توان از کلرورپتاسیم برای رفع کمبود کلر استفاده نمود. برای رفع کمبود بر از بورات سدیم یا بوراکس استفاده می کنند. بوراکس در آب بسیار محلول بوده و در خاک به سهولت حرکت می کند و می بایستی مواظب شسته شدن آن از خاک بود. بوراکس را مستقیماً به خاک اضافی می نمایند.
برای اضافه کردن مولبیدن از مولیبدات سدیم یا مولیبدات آمونیم استفاده می شود. مولیبدات را ممکن است با مواد دیگری مخلوط و به خاک اضافه کرد و یا آن را محلول پاشی نمود. در صورتی که عناصر کم مصرف بصورت نواری در خاک قرار داده می شوند مقدار مصرف آنها چند کیلوگرم (از هر یک) در هکتار خواهد بود. در صورتی که این کودها را بر سطح خاک پخش می نمایند و با خاک مخلوط می کنند، مقدار آنها را چند برابر می گیرند در این روش سولفات کاتیونها رابه میزان ۳۰ تا ۵۰ کیلوگرم در هکتار می پاشند. مقدار معمول مصرف بورات حدود ۵ کیلوگرم در هکتار است. مولیبدات به مقدار حدود ۱ تا ۲ کیلوگرم در هکتار پاشیده می شود. در صورتی که از روش محلول پاشی عناصر بر روی برگها استفاده میشود، می بایستی غلظت محلول را مورد دقت قرار داد. پا شش سولفات عناصر کم مصرف با غلظت ۲ تا ۳ در هزار معمول است.
در بازار ایران مخلوطی از کودهای عناصر کم مصرف به نامهای تجاری مختلفی وجود دارند. محلول تهیه شده از این کودها را می توان روی برگ پاشید و یا با سموم مختلف مخلوط کرد و همزمان با سمپاشی مصرف نمود.
کود های شیمیایی موجب تقویت رشد گیاه می شوند و از طریق فرایند های شیمیایی این کود ها تولید می گردند.کود های شیمیایی در مقایسه با کود های آلی حجم کمتری دارند. انواع زیادی کود های شیمیایی وجود دارند که به شکل های پودی , گرانوله , مایع و گاز تولید می شوند.
کود های شیمیایی عبارتند از:
نیترات سدیم این کود ۱۶ در صد ازت دارد و برای خاک های اسیدی مفید هستند.
نیترات کلسیم این کود ۱۶ درصد ازت دارد و به تلفات از طریق آب شویی و نیترات زدایی بسیار حساس است. به عنوان منبع کلسیم قابل حل در برخی زراعت ها کاربرد دارد.
سولفات آمونیوم این کود به شکل بلور سفید و شبیه به نمک است. این کود ۲۰ درصد ازت دارد و اثر اسید سازی در خاک ها دارد.سولفات روي اين كود به دو صورت خشك(ZnSo4H2o)با ۳۴ درصد روي و يا ابدار(ZnSo4 7H2o)با ۲۴ درصد روي توليد و بسته بني شده و به صورت پودر عرضه ميشود.
سولفات منگنز با فرمول شيميايي MnSo4.H2o حاوي ۲۴ درصد منگنز است كه به صورت پودري توليد و در بسته بنديهاي ۲۵ كيلوگرمي عرضه مي گردد
نیترات آمونیوم این کود شبیه به کود سولفات آمونیوم می باشد و حدود ۳۴ درصد ازت دارد. در خاک سریع عمل می کند اما به مدت طولانی درخاک دوام ندارد.
نیترات پتاسیم نیترات پتاسیم با فرمول شیمیایی Kno3 است که دارای ۲۶ درصد پتاسیم و ۱۹ درصد ازت میباشد.
آمو نیاک این کود به شکل گاز یا مایع می باشد و حدود ۸۰ درصد ازت دارد. این کود گران می باشد.
کلرور آمونیوم این کود به شکل بلور سفید است و حدود ۲۶ درصد ازت داردو شبیه به کود سولفات آمونویم عمل می کند.
اوره این کود هم به شکل بلور سفید است و ازت زیادی دارد. این کود سریع در خاک عمل می کند اما توسط آب دچار آبشویی می شودو به مدت طولانی در خاک دوام ندارد.
سوپرفسفات تریپل این کود ۴۶ در صد P2O5دارد .
فسفات دی آمونیوم این کود ۱۸ درصد ازت و ۴۶ درصد P2O5 دارد . این کود در آب بسیار قابل حل می باشد.این کود اثر اسید سازی روی خاک دارد.این کود به علت داشتن آمونیوم زیاد می تواند به جوانه زنی بذر در هنگام تماس با آن آسیب برساند.
کود های دارای پتاسیم دو نوع از این نوع کود ها کاربرد وسیع دارند سولفات پتاسیم و کلرور پتاسیم می باشند.هر دو این کود ها در آب بسیار قابل حل هستندو به خاک قبل یا درحین کشت افزوده می شوند.کود های پتاسیمی برای خاک های شنی خوب هستند.این کود ها به بهبود کیفیت محصولات کشاورزی کمک می کنند.
سولفات روي
اهميت:
عنصر روي براي فعاليتهاي آنزيمي توليد هورمونهاي رشد تلقيح باروري و تشكيل ميوه ضروري بوده و كمبود آن باعث ريز برگيتاخير در باز شدن برگها و گلها ريزش ميووه سر خشكيدگي ومحدوديت رشد مي شود . اين عنصر فعال كنندهي بيش از ۳۰۰ نوع آنزيم در انسان داام و گياه است و در مجموعه مكنيسم هاي حفاظتي بدن نقش كليدي دارد.
مشخصات كود:
آهكي بودن خاكها ph بالا ماده آلي كم و مصرف زياد كودهاي فسفاته از عواملي هستند كه قابليت استفاده اين عنصر را براي گياهان محدود كرده و خسارات جبران نا پذيري را بر ميزان توليد وكيفيت محصولات وارد مي نمايد . استفاده از كودهاي شيميايي حاوي اين عنصر به خصوص بههمراه ماده الي گوگرد و باكتريهاي مر بوطه باعث بهبود شرايط تغذيه اي گياهان شده و بسياري از نا رسائيهاي تغذيه اي را بر طرف مي سازد . اين كود به دو صورت خشك(ZnSo4H2o)با ۳۴ درصد روي و يا ابدار(ZnSo4 7H2o)با ۲۴ درصد روي توليد و بسته بني شده و به صورت پودر عرضه ميشود.
روش زمان و مقدار مصرف:
اين كود از طريق جايگذاري عمقي (موضعي چالكود و نواري) ومحلول پاشي قلابل استفاده است.در خاكهاي سبك بت آبياري نيز قابل استفاده مي باشد اما تحت اين شرايط بازيافت آن كمتر خواهد بود. محلولپاشي پنج در هزار آن به همراه اوره و اسيد بوريك در پاييز و اوايل بهار قبل از باز شدن شكووفه ها در افزايش تشكيل ميوه بسيار مفيد است.
درختان:در زمستان در قسمت مياني سايه انداز به همراه كوود حيواني وگوگرد به صورت چالكود يا كانال كود به ميزان ۲۰۰۰ تا ۳۰۰ گرمبه ازاء هر درخت بارور استفاده مي شود.
نباتات زراعي: هنگام تهيه بستر بذر همراه با ساير كودهاي زمستانه به ميزان ۶۰ تا ۸۰ كيلو گرم در هكتار در زير خاك مصرف مي شود.
محلولپاشي: در درختان مميوه به نسبت ۳تا۵ در هزار و در محصولات زراعي به نسبت ۳تا۴ هزار محلوولپاشي مي شود.
گياهان و مناطق مورد مصرف: كمبود روي در خاكهاي آهكي با phبالا در ايران شايع و علائم و عوارض ناشي از كمبود اين عننصر در اكثر نقاط ايران به چشم ممي خورد. مصرف كودهاي حاوي روي در اين اراضي براي اكثر محصولات مفيد است مصرف اين كود به تدريجعوارض ناشي از كمبود روي را بر طرف و گلدههي تشكيل ميوه ميزان عمللكرد را افزايش خواهد داد .
نكات فني: مصرف اين كود به صورت ۱تا۲ سال در ميان از كمبود اين عنصر جلوگيري مي كند.مصرف اين كود مخلوط با كود حيواني خصوصا در محدوده فعاليت ريشه باعث افزايش كارآيي كود سولفات روي مي شود.
سولفات منگنز
اهميت :
منگنز نقش كليدي در تشكيل كلروپلاست و سيستمهاي آنزيمي گياه داشته و مصرف اين كود باعث بهبود فتوسنتز گياه و افزايش توليد محصول خواهد شد.منگنز فعال كننده ي تعداد زيادي آنزيم در انشان است.
مشخصات كود :
آهكي بودن خاكها PH بالاماده آلي كم و مصرف نا متعدل كودها از عواملي هستند كه قابليت استفاده اين عنصر را براي گياهان محدود كرده و خسارات جبران نا پذيري را بر ميزان توليد و كيفيت محصولات وارد مي كنند علائم و عوارض ناشي از كمبود اين عنصر در اككثر نقاط ايران و در اغلب محصولات به چشم مي خورد . استفاده از كگودهاي شيميايي حاوي اين عنصربه خصوص همراه ماده آلي گوگرد و باكتريهاي مربوطه باعث بهبود شرايط تغذيه اي گياهان شده و بسياري از نا رسائيهاي تغذيه اي را بر طرف مي سازد. سولفات منگنز با فرمول شيميايي MnSo4.H2o حاوي ۲۴ درصد منگنز است كه به صورت پودري توليد و در بسته بنديهاي ۲۵ كيلوگرمي عرضه مي گردد.
روش زمان و مقدار مصرف :
ين كود از طريق جايگذاري عمقي(موضعي چالكود و نواري )و محلولپاشي قابل مصرف است . درخااكهاي سبك با اب آبياري نيز قابل مصرف است اما تحت اين شرايط باز يافت آن كمتر خواهد بود.
درختان : در زمستان در قسمت مياني سايه انداز به همراه كود حيواني و گوگرد به صورت چالكود يا كانال كود به ميزان ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرمبه ازاء هر درخت بارور مصرف مي شود .
نباتات زراعي : هنگام تهيه بستر بذر همراه با سلير كودهاي زمستانه به ميزان ۵۰ تا ۸۰ كيلوگرم در هكتار زير خاك مصرف مي شود.
محلولپاشي: در درختان ميوه به نسبت ۳تا۴ در هزار و در محصولات زراعي به نسبت ۲تا۳ در هزار محلولپاشي مي گردد.
كياهان و مناطق مورد مصرف:
كمبود منگنز در خاكهاي آهكي با PH بالا و خصوصا با بافت سبك در اكثر نفاط ايران و محصولات گزارش شده است .مصرف كودهااي حااووي مكنگنز در اين اراضي به تدريج عوارض ناشي از كمبود را بر طرف و ميزان كلروفيل فتوسنتز و عملكردرا افزايش خواهد داد.
نكات فني:
مصرف اين كود به صورت ۱ تا۲ سال در ميان از كمبود اين عنصر جلوگيري مي كند..
مصرف اين كود مخلوط با كود حيواني خصوصا در محدوده فعاليت ريشه باعث افزايش كار آيي كود سولفات منگنز مي شود.
كود اوره با پوشش گوگردي
كود اوره با پوشش گوگردي( SCU ) به عنوان يك نوع كود آهسته رهش كه داراي راندمان بالا و مزاياي بسيار زيادي براي خاك و گياهان است ، در صنايع كشاورزي كاربرد زيادي دارد. اخيراً در كشور ما نيز با توجه به راندمان پايين كود شيميايي اوره اتلاف آن ، آلودگي شديد خاكها و منابع زيرزميني آب به نيترات و نيتريت ، كاهش جذب عناصر ريزمغذي بدليل بالابودن PH خاكها و … استفاده از اين نوع كود نه تنها براي مزارع شاليزار كه بطور كامل در آب غوطه ورند بلكه براي تمام اراضي كشاورزي توصيه شده است . زيرا صرف نظر از مزاياي فوق گوگرد نيز به عنوان يك ماده حياتي در ساختمان پروتئين ها ، به عنوان كاهنده PH خاكها و در نتيجه ايجاد شرايط جذب عنصر ريز مغذي خصوصا آهن و روي كه مردم كشور ما در فقدان ميزان آهن و روي ركورد دار مي باشند، دارد .
در كشور ما سالانه بيش از يك ميليون و ششصد هزار تن اوره جهت تامين نياز ازت گياهان در صنايع كشاورزي استفاده مي شود.متاسفانه باتوجه به راندمان پايين آن( اتلاف بيش از پنجاه درصد ازت) ، كشاورزان مجبورند جهت تامين نياز گياهان مقادير بيشتري كود استفاده نمايند. البته ازدست دادن اين مقدار ازكود نه تنها باعث اتلاف هزينه هاي بسيار زيادي مي شود بلكه بخاطر وجود بيوره و همچنين تشكيل نمكها و كمپلكسهاي ديگر در خاك، كاهش راندمان خاك و آلودگي شديد آن ( سفت شدن خاكها) و آلودگي منابع زير زميني آب را نيز بدنبال دارد. از طرفي با توجه به نقش ارزشمند گوگرد در كشاورزي خصوصا در كشور ما كه بيش از نود درصد از زمينهاي كشاورزي آهكي و باpH بالا بوده و اين مسئله با عث كاهش راندمان جذب عناصر ريز مغذي كه از اهميت بالايي در رشد و نمو گياهان برخوردار مي باشند ، استفاده از كودهاي اوره با پوشش گوگردي از هر دو جهت باعث افزايش راندمان كشاورزي كشور خواهد شد.
همچنين با توجه به فرآيند اوره با پوشش گوگردي با تغيير پارامتر هاي عملياتي و شرايط فرآينديو استفاده از سيلنت هاي مختلف، امكان توليد محصولات اوره با پوشش گوگردي با درصدهاي مختلف گوگرد و سرعت انحلالهاي متفاوت وجود دارد و همانطور كه از نمودارهاي ارائه شده مشخص است استفاده از اوره با پوشش گوگردي با حداقل كيفيت ( حداكثر سرعت انحلال هفت روزه) به مراتب مفيدتر و كاراتر از اوره ( با سرعت انحلال پنجاه ثانيه اي) مي باشد.
در خصوص كاربرد گسترده گوگرد ، استفاده از كود اوره با پوشش گوگردي با در صد پوشش هاي متفاوت ( سرعت انحلالهاي متفاوت) به تنهايي و يا بصورت مخلوط با اوره جهت تامين بموقع ازت مورد نياز گياه در دوره رشد از كاربرد اوره مناسب تر خواهد بود. اين مسئله اگر بصورت دقيق بررسي و براساس نوع كشت و نياز هاي آن در طي دوره رشد( نياز هر گياه به عناصر مغذي متفاوت است)، شرايط آب و هوايي منطقه و آناليز دقيق خاك اعمال گردد ، باعث افزايش چشمگير راندمان محصولات كشاورزي ، بهبود كيفي خصوصيات خاك ، جلوگيري از آلودگي منابع آب و كاهش مصرف اوره مي گردد و باتوجه به پرداخت يارانه جهت كود اوره از لحاظ اقتصادي كمك بزرگي به اقتصاد كشور خواهد شد.
لذا لزوم ترويج و آشنايي كشاورزان با كود اوره با پوشش گوگردي و همچنين تعيين استاندارهاي لازم جهت توليد و مصرف آن در سطحي وسيع در نقاط مختلف كشور و با توجه به نوع كشت ضروري بنظر مي رسد.
نیترات پتاسیم
اهمیت:
ازت و پتاسیم از عناصری هستند که به مقدار قابل توجهی توسط گیاه ازخاک برداشت شده وبایستی درطول دوره رشد همواره به مقدارکافی ازخاک دراختیارگیاه قرارگیرد.نیترات پتاسیم یک کود کاملا محلول درآب است که می توان از آن درهرمرحله ازرشد گیاه استفاده نمود.ازت موجود دراین کود باعث بهبود رشد رویشی می شود وپتاسیم آن دربهبود کیفیت،افزایش مقاومت به خشکی،شوری و آفات و بیماریها بسیارموثراست.نیترات پتاسیم کود بسیار مناسبی برای برطرف کردن کمبود پتاسیم در هر مرحله از رشد گیاه است.
مشخصات کود:
کشت های مترکم وعدم استفاده ازعنصر پتاسیم طی سالیان گذشته وازطرفی کمبود آب آبیاری و کیفیت نا مناسب آب وخاک دراکثراراضی کشاورزی ازعواملی هستند که قابلیت استفاده این عنصر را برای گیاهان محدود کرده و خسارات جبران نا پذیری را برمیزان تولید و کیفیت محصولات وارد می کند.استفاده ازکودهای حاوی این عنصر باعث بهبود شرایط تغذیه ای گیاهان وافزایش کمی و کیفی محصولات می شود.نیترات پتاسیم با فرمول شیمیایی Kno3 است که دارای ۲۶ درصد پتاسیم و ۱۹ درصد ازت میباشد.
روش زمان و مقدار مصرف:
نیترات پتاسیم یک کود کاملا محلول درآب است که به صورت مصرف خاکی،،کود آبیاری و محلول پاشی قابل استفاده میباشد.
مصرف خاکی: به میزان ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم در هکتاردرزمان کاشت
کود آبیاری وسرک: به میزان ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم درهکتاردر۲تا۳ نوبت درطول فصل رشد
محلول پاشی: به میزان ۵تا۸ در هزار
گیاهان ومناطق مورد مصرف:
این کود را می توان درهرمرحله ازرشد گیاه خصوصا برای باغات پسته،درختان میوه،محصولات صیفی و سبزی،سیب زمینی،نیشکر و کشت های گلخانه ای استفاده نمود.
محاسن کاربرد:
افزایش میزان تولید و بهبود کیفیت محصول
افزایش مقاومت گیاه در مقابل خشکی،آفات و بیماریها
کود آلی (ارگانیک)
به کود هایی اطلاق میشوند که منشا طبیعی دارند.
کودهای حیوانی
به مجموعه ای از مواد بستری، ادرار و مدفوع گاو ، گوسفند ، مرغ یا هر ح
همان طور که پیشتر گفته شد با در نظر گرفتن سن درخت و شیب و یا تعداد دفعات کاشت در زمین و تجزیه خاک، در صورت نیاز باید در یک زمان مناسب اقدام به کود دهی کنید. مرکبات به نیتروژن (N) ، فسفر (P) و پتاسیم (K) و همچنین عناصر ریزمغذی مانند گوگرد، آهن، بور، منیزیم، منگنز و مس نیز احتیاج دارند. میزان فسفر مورد نیاز درختان مرکبات نسبت به دیگر عناصر پر مصرف، کم تر است، بنابراین کودی برای مرکبات مناسب است که نسبت نیتروژن و پتاسیم بیشتری نسبت به فسفر دارند. به این نوع NPK ها اصطلاحا کودهای نیتروپتاس گفته میشود. کشاورزان باغ های مرکبات باید از کودهای نیتروپتاسه گرانوله استفاده کنند که عناصررا بطورآهسته و مداوم آزاد ودردسترس گیاه قرارمیدهند. این کودها باید هر سه ماه یک بار به عنوان مثال اوایل پاییز، اواخر زمستان و اواسط بهار در اختیار درخت قرار گیرند تا نیاز غذایی گیاه در طول فصل رشد برآورده شود.
تأمین مواد مغذی مورد نیاز مرکبات در تمام مراحل رشد، از توسعه ریشه تا رشد سبزینه، بلوغ، جوانه زنی و رسیدن میوه‌ها و تغییر رنگ آنها تأثیر به سزایی دارد. از آنجا که در مراحل مختلف رشد، مقادیر متفاوتی از مواد مغذی در زمان های صحیح آن، مورد نیاز است، در نظر گرفتن زمان های مختلف کوددهی اهمیت زیادی دارد و به نوعی تضمین‌کننده تولید محصول بالا و کیفیت مطلوب است. به عنوان مثال در خیلی از موارد میتوان علت رشد نکردن نهال را در عدم کود دهی مناسب یافت. کوددهی مناسب به درختان مرکبات در هر مرحله از رشد اهمیت دارد، ولی کوددهی در دوره گلدهی اهمیت بیشتری دارد زیرا برای داشتن یک میوه با کیفیت باید یک شکوفه دهی خوب داشته باشیم. دوره گلدهی در تمامی درختان منجمله مرکبات از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا با کوچکترین کم دقتی می‌تواند ضررهای بسیار زیاد و بعضا جبران ناپذیری روی باردهی درختان مرکبات داشته باشد. باید در نظر گرفت که کوددهی در زمستان نیز نباید فراموش شود زیرا با کوددهی در این فصل، آمادگی درختان را برای گلدهی و میوه دهی فراهم می کنند.
پس از آزمایش خاک و در نظر گرفتن شیب محل کشت، همچنین سن درختان مرکبات، می توان به میزان اضافه کردن کود به خاک پی برد.ازت و فسفر مورد نیاز درختان مرکبات را می توان با استفاده از کود فسفات آمونیوم یا از فرمول های کود دارای فسفر و ازت تامین کرد. برای مثال میزان کود نیتروژن توصیه شده برای درختان مرکبات، که به منظور توسعه تاج درختان (با یک اندازه مناسب و تحت کنترل) برای درخت در نظر گرفته می شود، بر اساس آنالیز خاک و آزمایش میزان غلظت ازت در برگ مشخص می شود. هنگامی که تاج درختان به اندازه مورد نظر رسید و رشد بیشتر تاج مدنظر نبود، مقدار عناصر مغذی باید ثابت شده و یا کاهش یابد.
درختان بالغ با اندازه بزرگ (بیش از ۶ ساله بعد از کاشت ) به حدود ۱۳۵۰ گرم کود نیاز خواهند داشت.
درختان کوچک ( دو تا سه ساله بعد از کاشت ) به حدود ۳۴۰ گرم کود نیاز دارند.
درختان جوان ( یک تا دو ساله بعد از کاشت ) به حدود ۲۲۰ گرم کود نیاز دارند.
درختان کوچک بالغ (۴ تا ۵ ساله بعد از کاشت ) به حدود ۹۰۰ گرم کود نیاز دارند.
درختان کوچک با اندازه متوسط (۳ تا ۴ ساله بعد از کاشت )به حدود ۶۸۰ گرم کود نیاز دارند.
درختان بالغ با اندازه متوسط (۵ تا ۶ ساله بعد از کاشت ) به حدود ۱۱۲۵ گرم کود نیاز دارند.
نحوه کوددهی درختان مرکبات
درختان مرکبات را با چهار روش محلول پاشی، آبیاری، پخش سطحی و چالکود می توان تغذیه کرد.
محلول پاشی: کود مناسب (کود پودری یا کود مایع) را تهیه کرده و به میزان ذکر شده در راهنما، آن را با آب رقیق نموده و با سم‌پاش به قسمت‌های مختلف درخت اسپری نمایید. این روش علاوه بر رساندن مواد مغذی به درخت و ایجاد شادابی، کلیه آفات را نیز از بین می برد.
آبیاری: کود تهیه شده را به میزان ذکر شده در راهنما، با آب مخلوط کرده و با آن مستقیم پای درخت را آبیاری کنید تا از طریق ریشه جذب درخت شود.
پخش سطحی: در این روش کودهای آسیاب شده یا پودری را به صورت یکنواخت بر روی زمین پخش کنید و سپس آبیاری کنید. کود باید با تنه درخت فاصله مناسبی داشته باشد.
چالکود: پای درختان مرکبات، 1 الی 3 چاله با عمق مناسب ایجاد کنید و کودی که جامد یا پودری است را داخل آن بریزید و حتما روی آن را با خاک بپوشانید و آبیاری کنید.
جهرم نی‌ریز فسا کازرون برازجان بوشهر مرودشت یاسوج بهبهان گچساران ایذه باغ‌ملک دهدز لردگان بروجن بلداجی شهرکرد سامان بن مارکده زمان‌خان هوره صادق آب
