?تاثیر مواد آلی بر خصوصیات خاک:
مواد آلی نقش مهمی را در خاک ایفا می نمایند و از آنجایی که از بقایای گیاهی مشتق می گردند،لذا حاوی کلیه عناصر غذایی مورد نیاز نباتات می باشند، مواد آلی در ساختمان خاک نیز موثر بوده و شرایط فیزیکی خاک را بهبود می بخشند. جانوران خاک نیز از مواد آلی تغذیه نموده و از طریق مخلوط کردن خاک و ایجاد مجاری و حفرات باعث بهبود شرایط فیزیکی آن می گردند. با توجه به اهمیت مواد آلی می باید تدابیری در امر اداره و بهره برداری از آن و در نتیجه حاصلخیزی و باروری خاک ایجاد گردد. توجه به این نکات نقش و ارزش مواد آلی را در خاک آشکارتر می سازد.
?کودهای آلی
استفاده از فضولات دامی در بسیاری از نظام های کشت و صرف نظر از نحوه کوددهی به اشکال جامد (کود دامی) یا مایع (پیشاب) آن رایج می باشد. دیگر مواد آلی همچون لجن فاضلاب، پسماندهای صنایع غذایی و کمپوست انواع مواد آلی نیز بر حسب دسترسی، به خاک اضافه می گردند. بر خلاف کودهای شیمیایی مصرف مواد آلی سبب افزایش مستقیم و قابل توجه فعالیت میکروبی خاک می شود.
کودهای آلی ضمن افزودن همزمان کربن، نیتروژن و دیگر عناصر غذایی، نیازهای جمعیت میکروبی را به دیگر عناصر غیر از کربن نیز برطرف می کنند. آزادسازی مداوم عناصر غذایی از مواد آلی که به کندی در حال تجزیه می باشند باعث حفظ طولانی مدت جمعیت میکروبی خاک در مقایسه با مصرف کودهای شیمیایی می گردد. به عنوان مثال در آزمایش Broadbalk در مقایسه با مصرف کودهای شیمیایی، استفاده از کود حیوانی سبب حفظ جمعیت بالایی از نیترات سازها در خاک شد.
?تاثیر مواد آلی بر بیولوژی خاک
فراوانی موریانه ها و کرمهای خاکی به طور مشخص تحت تاثیر عملیات مالچ پاشی قرار می گیرد ولی فراوانی میلی‌پدها با همان تیمارهای قبلی بدون تغییر باقی می ماند. استفاده از خاک اره کاج به عنوان مالچ، سبب کاهش جمعیت نماتودها شده ولی همین تیمار تعداد بندپایان کوچک (سوسکها و عنکبوتها) را افزایش می‌دهد. بنابراین تاثیر تیمار مالچ بیشتر از تاثیر کشت است.
در اجتماع نماتدها، فراوانی انواع باکتری خوار تحت تاثیر کیفیت لاشبرگها قرار می گیرد در حالی که کمیت لاشبرگها می تواند برای انواع نماتدهای قارچ خوار اهمیت بیشتری داشته باشد. انتخاب مناسب ترین گونه های گیاهی برای افزایش فراوانی بندپایان کوچک در خاک بستگی به تعامل پیچیده بین کیفیت بقایا و مدت زمان ماندگاری ماده آلی در خاک دارد.
در خاکهای طبیعی مقدار مواد آلی تقریبا ثابت می باشد در حالی که در خاک کشت شده وضعیت متفاوت است. در خاک کشت شده مقدار عناصر غذایی به علت اضافه شدن بقایای گیاهی، کودهای سبز یا سایر مواد کربنه غنی از انرژی متغیر بوده و مواد اضافه شده یه خاک جمعیت قارچها را افزایش می دهد. در مراتع و در خاک کشت شده با گیاهان یکساله، زمانی که پوشش گیاهی از بین می رود و کاه و کلش به خاک اضافه می شوند جمعیت قارچی افزایش می یابد.
?مقدار مواد آلی در رابطه با بافت خاک
بطور کلی رابطه ای بین مقدار رس خاک و مقدار مواد آلی آن وجود دارد و دلیل این امر ذخیره غذایی و آب در این گونه خاکهاست. در نتیجه تولید و تجمع مواد آلی به مقدار بیشتری در خاکهای ریزبافت صورت می گیرد. از طرفی آنزیم ها جذب مینرالهای رسی گردیده و بدین وسیله به صورت غیرفعال درمی آیند و آن دسته از مواد آلی که جذب رسها می گردند نیز در برابر عمل میکروارگانیسمها مقاوم گردیده و به سختی تجزیه می شوند. همراه با افزایش مقدار مواد آلی در خاک مقدار ازت و فسفر نیز که از اجزای مهم تشکیل دهنده این مواد می باشند ازدیاد حاصل می نمایند.
?پویایی ماده آلی خاک
ماده آلی خاک عبارت از ماده مرده گیاهی، جانوری و فراورده های تجزیه و تبدیل آنها در داخل و سطح خاک معدنی است. ماده آلی که در خاک در معرض تجزیه میکروبی قرار می گیرد از منابع مختلف حاصل می‌شود. تجزیه ماده آلی، انرژی لازم برای رشد میکروارگانیسم ها را فراهم کرده و کربن مورد نیاز برای تولید مواد سلولی جدید را تامین می کند.
در شرایط هوازی، غالبا 60-80 درصد کربن مواد اولیه به صورت CO2 آزاد شده یا در فراورده های زاید تجمع می یابد. مقدار 20-40 درصد باقیمانده مواد آلی در ساخت بیوماس میکروبی مصرف می شود. قارچها در تولید بیوماس خود بیشتر از مواد تبدیل شده و کمتر از باکتری ها استفاده می کنند. در طول یک سال2-5 درصد ماده آلی خاک می تواند معدنی شود. ماده آلی خاک نه تنها به عنوان ماده غذایی میکرو ارگانیسم ها عمل می کند بلکه در تشکیل و پایداری خاکدانه های حاصل از رسهای معدنی و کلوئیدهای بی شکل نیز اهمیت زیادی دارد. ماده آلی موجود در خاکدانه های درشت (بیش از 250 میکرومتر) راحت تر از خاکدانه‌های ریز تجزیه می گردند. مواد هومیک میکروارگانیسم ها و آنزیم های خاک را جذب کرده و از تجزیه سریع آنها جلوگیری می کنند.
