بهرام آقاجان پور
مدیر کنترل کیفیت شرکت سپهر الکتریک
مفهوم استاندارد :
استاندارد عبارت است از نظمی مبتنی بر نتایج ثابت علوم، فنون و تجارب بشری، که بصورت قواعد، مقررات و نظام هایی به منظور ایجاد هماهنگی و وحدت رویه، افزایش میزان تفاهم، تسهیل ارتباطات، توسعه صنعت، صرفهجویی در اقتصاد ملی، حفظ سلامت و ایمنی عمومی، گسترش مبادلات بازرگانی داخلی و خارجی و ... به کار میرود.یا به عبارتی دیگر اندازه معمول هر چیز را که بر پایه قرارداد، سنت یا تصمیم سازمانی مبنا و پیمانه اندازهگیری درنظر گرفته شده را استاندارد میگویند.
از دید اجتماعی آنچه بر پایه قرارداد، سنت، یا قانون، نمونهای برای سرمشق به کار میرود و اجرای آن مورد پذیرش همه میشود استاندارد گفته می شود .
از دید فنی، وضع قوانین و مقرارت برای تعیین کیفیت و مشخصات مطلوب یک کالا یا خدمات را استاندارد میگویند.
اهداف کلی استاندارد و استاندارد سازی
ایجاد نظم
ارتقاء کیفیت
یکسان سازی و یکنواخت نمودن
تسهیل ارتباطات از طریق ایجاد یک زبان مشترک
حفظ توازن و تعادل منافع
ایجاد عدالت اجتماعی
ایجاد رقابت سازنده
کمک به مقررات گرایی
اعتبار بخشی
کاهش مشکلات و گرفتاریها در خرید کالا و خدمات
ایجاد اعتماد و اطمینان در مردم و تضمین ایمنی و سلامت
کمک به سلامت اقتصادی
جلوگیری از رقابت های ناسالم.
استانداردها دارای چهار محور کاملاً مجزا، یعنی «ماهیت محصولات»، «امور مدیریتی»، «ارزیابی و انطباقها» و «مسئولیتهای اجتماعی» هستند.
طبقه بندی استاندارد ها:
استاندارد های شرکتی یا کارخانه ای
استانداردهای انجمنی یا صنفی
استانداردهای ملی یا کشوری
استانداردهای منطقهای
استانداردهای بینالمللی
استاندارد و استاندارد کردن از پایههای استوار علم و فن آوری است که در پیشرفت صنعت و اقتصاد نقش بسزایی دارد و باید در جهت افزایش سطح کیفیتها تلاش کرد تا به فنآوری پیشرفته تولید هر محصول نایل آمد. اغلب چنین میپندارند که استاندارد فقط برای حفظ منفعت مصرفکننده است؛ البته این نظر تا حدّی صحیح است و استاندارد به نیازهای فردی و اقتصادی مصرفکنندگان توجه دارد، امّا استحکام صنعت و فن آوری را نیز درنظر دارد و میتوان گفت که سود حاصل از رعایت استاندارد برای تولیدکنندگان بیش از مصرفکنندگان است، زیرا صرفهجوییهای حاصل از کاهش انواع قطعات و مواد اولیه غیرضرروی و ضایعات، به قدری چشمگیر است که هرگونه سرمایهگذاری در زمینه استانداردسازی فرآوردهها و خدمات را برای صاحبان صنایع موجه میسازد، بطوری که آنان در اندک زمان میتوانند نتایج ملموس آن را در مبالغ ذخیره شده مشاهده کنند. با اجرای قوانین و مقررات استاندارد هزینههای انبارداری و ساخت ابزار و ماشین آلات تنزل مییابد؛ روند تولید، منظم میشود؛ آرایش عملکرد کارخانهها به نحو متعادلی تنظیم میگردد؛ نگهداری اسناد، نقشهها و طرحهای مربوط به تولید محصولات طبق یک نظام دقیق بازیابی سریع، طبقهبندی و بایگانی میشود؛ همکاری میان واحدهای مختلف سازمان یا کارخانه برای پیشبرد روند تولید میسر میشود؛ تفاهم کارکنان در مسائل فنی تحقق میپذیرد و سرانجام با تولید کالای دارای کیفیت و بستهبندی مطلوب، رضایت مصرفکنندگان نیز جلب میشود و بدین ترتیب استاندارد، شالوده استواری را برای پیشرفت و توسعه صنعت و اقتصاد فراهم میسازد.
استاندارد و استاندارد سازی
استانداردسازی و در دسترس بودن استانداردهای ملیِ هماهنگ با اولویتهای رشدتولید، رفع موانع فنی و تقویت تجارت عادلانه و همچنین همگام شدن استانداردها با رویکرد آیندهنگرانه یک نیاز اساسی است. نظام استانداردسازی کشور براساس ارتقاء و حفظ منافع ملی، رفاه اجتماعی، سلامت، ایمنی بیشتر برای مردم، محیط زیست پایدار و حفظ وتوسعه بازارهای داخلی و صادراتی تبیین شده است، بر همین مبنا، استانداردسازی زیربنای کمک به تعامل بیش از پیش صنعت (تولید کالا یا خدمت)، دولت و مصرفکننده میباشد.
روند صعودی دانش و فناوری توسعه استانداردسازی و مدیریت کیفیت به عنوان یکی ازعوامل رشد اقتصادی و تحقق توسعه پایدار محسوب می شود لذا اکثر جوامع پیشرفته در دنیای امروز دارای استراتژی ، برنامه و نقشه های کلان در حوزه های مختلف استاندارد و کیفیت در عالی ترین سطح ملی خود هستند سند جامع و نقشه راه تحول نظام استاندارد سازی و مدیریت کیفیت کشور سندی است که راهبرد های ملی و مشارکت ذینفعان را در حوزه استاندارد و مدیریت کیفیت کشور تعیین می نماید و به تحقق اهداف کلان دولت در زمینه هایی از جمله توسعه صنعتی ، رقابت پذیری کالا و خدمات ملی در بازار های جهانی ، استفاده کارآمد از منابع طبیعی و انسانی ایمنی مواد غذایی ، بهداشت ،محیط زیست و تغییرات آب و هوایی به منظور توسعه پایدار ، افزایش رفاه و رضایت مندی اجتماعی کمک می کند و با ارائه یک نقشه راه و برنامه برای تنظیم نظام جامع استاندارد سازی و مدیریت کیفیت کشور، به عنوان فرصتی برای افزایش آگاهی از اهمیت و نقش آفرینی استاندارد و کیفیت در توسعه پایدار و چگونگی بهره مندی ذینعفان ملی از آن ها می باشد.
نتیجه گیری:
تعامل میان پیشرفت های بشر و استاندارد، تعاملی همیشگی است، استانداردسازی زمینه های توسعه اقتصاد،توسعه دانش، مهارت و فناوری را فراهم می سازد و توسعه این مهارت ها و توانمندی های بشری ضرورت های استانداردسازی را تشدید می نماید که نتیجه آن توسعه و رشد همه جانبه، افزایش توان ملی، ارتقای قدرت رقابت در عرصه های بین المللی و افزایش سطح رفاه عمومی است.
