"دانشگاه"! واژه ای در عین سادگی غلط انداز و گویا غیر قابل تعریف! همین که بخواهیم ذره ای این واژه را بشکافیم، آغاز سوال و چالش است و چه پاسخ های سختی که ندارند این چالش ها! و خب، اگر کمی از این مفهوم کلی گذر کنیم و نیم نگاهی هم به "حال" داشته باشیم، "مجازی"، "آموزش و پژوهش"، حتی به تازگی "استارتاپ و نوآوری" و صد البته، مطابق ذهن خوانندگان این متن، "شریف" همنشین این واژه میشوند و این ترکیب ها، مقدمه ای هستند برای شکل گیری سوالاتی اساسی، برای "حال"، و شاید مهم تر؛ "آینده"!
ویژگی خاص نهاد دانشگاه، این است که درون آن، همزمان چالش های در ظاهر بی ربط، اما موازی و در نهایت بشدت به هم تنیده شکل میگیرند، که اگر به خوبی مدیریت نشوند و ایده قابل قبولی برای آینده آنها وجود نداشته باشد، به تبع، مشکلات در هم تنیده و بعضا غیر قابل مهاری به وجود می آورند؛ و در این کیس، نه فقط برای خود، بلکه برای کشور این مشکلات بعضا بزرگ و تعیین کننده هستند!
احتمالا در نگاه اول، سوال کلیشه ای ست؛ اما نباید به راحتی از این سوال بنیادین رد شد! "رسالت دانشگاه صنعتی شریف چیست؟"
آموزشِ صِرف؟ آموزش همراه با ارتباط با صنعت؟ جایی که علم را بخاطر نویدِ اقتصادی بهتر میخوانند، یا بودن پلی برای اپلای؟
شاید با دیدن ساختمان های مرتبط اطراف دانشگاه، که البته روز به روز بیشتر میشوند و توسعه می یابند، وجه تمایزِ محسوسی بین شریف و دیگران(!) به ذهن آید و آن قطعا ارتباط با صنعت قوی ست!
"مرکز خدمات فناوری شریف، شتاب دهنده شریف، مدرسه اشتغال زایی شریف، و…"!
اینکه راهبرد هر کدام از این زیرساخت های ارتباط با صنعت دانشگاه، دقیقا چیست و اصلا چگونه موفق بودن در عرصه صنعت و فناوری با بحث آموزش ارتباط پیدا میکند، اصلا اینکه آموزش دانشگاه باید چه راهبردی داشته باشد و چگونه مورد سنجش علمی و کاربردی قرار بگیرد، چندان ساده هم نیست و در این میان، همیشه دیدگاه های متفاوت و قوی ای وجود دارند، که شنیدن تک تک آنها مفید هست و دید را هم وسعت می بخشد!
همه این ها کنار هم، دست به دست هم دادند تا در "امتداد شریف"، با دعوت از اساتید صاحب نظر و گرانقدر از دانشکده های مختلف، و همچنین چند نفر از دانشجویان فعال و با تجربه تر، سعی شود بسیاری از این مسائل را به تنهایی، و بسیاری را با در نظر گرفتن ارتباط تنگاتنگشان با هم، تحلیل کنیم و در نقش یک دانشجو، به دید بهتری از سوالات در این حول برسیم!
از دید دکتر مختاری، معاونت پژوهشی دانشگاه، از آموزش خوب، پژوهش بیرون می آید و از دل پژوهش خوب، فناوری! تولید مقالات علمی، نیروی متخصص و فناوری میتوانند عامل ایجاد ثروت باشند! اگر در یکسری از حوزه ها سرآمد باشیم، در حوزه بین الملل هم حرف برای گفتن خواهیم داشت! اما از طرفی، یک نکته مهم در دانشگاه امروزی، ارتقای توان مالی دانشگاه است… هر چند که اقتصاد دانش بنیان هنوز در کشور ما چندان برای بخش خصوصی جذاب نیست (به دلایل مختلف از جمله عدم ثبات، وجود بازارهای رقیب،و..) و عمده سرمایه گذاری بر روی آن، هنوز دولتی ست!
البته که به نقل از دکتر تقوی، برنامه ریزی های علمی و صنعتی در کشور ما بر اساس آسمان رویاها رقم میخورند و در موارد بسیاری ایده آل محسوب میشوند و خارج از واقع بینی! دانشگاه صنعتی ما، باید در این شرایط سیستم پویش محیطی مخصوص به خود را داشته باشد و با همکاری با نهادهای سیاست گذاری، به بهترین نحو مناسب خود، حرکت کند! در این میان، مسئله ای مثل تجاری سازی نیاز اساسی ماست و کتابی از جنس فوت کوزه گری در این حوزه وجود ندارد! اما راهکار چیست؟ تربیت تاجران علم و فناوری، که بدانند کجا نیاز چیست و تقاضا چقدر است!
دکتر الستی هم به نوعی همین روند موضوع را ادامه دادند؛ "هر کشوری باید نظام ملی خود را بر مبنای تاریخ، اقتصاد، جغرافیا و فرهنگ خود بنا کند! تقسیم بندی های قدیمی دانشگاه در کشورهای توسعه یافته به هیچ وجه نسخه مناسبی برای حال حاضر دانشگاه های ما نیستند و شرایط کاملا فرق میکند! و البته، بخاطر همین تغییر پذیر بودن شرایط، باید دانشکده ها حالت انعطاف داشته باشند و دائما در حال تغییرات متناسب باشند! اینکه دانشگاه هنوز در صنعت کشور تاثیرگذاری زیادی ندارد، دقیقا به دلیل همین تقلید کورکورانه است؛ در حالی که مطابق شرایط حالا، باید هم دانشگاه در صنعت حضور داشته باشد، و هم صنعت در دانشگاه!"
از دید دکتر نداف اما، ریشه مشکلات در جای دیگری ست و حتی لزومی ندارد برخی نقش هایی که در حال حاضر در دانشگاه وجود دارند، باشند! "اساتید درگیر شرکت داری و بیزنس شده اند، علوم پایه به شدت نزول پیدا کرده و اطراف دانشگاه را شرکت ها پوشانده! کسانی که عاشق خود علم و دانش هستند سرخورده میشوند و رویا ها از بین میروند و نقش هایی وارد شریف شده که لزومی ندارد که دانشجوی شریف دنبال آنها باشد!"
امین بهجتی، دانشجوی فعال ورودی 95 کامپیوتر، رویکرد دانشگاه را در حوزه صنعت و پژوهش منفعلانه توصیف کرد و بنظر باید با ایده اساتید، با توجه به نقش پررنگ شان، آن را از چنین وضعی خارج کرد! "دانشگاه یک دانشگاه جامع نیست که همه کار بکند! از طرفی نهاد فناوری درحال گسترش است و ما باید پیدا کنیم که در کدام نقطه ی فناوری تمرکز کردیم!"
اظهار نظرهای فردی، دیدگاه های مختلف حول مسائل را تا حد خوبی پوشش دادند و در بخش پنل گفتگو، می شد راحت تر بدنبال یافتن هم پوشانی ها و جمع بندی از نظرات بود!
اینکه لزوما پرداخت بیشتر به علم یا صنعت در دانشگاه، جای آن یکی را نمیگیرد، یک واقعیت است! از طرفی، علم محض، بدیهتا اگر قرار نباشد به کار گرفته شود، ارزشی نخواهد داشت.. از طرفی، مفهوم تجاری سازی کاربرد علم، در دانشگاه باید گسترش یابد و بزودی شاهد این باشیم که دانشگاه به مرحله تولید ثروت خالص برسد. در حال حاضر، در کمال ناباوری حجم ناچیزی از بودجه دانشگاه توسط فعالیت خود آن تامین میشوند و آن بودجه دولت هم، اکثرا صرف حقوق پرسنل و اساتید میشوند! با یک مقایسه ساده میتوان دریافت که دانشگاه صنعتی شریف با همانها که به رقابت میخوانَد، در این زمینه فرسنگ ها فاصله دارد! یک ایراد بزرگ در ارتباط چند وجهی علم و صنعت در دانشگاه، این است که بخصوص در دانشگاه تاپی مثل صنعتی شریف، مباحث مطرح شده سطح بشدت بالاتری نسبت به نیاز جامعه و روزمره دارند و نبودن بستر و محیط قبلی جهت رشد ایده و محصول در دانشگاه، باعث میشود جوان نخبه، بعد از سختی کشیدن زیاد، در حالی با آن حجم از دانایی فارغ التحصیل شود، که در جامعه نیازی برای علم/ تکنولوزی پیشرفته خود نمی یابد و در نتیجه، مثل خیلی از مصداق های بیرونی، و در کمال تعجب بیکار می مانَد و خود زخمی میشود بر زخم های جامعه! و پر واضح است که زیاد شدن این مصادیق چندان هم بی خطر نیست و میتواند باعث شود در افکار عمومی، و در نتیجه سطوح بالاتر، به تدریج دانشگاه آن جایگاهی که باید داشته باشد را از دست بدهد! واضحا برای اصلاح وضع موجود، باید نهاد های سیاست گذاری بطور کلی، و پس از آن، مدیریت دانشگاه، به کمک همین هم اندیشی ها با اساتید ارزشمند، و بعضا دانشجویان مستعد، دست به تغییر رویه ای علمی بزنند، بلکه امتداد زیباتری را برای شریف متصور باشیم...
نوشته سید یاسین موسوی، ورودی ۹۹ برق
