✍ به قلم محمدحسین تاج محمدی
ساختار سیاسی عراق چگونه است؟رئیس جمهور و نخست وزیر چگونه انتخاب میشوند؟
چرا میزان مشارکت مردم در انتخابات اخیر عراق برخلاف روند نزولی سالهای گذشته افزایش یافت؟
آیا این افزایش مشارکت را میتوان نشانهای از بازگشت اعتماد عمومی به نظام سیاسی عراق دانست یا صرفاً واکنشی مقطعی به شرایط خاص؟
با توجه به اینکه هیچ حزب یا ائتلافی نتوانست اکثریت مطلق کرسیها را به دست آورد، آینده دولتسازی در عراق چگونه رقم خواهد خورد؟
ترکیب قومی و مذهبی نتایج انتخابات چه پیامدهایی برای ثبات سیاسی و اجتماعی عراق خواهد داشت؟
🔶ممکن است تاکنون به این پرسش ها یا مشابه آن در این مدت برخورده باشید. پاسخ به این سوالات از این جهت اهمیت پیدا میکنند که در چندسال گذشته، ما به خوبی تاثیر حوادث منطقه بر اتفاقات درون کشورمان را پی بردیم و اکنون در این برهه زمانی تغییرات در کشور عراق میتواند موثر در آینده جبهه مقاومت و حتی معادلات جنگ ایران و رژیم صهیونیستی باشد.
🔶برای شناخت بهتر ساختار سیاسی کنونی عراق باید درآمد کوتاهی تاریخی بر آنچه عراق از ابتدای شکلگیریاش داشته باشیم.
🔶بعد از جنگ جهانی اول و فروپاشی عثمانی کشورهای پیروز انگلیس و فرانسه آن را با توافق تقسیم کردند و عراق،اردن،لبنان،سوریه و فلسطین کنونی تشکیل شد.در سال ۱۹۲۰ نظام حاکم بر عراق با دخالت انگلیس به شکل پادشاهی خاندان هاشمی به ملک فیصل اول رسید. نوری سعید که از افراد مرتبط با انگلیس بود در مقام نخست وزیری در سال ۱۹۳۰ قرارداد هایی با انگلیس امضا کرد و در نهایت در سال ۱۹۳۲ عراق به استقلال دست یابد و به عضویت جامعه بین الملل دربیاید. یکسال بعد فیصل به دلیل بیماری درگذشت و پسرش غازی که رویکردی ضد انگلیسی داشت جانشینش شد و از کودتای ژنرال بکرصدقی علیه دولت یاسین الهاشمی و دیگر طرفداران انگلیس یعنی نوری سعید حمایت کرد. بکر صدقی ۹ ماه بعد به دست نظامیان طرفدار انگلیس ترور شد و خود غازی فیصل در سانحه مشکوک رانندگی مرد.
🔸حالا پادشاهی به کودک ۴ ساله اش میرسید که به دلیل خردسالی، امیر عبدالله دایی وی در جایگاه نائب السلطنه با نخست وزیری نوری سعید کشور را میگرداندند.
🔸در سال ۱۹۵۳ ملک فیصل تاج گذاری کرد ولی با این حال قدرت دست افراد قبلی بود. در سال ۱۹۵۸ نوری سعید تصمیم گرفت دو تیپ به فرماندهی عبدالکریم و عبدالسلام محمد عارف را از طریق بغداد به اردن منتقل کند؛ اما این دو تیپ در سحرگاه همان شب با انجام کودتا و کشتار خاندان سلطنتی و نوری سعید، به حکومت ۳۷ ساله پادشاهی هاشمی درعراق پایان دادند.
🔸حکومت عبدالکریم قاسم با کش و قوس های فراوان و تلاش های نافرجام برای ترور و کوتای وی با کمک حزب بعث، ۵ سال بیشتر دوام نیاورد و در سال ۱۹۶۳ عبدالسلام به کمک برادرش و چند افسر ارتش و حزب بعث، قاسم را تیرباران کرد و کودتا ترتیب داد.
🔸در حین حکومت عبدالسلام عارف که بعثی ها قدرت گرفته بودند صدام و حسن البکر به فکر برکناری عارف بودند که برادرش عبدالرحمن کودتا کرد و با برکناری کابینه بعثی قدرت را مجدد به عارف برگرداند. عارف در ۱۹۶۶ در حادثه انفجار و سقوط هلیکوپتر به قتل رسید و برادرش رییسجمهور شد و خودش که بعثی هارا از زندان آزاد کرده بود به دست همین حزب با کودتا برکنار شد.
🔸در طول حاکمیت نظامی حزب بعث خشونت های گسترده ای علیه کردها و شیعیان رخ میداد و جنگ هایی که توسط صدام حسین علیه ایران و کویت صورت میگرفت خسارات زیادی به این کشور وارد میکرد. این اقدامات با تشدید نارضایتی ها منجر به انتفاضه شعبانیه شد که مردم از استان های مختلف قیام کردند و بزرگترین چالش داخلی صدام رقم خورد. این انتفاضه ۱۵ روز ادامه داشت و سرانجام انقلابیون از سوی نیروهای صدام بهشدت سرکوب و بنابر آمار غیررسمی، چندین هزار نفر از مردم عراق کشته و حدود دو میلیون نفر هم آواره شدند.
