یکی از نکات مهم در رابطه با انتخاب آمریکا مفهومی به نام دموکراسی است. از حیث ریشه شناسیِ لغت ، مفهوم دموکراسی یک مفهوم یونانی است. دموکراسی از کلمه ای به نام دموکراس(مردم) و کراسیک(قدرت) است که به طور چکیده به معنای قدرت مردم تعبیر و یا همان حکومت مردم به وسیله مردم بر مردم تلقی میشود.چیزی که ما در مغرب زمین به معنای دموکراسی میبینیم ناشی از یک رابطۀ فرضی بین مردم و حاکمیت است و از چهار قرن پیش دموکراسی به عنوان یکی هستۀ سیاسی در آمریکا و اروپا متصور میشد. دموکراسی ممکن ترین تصور سیاسی و نه مطلوب ترین آن و لزوما بهترین نوع حکومت نیست، اما علاوه بر محاسنی بدی هایی هم دارد؛ دموکراسی بیشترین استعداد پوپولیسم را دارد، پوپولیسم یعنی عوام فریبی ، یعنی یک فردی افکار عمومی را تهییج و وعده های عوام فریب و بسیار کلان بدهد تا رأی بیاورد. این پوپولیسم ریشه در دموکراسی دارد.در دموکراسی رأی یک فرد تحصیلکرده و مطلع با راأی یک آدم کم سواد برابر است که این مهم باعث افول دموکراسی میشود. به نوعی پوپولیسم بیماری دموکراسی است و این بیماری در همه جای دنیا میتواند رخ بدهد.در آمریکا نیز ترامپ نتیجه پوپولیسم است.از دیگر مشکل های دموکراسی ، مبتنی بودن آن بر رأی اکثریت است، یعنی اکثریت را ارج مینهیم و اقلیت را گروه زائدی به حساب میآوریم که این کار از نظر حقوقی و جامعه شناسانه و علمی درست نبوده و گاهی نظر درست اقلیت به حاشیه میرود و اکثریت بر اقلیت حق پیدا میکنند .امروزه معنای دموکراسی به معنای احترام به اقلیت و حفظ حقوق آن هاست نه اعمال زور اکثریت .دموکراسی به معنایی انتخاب حاکمان به صورت مشروع و مقبول نیست، و در این روند امروز عزل حاکمان از انتخاب حاکمان اهمیت بیشتری پیدا کرده است از مختصات جدید دموکراسی انتخابات آزادانه و عادلانه و وجود یک قوه قضائیه مستقل برای اجرای عدالت است و تفکیک قوا متمرکز بر تفکیک بودن قوه قضائیه است تا بر تفکیک دو قوه دیگردر انتخابات آمریکا به عنوان مهد دموکراسی جهان نیز این ترس مشهود بوده و ترامپ از ضرورت یک انتخابات آزاد سخن میگوید و از آزادانه برگزار نشدن انتخابات هراس دارد .ما یک کلیت سیاسی در روابط بین الملل به نام آمریکا نداریم. آمریکا احزاب رقیبی هستید که یا در تعامل یا در تقابل با یکدیگر هستند . تنوع در آمریکا بسیار زیاد است . جناح بندی و شاخه بندی زیادی ذیل دو حزب دموکرات و جمهوری خواه وجود دارد و همۀ ابواب جامعه را شامل میشوند .گرایش های عمده در حزب جمهوری خواه سه دسته است :1- یک دسته جناح قدیمی سنتی حزب جمهوری خواه که طرفدار توازن بودجه و تعدیل نسبی هزینه های نظامی هستند.2- دسته دوم جناح راستگرا که گرایش سکولار و محافظه کار هستند و به قدرت نظامی آمریکا افتخار کرده و این قدرت نظامی را مبنای حل و فصل معادلات سیاسی میدانند. 3-دسته سوم جناح مذهبی یا اوانجلینکا ها هستند که از دریچه دینی به مسائل نگاه میکنند و این ها همان نومحافظه کار ها هستند که در دولت جورج بوش پسر تجلی پیدا کردند . صهیونیستهای مسیحی نیز جزو این دسته هستند.در حزب دموکرات نیز این دسته ها وجود دارند :*جناح سوسیال دموکرات که چپ ترین طیف حزب دموکرات هستند مثل برنی سندرز *جناح لیبرال سنتی دستۀ دیگری از حزب دموکرات هست که خانم و آقای کلینتون و خانم نانسی پلوسی جزو این دسته قرار میگیرند.*جناح راست میانه یا نئولیرالیسم :مثل جوزف لیبرمن*جناح راست محافظه کار مثل کندیپایگاه فکری و اجتماعی دموکرات هادموکرات ها به صورت سنتی و از لحاظ اجتماعی طرفدار حقوق رنگین پوستان هستند که از نظر پراکندگی جغرافیایی نیز عمدتا در نوار شرقی و تاحدی جنوبی آمریکا زندگی میکنند. مهاجرین اسپانیایی و ایرلندی نیز پایگاه مردمی دموکرات ها هستند. دموکرات ها بیشتر از جمهوری خواهان به حقوق زنان توجه دارند و مقولاتی مثل سقط جنین فمنیسیم و ..... در دموکرات ها راحتتر حل و فصل میشوند. طرفداران محیط زیست نیز متعلق به این حزب هستند. مهمترین پایگاه این حزب یهودیان که حدود 2 درصد جمعیت آمریکا را تشکیل میدهند هستند و در اکثر انتخابات در آمریکا حدود 80 درصد از یهودیان به دموکرات ها رأی میدهند .پایگاه فکری و اجتماعی جمهوری خواهاندر درجۀ اول پایگاه جمهوری خواهان در مسیحیان ارتدکس یا اوانجلینکا (مسیحیان صهیونیست) تداعی میشود. مجتمع های عظیم صنعتی و نفتی نیز پایگاه جمهوری خواهان است. این گروه عمدتا در مواجهه با مسائل معتقد به اقدامات تهاجمی و پیش دستانه هستندمدافعان امتیاز طبقاتی به طبقات بالا و اشراف افراد معتقد به تفکیک سفید پوستان و سیاه پوستان ، زمین داران بزرگ و دستگاه دیوانی آمریکا یا تکنوکرات ها همگی پایگاه جمهوری خواهان هستند.از لحاظ آمار و ارقام 45 درصد مردم آمریکا طرفدار دموکراتها و 45 درصد هم طرفدار جمهوری خواهان هستند و حدود 10 درصد از جمعیت به صورت شناور و مقطعی از یکی از این دو حزب طرفداری میکنند.تمام تلاش کاندیداهای دو حزب به جلب رأی این ده درصد برمیگردد و ایالت هایی که این 10 درصد در آنجا ساکنند به ایالت های شناور معروف هستند. مثل ایالت های نیوجرسی ، پنسیلوانیا، کارولینای شمالی و .....شباهت های دوحزب جمهوری خواهان و دموکراتها* این دو حزب در رویداد های بین المللی و در منافع ملی در باطن به هم شبیه هستند.* طرفدار اسرائیل هستند .* حزب امنیتی هستند* بر حفظ نظام جهانی بر مبنای لیبرالیسم تأکید دارند.* موافق مذاکرات صلح و مخالف برنامه های هسته ای هستند .*در امور بین المللی مثل هم عمل کرده ولی این موضوع که کدام حزب در انتخابات پیروز شود در مناسبات بین المللی آمریکا تغییر چندانی ایجاد نمیکند.تفاوت های دوحزب جمهوری خواهان و دموکراتها* در مسئله خاورمیانه دموکرات ها پایبند به معاهدات قبلی مثل کمپ دیوید و اسلو هستند اما جمهوری خواهان ابتدا رویکرد خشونت آمیز را اجرا سپس سراغ راههای صلح آمیز میروند.* دموکرات ها در امور بین المللی چندجانبه گرا و تعامل گرا بوده ولی جمهوری خواهان یکجانبه گرا هستند .* سیاست های دموکرات ها مصالحه آمیز و تدافعی تر ولی سیاست های جمهوری خواهان تهاجمیتر هست .رویکرد این دو حزب در قبال ایرانجمهوری خواهان از لحاظ تئوریک رویکرد معتدل تر، اما از لحاظ عملی رویکرد سخت و تهاجمی مستقیم در قبال ایران دارند. ولی دموکرات ها ایدئولوژیک هستند، یعنی هم در عمل فشار وارد میکنند مثل قطعنامه ها و تحریم ها و هم معتقد هستند که اصلاح اقتصادی متقدم هست و این اصلاحات منجر به اصلاح سیاسی میشود . رویکرد ترامپ همان رویکرد جمهوری خواهان است.آمریکابه مثابه یک سیستم است.
دکتر جهانبخش ایزدی
یکی از نکات مهم در رابطه با انتخاب آمریکا مفهومی به نام دموکراسی است. از حیث ریشه شناسیِ لغت ، مفهوم دموکراسی یک مفهوم یونانی است. دموکراسی از کلمه ای به نام دموکراس(مردم) و کراسیک(قدرت) است که به طور چکیده به معنای قدرت مردم تعبیر و یا همان حکومت مردم به وسیله مردم بر مردم تلقی میشود.
چیزی که ما در مغرب زمین به معنای دموکراسی میبینیم ناشی از یک رابطۀ فرضی بین مردم و حاکمیت است و از چهار قرن پیش دموکراسی به عنوان یکی هستۀ سیاسی در آمریکا و اروپا متصور میشد. دموکراسی ممکن ترین تصور سیاسی و نه مطلوب ترین آن و لزوما بهترین نوع حکومت نیست، اما علاوه بر محاسنی بدی هایی هم دارد؛ دموکراسی بیشترین استعداد پوپولیسم را دارد، پوپولیسم یعنی عوام فریبی ، یعنی یک فردی افکار عمومی را تهییج و وعده های عوام فریب و بسیار کلان بدهد تا رأی بیاورد. این پوپولیسم ریشه در دموکراسی دارد.
در دموکراسی رأی یک فرد تحصیلکرده و مطلع با راأی یک آدم کم سواد برابر است که این مهم باعث افول دموکراسی میشود. به نوعی پوپولیسم بیماری دموکراسی است و این بیماری در همه جای دنیا میتواند رخ بدهد.در آمریکا نیز ترامپ نتیجه پوپولیسم است.
از دیگر مشکل های دموکراسی ، مبتنی بودن آن بر رأی اکثریت است، یعنی اکثریت را ارج مینهیم و اقلیت را گروه زائدی به حساب میآوریم که این کار از نظر حقوقی و جامعه شناسانه و علمی درست نبوده و گاهی نظر درست اقلیت به حاشیه میرود و اکثریت بر اقلیت حق پیدا میکنند .امروزه معنای دموکراسی به معنای احترام به اقلیت و حفظ حقوق آن هاست نه اعمال زور اکثریت .
دموکراسی به معنایی انتخاب حاکمان به صورت مشروع و مقبول نیست، و در این روند امروز عزل حاکمان از انتخاب حاکمان اهمیت بیشتری پیدا کرده است از مختصات جدید دموکراسی انتخابات آزادانه و عادلانه و وجود یک قوه قضائیه مستقل برای اجرای عدالت است و تفکیک قوا متمرکز بر تفکیک بودن قوه قضائیه است تا بر تفکیک دو قوه دیگر
در انتخابات آمریکا به عنوان مهد دموکراسی جهان نیز این ترس مشهود بوده و ترامپ از ضرورت یک انتخابات آزاد سخن میگوید و از آزادانه برگزار نشدن انتخابات هراس دارد .
ما یک کلیت سیاسی در روابط بین الملل به نام آمریکا نداریم. آمریکا احزاب رقیبی هستید که یا در تعامل یا در تقابل با یکدیگر هستند . تنوع در آمریکا بسیار زیاد است . جناح بندی و شاخه بندی زیادی ذیل دو حزب دموکرات و جمهوری خواه وجود دارد و همۀ ابواب جامعه را شامل میشوند .
گرایش های عمده در حزب جمهوری خواه سه دسته است :
1- یک دسته جناح قدیمی سنتی حزب جمهوری خواه که طرفدار توازن بودجه و تعدیل نسبی هزینه های نظامی هستند.
2- دسته دوم جناح راستگرا که گرایش سکولار و محافظه کار هستند و به قدرت نظامی آمریکا افتخار کرده و این قدرت نظامی را مبنای حل و فصل معادلات سیاسی میدانند. 3-دسته سوم جناح مذهبی یا اوانجلینکا ها هستند که از دریچه دینی به مسائل نگاه میکنند و این ها همان نومحافظه کار ها هستند که در دولت جورج بوش پسر تجلی پیدا کردند . صهیونیستهای مسیحی نیز جزو این دسته هستند.
در حزب دموکرات نیز این دسته ها وجود دارند :
*جناح سوسیال دموکرات که چپ ترین طیف حزب دموکرات هستند مثل برنی سندرز *جناح لیبرال سنتی دستۀ دیگری از حزب دموکرات هست که خانم و آقای کلینتون و خانم نانسی پلوسی جزو این دسته قرار میگیرند.
*جناح راست میانه یا نئولیرالیسم :مثل جوزف لیبرمن
*جناح راست محافظه کار مثل کندی
پایگاه فکری و اجتماعی دموکرات ها
دموکرات ها به صورت سنتی و از لحاظ اجتماعی طرفدار حقوق رنگین پوستان هستند که از نظر پراکندگی جغرافیایی نیز عمدتا در نوار شرقی و تاحدی جنوبی آمریکا زندگی میکنند. مهاجرین اسپانیایی و ایرلندی نیز پایگاه مردمی دموکرات ها هستند. دموکرات ها بیشتر از جمهوری خواهان به حقوق زنان توجه دارند و مقولاتی مثل سقط جنین فمنیسیم و ..... در دموکرات ها راحتتر حل و فصل میشوند. طرفداران محیط زیست نیز متعلق به این حزب هستند. مهمترین پایگاه این حزب یهودیان که حدود 2 درصد جمعیت آمریکا را تشکیل میدهند هستند و در اکثر انتخابات در آمریکا حدود 80 درصد از یهودیان به دموکرات ها رأی میدهند .
پایگاه فکری و اجتماعی جمهوری خواهان
در درجۀ اول پایگاه جمهوری خواهان در مسیحیان ارتدکس یا اوانجلینکا (مسیحیان صهیونیست) تداعی میشود. مجتمع های عظیم صنعتی و نفتی نیز پایگاه جمهوری خواهان است. این گروه عمدتا در مواجهه با مسائل معتقد به اقدامات تهاجمی و پیش دستانه هستندمدافعان امتیاز طبقاتی به طبقات بالا و اشراف افراد معتقد به تفکیک سفید پوستان و سیاه پوستان ، زمین داران بزرگ و دستگاه دیوانی آمریکا یا تکنوکرات ها همگی پایگاه جمهوری خواهان هستند.
از لحاظ آمار و ارقام 45 درصد مردم آمریکا طرفدار دموکراتها و 45 درصد هم طرفدار جمهوری خواهان هستند و حدود 10 درصد از جمعیت به صورت شناور و مقطعی از یکی از این دو حزب طرفداری میکنند.تمام تلاش کاندیداهای دو حزب به جلب رأی این ده درصد برمیگردد و ایالت هایی که این 10 درصد در آنجا ساکنند به ایالت های شناور معروف هستند. مثل ایالت های نیوجرسی ، پنسیلوانیا، کارولینای شمالی و .....
شباهت های دوحزب جمهوری خواهان و دموکراتها
* این دو حزب در رویداد های بین المللی و در منافع ملی در باطن به هم شبیه هستند.
* طرفدار اسرائیل هستند .
* حزب امنیتی هستند
* بر حفظ نظام جهانی بر مبنای لیبرالیسم تأکید دارند.
* موافق مذاکرات صلح و مخالف برنامه های هسته ای هستند .
*در امور بین المللی مثل هم عمل کرده ولی این موضوع که کدام حزب در انتخابات پیروز شود در مناسبات بین المللی آمریکا تغییر چندانی ایجاد نمیکند.
تفاوت های دوحزب جمهوری خواهان و دموکراتها
* در مسئله خاورمیانه دموکرات ها پایبند به معاهدات قبلی مثل کمپ دیوید و اسلو هستند اما جمهوری خواهان ابتدا رویکرد خشونت آمیز را اجرا سپس سراغ راههای صلح آمیز میروند.
* دموکرات ها در امور بین المللی چندجانبه گرا و تعامل گرا بوده ولی جمهوری خواهان یکجانبه گرا هستند .
* سیاست های دموکرات ها مصالحه آمیز و تدافعی تر ولی سیاست های جمهوری خواهان تهاجمیتر هست .
رویکرد این دو حزب در قبال ایران
جمهوری خواهان از لحاظ تئوریک رویکرد معتدل تر، اما از لحاظ عملی رویکرد سخت و تهاجمی مستقیم در قبال ایران دارند. ولی دموکرات ها ایدئولوژیک هستند، یعنی هم در عمل فشار وارد میکنند مثل قطعنامه ها و تحریم ها و هم معتقد هستند که اصلاح اقتصادی متقدم هست و این اصلاحات منجر به اصلاح سیاسی میشود . رویکرد ترامپ همان رویکرد جمهوری خواهان است.آمریکابه مثابه یک سیستم است.
دکتر جهانبخش ایزدی
هشتمین شماره "نشریه 57" بسیج دانشجویی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی(ره)
