هوالحکیم
جناب آقای دکتر معتمدی
رئیس محترم دانشگاه علامه طباطبایی (ره)
سلام علیکم
با گذشت هشت ماه از تنفیذ مسئولیت جنابعالی در بزرگترین دانشگاه تخصصی علوم انسانی در ایران، ضروری است روایتی از بینش صحنِ دانشگاه پیرامون سپهر مدیریتی دانشگاه توسط بسیج دانشجویی خدمت رئیس و هیئت رئیسه محترم ارائه گردد. از آنجا که بسیج دانشجویی یکی رسالت‌های خود را در دانشگاه ایفای نقش در «تایید، تکمیل و تصحیح» سیاست‌های «مدیریت دانش» در فرایند ارتقاء علمی و ساماندهی امور دانشگاه می‌داند، نکات مرتبط را ذیل چند محور اساسی تقدیم می‌نماید :
الف/ «طرح توسعه و خدمات دهی دانشجویی»
در راستای تحقق طرح جامع دانشگاه علامه طباطبائی (ره) و روند برنامه‌ریزی توسعه عمرانی و خدمات‌دهی دانشجویی، به‌نظر می‌رسد «معاونت توسعه و منابع انسانی» و «معاونت دانشجویی»، عملکرد مناسب و قابل قبولی داشتند. این عملکرد مناسب مشخصاً به دلیل حضور معاونین دارای توان اداره و راهبری کلان معاونت و نیز طراحی افق سنجش‌پذیر و عملیاتی برای پیشرفت دانشگاه علامه طباطبائی (ره) در حوزه‌های فوق بوده است. برای مثال تعیین تکلیف املاک و مستغلات، ساماندهی امور اداری دانشگاه، جذب منابع و اعتبارات مالی از جمله اقدامات مثبت معاونت توسعه و منابع انسانی بوده است. اما موضوعی که باید هیئت رئیسه دانشگاه بدان حساس باشند این است که چندین سال است اکثر منابع درآمدی دانشگاه صرف هزینه‌های حقوق کارمندان و ... می‌شود. آیا نمی‌توان این منابع را به سمت ارتقاء علمی دانشگاه هدایت نمود؟ دانشگاه چه طرحی برای تحقق این امر مهم دارد؟
همچنین با وجود دفعی بودن حضوری شدن دانشگاه‌ها بعد از تعطیلی بیش از دوسال، معاونت دانشجویی عملکرد نسبتاً قابل قبولی در حوزهٔ خدمات‌دهی دانشجویی از جمله تغذیه و خوابگاه‌ها و ... نسبت به سال ۹۸ داشته است. لکن باید تأکید شود با وجود عملکرد قابل قبول دانشگاه در حوزهٔ خدمات رفاهی، متأسفانه دانشگاه آمادگی پذیرایی فرهنگی و طراحی فضای فرهنگی با وجود ضرب‌الاجلی بودن دانشگاه حضوری شدن دانشگاه‌ها را برای دانشجویان جدیدالورود نداشته است که به تفصیل به این موضوع اشاره خواهد شد.
ب/ «سند راهبردی دانشگاه»
پس از استقرار جنابعالی در صندلی مدیریت دانشگاه، کمیته‌ای عهده‌دار تنظیم سند راهبردی دانشگاه علامه طباطبائی گردید. با وجود قابل تقدیر بودن دغدغهٔ طراحی افق کلان برای اعتلاء دانشگاه، به‌نظر می‌رسد اساسا به رویکرد «سندنویسی» می‌توان ایراداتی وارد نمود :
۱) داشتن رویکرد بالا به پایین در سندنویسی که از رویکردهای منسوخ شده‌ی امروزی است؛ در حال حاضر نیاز رویکرد تعاملی در نگاشتن سند ها داریم. اسناد بالادستی فراوانی در کشور وجود دارند که بدون هرگونه تعاملی با واقعیت میدانی تنظیم شده‌اند.
۲) شفاف نبودن نسبت سند راهبردی جدید با اسناد بالادستی پیشین دانشگاه و وضعیت واقعی کف دانشگاه و جامعه؛ به‌نحوی که هیچ‌گونه تجربهٔ تاریخی‌ای بین خطوط این سند راهبردی نمایان نیست.
۳) سنجش ناپذیر بودن «اهداف»، «مسیرهای تحقق» و اساساً «نتیجهٔ سند».
۴) فقدان ابزار یا کمیته‌ای برای ارزیابی میزان روند تحقق سند بعد از گذشت مدتی.
۵) فقدان مشارکت متخصصان و نام آوران علوم‌انسانی خارج از دانشگاه در سند مذکور.
به‌نظر می‌رسد برای جلوگیری از اشتباهات پیشینیان در نگاه سندمحوری به ارتقاء علمی دانشگاه، ضروری است کمیته‌ای متشکل از اساتید و دانشمندان دارای نگاهِ روزآمد به مدیریت دانش و ارتقاء علوم انسانی در دانشگاه علامه تشکیل گردد تا با شناخت کامل و دقیق از اقتضائات میدانی دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، فرایند اعتلاء علمی دانشگاه را طراحی نمایند.
پ/ «وضعیت پژوهشی دانشگاه»
متأسفانه سال‌های سال است که معاونت پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی (ره) یکی از منفعل‌ترین واحد‌های دانشگاه است. تجلی علمی دانشگاه در «برنامهٔ پژوهش» متبلور می‌شود. متأسفانه دانشگاه علامه به دلیل «غلبه بروکراسی» بر «برنامهٔ پژوهشی» دارای هویت علمی منسجمی نیست و همین موجبات انفعال علمی دانشگاه را فراهم آورده است. موارد انفعال را می‌توان در مصادیق ذیل مشاهده نمود :
۱) تبدیل معاونت پژوهشی به بنگاه کسب‌وکار برخی اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی.
۲) ناتوانی در راهبری و فعالسازی پژوهشکده‌های منفعل و متعدد دانشگاه در دانشکده‌های گوناگون.
۳) انتزاع زدگی معاونت پژوهشی و بی‌ارتباطی اولویت‌های پژوهشی با مسائل عینی جامعه و کشور.
۴) غلبهٔ بینش مدیریتی صرف به علوم انسانی به‌جای نظرگاه ارگانیکی به علوم انسانی
به‌نظر می‌رسد تنها مسیر حل معضل معاونت پژوهشی در دانشگاه علامه، حاکمیت برنامه پژوهشی کلان، منسجم، دقیق و سنجش‌پذیر در اعتلاء علمی دانشگاه توسط معاون پژوهشی دارای انرژی مضاعف و نیز دارای برنامهٔ «مدیریت پژوهش» در حوزهٔ کلان علم انسانی باشد. مطمئناً کارنامهٔ بیش از سه سالهٔ معاون پژوهشی فعلی دانشگاه، نشان از توان و انرژی ناکافی برای ادامه تصدّی بر معاونت پژوهشی دارد.
ت/ «راهبردهای فرهنگی دانشگاه»
اساساً بعد از تفکیک معاونت فرهنگی از دانشجویی در سال ۹۶، شاهد اختلالات گسترده و تعارضات مدیریتی فراوان در طراحی‌های راهبردی فرهنگی دانشگاه هستیم. خصوصاً باتوجه به اینکه معاونت فرهنگی به دلیل جدید التاسیس بودن، نظام‌های اداری ریشه دار و ساختارمند در تجربهٔ ادارهٔ فرهنگی دانشگاه را ندارد، این معاونت همواره قائم بر نگرش معاون اداره شده است نه ساختارهای فرهنگی مبتنی بر فضای دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، این موضوع در پنج ساله گذشته و در تمامی دوران‌های مدیریتی معاونین فرهنگی دانشگاه ملموس بوده است؛ به ویژه در دوره اخیر به دلیل سلایق خاص مدیریتی معاون محترم فرهنگی دانشگاه این اختلالات ظهور و بروز مضاعفی داشته است و در موارد ذیل بروز یافته است. باید تأکید کرد موارد ذیل در تحلیل وضعیت فرهنگی دانشگاه اثرگذار است :
۱) عدم فهم اقتصائات تشکل‌های دانشجویی، باعث شده است که معاونت فرهنگی بیشتر خود را صف جلوه دهد تا ستاد؛ یعنی معاونت مذکور که باید نقش حامی و ناظر تشکل‌های دانشجویی را ایفاء کند، امروز تبدیل به «مجری» و حتی «رقیب» تشکل‌های دانشجویی شده است.
۲) فقدان برنامه راهبردی کلان جهت اعتلای فرهنگی دانشگاه منتج به سردرگمی بدنه‌ی معاونت، تشکل‌ها و کانون‌ها شده است.
۳) ناتوانی در بسیج اراده‌های فرهنگی دانشگاه جهت بسترسازی فعالیت‌های دانشجویی موجب شده است اراده‌های مختلفی نسبت به کنش فرهنگی در صحن دانشگاه اقدام نمایند و معاونت فرهنگی به دلیل ناتوانی در تنظیم‌گری، امکان راهبری تشکل‌های دانشگاه را نداشته باشد.
۴) خارج شدن شورای فرهنگی و هیئت نظارت از موضوعیت راهبری فرهنگی دانشگاه به دلیل بی‌نظمی مفرط در تشکیل و مدیریت جلسات.
۵) بی‌توجهی به اقاضائات دوران جدید پساکرونایی در شرایط حضوری دانشگاه و فقدان طرحی مشخص برای وضعیت اسف‌ناک فرهنگی دانشجویی دانشگاه و خوابگاه و ...
به‌نظر می‌رسد تجربهٔ انفکاک معاونت فرهنگی و دانشجویی از ابتدا یک راهبرد اشتباه بوده است و با توجه به وضعیت مختل بروکراتیک دانشگاه و تداخل جدی در امر خدمات دانشجویی و فرهنگی، این دو معاونت با رفع تمامی آسیب‌های خرد احتمالی، ادغام گردند تا مشکلات کلان فعلی که دانشگاه در حوزه راهبری فرهنگی با آن مواجه است، حل شوند.
با نظر به مسائل بیان شده در سطور پیشین به نظر می‌رسد تحول اساسی و پایدار در دانشگاه علامه طباطبائی (ره) جز از طریق به‌کار‌گیری مدیران تحول‌آفرین در لایه‌های مدیریتی دانشگاه و حضور دانشمندان برتر علوم انسانی در سطوح پژوهشی و آموزشی دانشگاه ممکن نخواهد بود. انتظار می‌رود ریاست محترم دانشگاه پیش از اتمام دوره یک‌سالهٔ مدیریتی‌شان با طراحی راهبردهای دقیق، قابل تحقق و سنجش پذیر روند «تقلیل بروکراسی اداری» نهاد علم و «تقویت برنامه‌های پژوهشی کلان» از طریق استفاده از ظرفیت‌های بالقوه علمی دانشگاه، تشکیل کمیتهٔ جست‌و‌جوی ظرفیت‌های علوم انسانی مستعد خارج از دانشگاه و پالایش اساتید داخل دانشگاه با معیارهای دقیق علمی شرایط ارتقاء و اعتلاء علمی دانشگاه را فراهم آورد. همچنین عملیاتی کردن اقدام پیشنهادی ادغام دو معاونت دانشجویی و فرهنگی می‌تواند تمرکز ساختاری کافی برای طراحی راهبردهای فرهنگی دانشگاه را ممکن سازد.
