▪نقطه ویرگول (؛)
نشانه ی درنگ طولانی میان دو جمله یا دو عبارت است و نیز نشان می دهد که آن دو با هم پیوند دارند، ولی آن پیوند به شدتی نیست که نبودن دومی به کلی معنی اولی را غلط یا ناقص سازد، زیرا در این صورت، ویرگول تنها به کار می رود؛ چنان که پیش از این در مثال های جمله ی پایه و پیرو و جز آن دیده شد. این نشانه در موارد زیر به کار می رود:
۱- برای جدا کردن و در عین حال ایجاد ارتباط میان جمله های هم پایه ای که در درون خود ان نشانه های دیگری مثل ویرگول به کار رفته است؛ مانند:
تا بیمار را صحتی کامل پدید نیاید، از خوردنی مزه نیابد؛ و حمال، تا بار گران ننهاد، نیاساید؛ و مردم هزار سال، تا از دشمن مستولی ایمن نگردد، گرمی سینه ی او نیارامد.
احمق را ستایش خوش آید؛ چون لاشه، که در کعبش دمی، فربه نماید.
۲- در پایان هر شاهد از مجموعه ی شواهد، اگر به صورت جمله نیامده باشد؛ مانند:
چارکس از چارکس به رنج اند: حرامی از سلطان؛ دزد از پاسبان؛ فاسق از غماز؛ روسپی از محتسب.
۳- در جمله های توضیحی و پیش از واژه های از نوع: مثلا، یعنی ، به عبارت دیگر نقطه ویرگول و پس از ان ویرگول گذاشته می شود؛ مانند:
عمل هر کس در گرو نیت اوست؛ به عبارت دیگر، انّما الاَعمال بالنیات.
۴- هنگام بر شمردن و جدا کردن اجزای مختلف وابسته یه یک حکم کلی؛ مانند:
مثنوی های تعلیمی عبارت اند از: حدیقه الحقبقه(سنایی)؛ منطق الطیر(عطار)؛ مثنوی معنوی(مولانا)؛ گلشن راز(شیخ محمود شبستری)؛و جز اینها.
۵: در پایان جمله ی نخست به جای نقطه، پیش از جمله ی هم پایه ی دومی که با واو عطف آغاز شده و یا این واو عطف به قرینه حذف شده باشد؛ مانند:
سوز فراق، اگر اتش در قعر دریا زند، خاک از او برآورد؛ و اگر دود به آسمان رساند، رخسار سپید روز سیاه گردد.
تهران قدیم شهری بود آبادان؛ قنات های متعدد داشت.
منبع: کتاب گیسوی سخن دکتر کیوانفر
