معمولاً از من می‌پرسند که چرا تاریخ می‌خوانی و تاریخ چه سودی دارد؟ در این روزهایی که ویروس کرونا در جهان پراکنده شده و بسیاری از کشورها را درگیر کرده‌است، هستند کسانی که تصور می‌کنند آخرالزمان شده‌است و بشر با بحرانی عمیق مواجه شده که تمدن را به‌سوی زوال می‌برد. در اینجا می‌خواهم چند مثال از بحران‌های گسترش بیماری در تاریخ بشر را ذکر کنم که علی‌رغم تأثیرات عمیق اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، و نظامی، بشر به سلامت از آن‌ها عبور کرده‌است.
طاعون ژوستینین (۵۴۱–۵۴۲ میلادی) یک همه‌گیری جهانی بود که امپراتوری بیزانس و به‌ویژه پایتخت آن قسطنطنیه و همچنین شاهنشاهی ساسانی و بندرهای حاشیهٔ دریای مدیترانه را درگیر خود کرد. این طاعون یکی از کُشنده‌ترین طاعون‌های تاریخ بود که در حدود دو قرن بروز خود، ۲۵ تا ۵۰ میلیون نفر (۱۳ تا ۲۶ درصد جمعیت جهان در زمان آغاز آن) را طعمهٔ مرگ کرد.
طاعون شیرویه در سال‌های ۶۲۷-۶۲۸ میلادی رخ داد که همهٔ استان‌های غربی شاهنشاهی ساسانی، به‌ویژه میان‌رودان را در هم نوردید. هرچند که آمار دقیقی از میزان تلفات این طاعون در دست نیست، ولی به‌گفتهٔ منابع، این همه‌گیری باعث کشتن نیمی از جمعیت استان‌های غربی شاهنشاهی ساسانی و از جمله خودِ شاهنشاه ساسانی، شیرویه (قباد دوم) شد. این طاعون در فروپاشی شاهنشاهی ساسانیان نقش داشت.
طاعون سیاه کل اروپا را در سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۳ میلادی دربرگرفت. تعداد مرگ‌ومیر از بیماری طاعون در این دوره کاملاً مشخص نیست، اما برآورد آن حدود یک چهارم تا یک سوم جمعیت اروپا، یا ۲۵ میلیون نفر است. در همان دوره، تقریباً همین تعداد کشته از طاعون در آسیا برآورد می‌شود. منابع تاریخی زیادی دربارهٔ اپیدمی طاعون سیاه در آسیا وجود ندارد، هرچند که تخمین زده می‌شود یک سوم جمعیت ایران در آن زمان کشته شدند.
آنفلوانزای اسپانیایی یک اپیدمی آنفلوانزای مرگبار بین مارس ۱۹۱۹ تا ژوئن ۱۹۲۰ بود. این بیماری ۵۰۰ میلیون نفر (یک‌سوم مردم جهان در آن هنگام) در سراسر جهان را آلوده کرد و بین ۱۷ تا ۵۰ میلیون انسان جان خود را از دست دادند که نزدیک به تعداد قربانیان مستقیم جنگ جهانی اول است.
ایران یکی از بالاترین آمارهای مرگ بر اثر آنفلوانزای اسپانیایی را داشت. گفته می‌شود که در دو دههٔ نخست سدهٔ ۲۰ میلادی، دستکم یک دهم و شاید چهل درصد جمعیت ایران در نتیجهٔ انواع بیماری‌های واگیر، قحطی، و جنگ از دست رفتند. در نتیجهٔ کشتار آنفلوانزای اسپانیایی در ایران، تلاش‌های فیروز فیروز (وزیر خارجه و رئیس هیئت نمایندگی ایران در کنفرانس صلح پاریس) به گشایش انستیتو پاستور ایران در سال ۱۹۲۱ انجامید.
