خبرنگاران اقتصادی حرفهای با مسائلی کاملاً «ظریف و پیچیده» سروکار دارند. از این رو یک نویسنده برتر اقتصادی باید دانش عمیق و مهارتهای تحلیلی قوی در حوزه اقتصاد داشته باشد. وی باید دادهها و آمار را تحلیل کند، از تحقیق و پژوهش بیوقفه بهره ببرد و گزارشهای خود را بر اساس شواهد آماری و دلایل مستند استوار کند. بهعنوان مثال، یک مرجع آموزشی روزنامهنگاری اقتصادی تأکید میکند خبرنگار اقتصادی باید دستکم روزانه اخبار و تحلیلهای سه منبع معتبر را دنبال کند تا از تحولات بازار و روندهای اقتصادی باخبر باشد. همچنین به گفته خبرنگاران بینالمللی، مهارت پژوهشی یکی از «برجستهترین مهارتها» برای روزنامهنگار اقتصادی است؛ یعنی باید هر ادعا و آماری را با دادههای معتبر پشتیبانی کند. در کار عملی، این مهارتها با مقایسه شاخصهای کلان (مانند سرانه درآمد، نسبت تورم و…) و توجه به جزئیات اقتصادی (مانند تغییرات بودجه یا نرخ ارز) بروز مییابد.
یک نویسنده اقتصادی ممتاز باید توانایی بیان دقیق و در عین حال سادهسازی مفاهیم پیچیده اقتصادی را داشته باشد. پژوهشها و کارشناسان مطبوعاتی توصیه میکنند در گزارشهای اقتصادی از بهکارگیری واژگان فنی و پیچیده خودداری شود و به جای آن مفاهیم تخصصی توضیح داده شود. برای مثال، باید اصطلاحاتی مانند GDP یا تورم را به زبان ساده توضیح داد، ارقام و آمار را محدود و با مثال یا مقایسههای ملموس ارائه کرد (بهطوری که خواننده عام آنها را درک کند). از سویی، سبک نگارش باید شفاف، مختصر و تأثیرگذار باشد؛ بهگونهای که مخاطب پیگیر مطالب، بدون پیشزمینه تخصصی از تغییرات اقتصادی آگاه شود. به بیان دیگر، نویسنده کارکشته اقتصادی «با زبان ساده و قابل فهم» مسائل را طرح و ریشهیابی میکند. در این مسیر، نثر روان و پرهیز از پیچیدگی زبانی کلید است؛ حتی برخی اقتصاددانان مطرح جهان خود نیز برای تأثیرگذاری بیشتر، علم اقتصاد را به زبان ساده به مردم آموزش میدهند.
یکی از اصول بنیادین خبرنگاری اقتصادی، پایبندی مطلق به راستی و دقت در گزارش است. طبق منشور اخلاق حرفهای خبرنگاران، گزارشگر موظف است «حقیقت را جستوجو کند و آن را تا حد امکان دقیق گزارش کند». بدین معنی که باید برای هر خبر یا تحلیل، منابع متعدد و معتبر را بررسی نموده و از صحت اطلاعات اطمینان یابد. در عین حال، نویسنده حرفهای هیچگاه دست به سرقت ادبی نمیزند: چنانکه IRNA تاکید میکند «خبرنگاران نباید به هیچ عنوان سرقت ادبی انجام دهند. اگر از اطلاعات رسانه یا روزنامهنگار دیگری استفاده میکنند باید حتماً منبع را بیاورند». به عبارت دیگر، هر ادعایی باید با استناد به گزارشات، دادهها یا اظهارات موثق پشتیبانی شود تا مخاطب از اعتبار مطلب مطمئن باشد. افزون بر این، وجدان کاری و شرافت حرفهای حکم میکند خبرنگار اقتصادی حتی تحت فشار یا وعدههای مالی، سوگیری نداشته باشد. بهطور مثال، یک منشور اخلاق بینالمللی میگوید روزنامهنگار حق ندارد «به هیچ نحوی رشوه بپذیرد یا برخلاف رفاه عمومی به ارتقای منافع خصوصی بپردازد»؛ این یعنی هیچگونه تعهد پنهان (مالی یا سیاسی) نباید کیفیت گزارش را تحت تاثیر قرار دهد. رعایت این اصول اخلاقی باعث اعتماد جامعه به رسانه و اعتبار تحلیلهای ارائهشده میشود.
نویسنده ممتاز اخبار اقتصادی باید درکی فراگیر از تحولات اقتصاد کشور و نیز روندهای جهانی داشته باشد. تحقیقات آموزشی حوزه گزارشگری اقتصادی توصیه میکنند روزنامهنگار حرفهای روزانه اخبار اقتصادی ناشی از چند منبع بینالمللی و داخلی را مرور کند تا به تغییرات کلی بازار و چشمانداز اقتصادی آگاه باشد. به بیان دیگر، وی باید «بهدنبال روندهای اقتصادی و گرایشها باشد» تا بتواند پسزمینه بلندمدت موضوعات را شناسایی کند. مثلاً درک چگونگی تأثیر نوسانات جهانی نفت بر اقتصاد داخلی یا ارتباط سیاستهای پولی کشورهای مهم با نرخ ارز داخلی، به او کمک میکند تا تحلیلهای خود را در بستر مناسب ارائه دهد. بنابراین، مطّلع بودن از شاخصهای کلان (مانند نرخ رشد GDP جهانی یا قیمت کامودیتیها) و رویدادهای بینالمللی (مانند جنگ یا تحریم) یکی از قابلیتهای کلیدی این خبرنگاران است.
حفظ بیطرفی سیاسی یکی از الزامات گزارشگری اقتصادی است. نویسنده حرفهای نباید وابستگی حزبی یا جناحی داشته باشد یا خود را نماینده گروه خاصی بداند؛ همانگونه که منشور اخلاقی خبرنگاران میگوید «روزنامهنگاران باید از گرفتن سمتهای سیاسی اجتناب کنند و نباید به نمایندگی از گروه خاصی اقدام نمایند». استقلال تحلیلی نیز در همین راستا معنا پیدا میکند؛ یعنی تحلیلگر اقتصادی باید فارغ از گرایشات سیاسی، صرفاً بر اساس واقعیتها و مبانی علمی اظهار نظر کند. در یک تحلیل برجسته آمده است که رسانه باید «خودداری از جانبداری سیاسی از گروهها و احزاب» را در دستور کار قرار دهد و آنچه ارائه میدهد را مبتنی بر داده و مبانی علمی ارائه کند. نتیجه چنین رویکردی، اعتبار بلندمدت رسانه و تحلیلگر نزد مخاطب خواهد بود؛ چرا که مردم به تحلیلهایی اعتماد میکنند که فارغ از تعصب و با رعایت مصالح عمومی ارائه شده باشند.
در عصر رسانههای دیجیتال، توانایی ارتباط مستقیم با مخاطب نیز از ویژگیهای مهم یک خبرنگار اقتصادی است. بهعنوان نمونه، اصل «پاسخگویی» در اخلاق روزنامهنگاری بر شنیدن نظر مخاطبان و پذیرش مسئولیت تأکید دارد. یک نویسنده ممتاز باید در فضای آنلاین فعال باشد: اخبار و تحلیلهای خود را از طریق پلتفرمهایی مانند تلگرام، اینستاگرام یا توییتر منتشر کند، و به سؤالات یا بازخوردهای خوانندگان پاسخ دهد. انتشار شفافسازیها و اصلاح سریع اشتباهات (در صورت وقوع) باعث تقویت اعتماد مخاطب میشود. همچنین استفاده از ابزارهای تعاملی (مانند نظرسنجی، جلسات پرسش و پاسخ زنده) به جذب مخاطب گستردهتر و بهروزرسانی سریع خبرها کمک میکند. برخورداری از این توانمندی دیجیتال، به روزنامهنگار اقتصادی امکان میدهد رسالت اطلاعرسانی خود را بهسرعت و بدون واسطه به اجرا بگذارد و همزمان با جامعه مخاطب در ارتباط باشد.
