بیمه همیشه خریدی بوده که مردم با اکراه انجام میدادند (اصطلاحاً Grudge Purchase) و امیدوار بودند هرگز مجبور به استفاده از آن نشوند. و اگر روزی حادثهای رخ میداد، پروسه دریافت خسارت با فرمهای بیپایان، ارزیابیهای کُند و کاغذبازیهای اداری، به کابوسی دیگر تبدیل میشد.
مدل سنتی بیمه با مشکلات بنیادینی روبروست: غیرشفاف است، کند عمل میکند و مبتنی بر «میانگینگیری ناعادلانه» است. چرا یک راننده محتاط و قانونمدار باید دقیقاً همان حق بیمهای را پرداخت کند که یک راننده پرخطر و بیاحتیاط با همان مدل ماشین میپردازد؟
پاسخ این چالشها در «اینشورتک» (InsurTech) نهفته است. تحول دیجیتال در بیمه به معنای استفاده از تکنولوژی برای شخصیسازی، سرعت بخشیدن و مهمتر از همه، تغییر رویکرد از «تشخیص و جبران خسارت» به «پیشبینی و پیشگیری» است.
بزرگترین تغییر پارادایم در بیمه خودرو، تغییر سوال از «کیستی؟» (سن، جنسیت، مدل ماشین) به «چگونه رانندگی میکنی؟» است.
تلماتیک (Telematics): گجتهای کوچکی که به پورت خودرو متصل میشوند (یا حتی اپلیکیشنهای موبایل)، میتوانند دادههای دقیقی مانند سرعت، شتاب، ترمزهای ناگهانی، زمان رانندگی (روز یا شب) و مسافت طی شده را ثبت کنند.
مدلهای جدید پرداخت:
PAYD (Pay As You Drive): پرداخت به ازای مسافت. اگر خودروی شما بیشتر اوقات در پارکینگ است، چرا باید حق بیمه کامل بپردازید؟
PHYD (Pay How You Drive): پرداخت بر اساس نحوه رانندگی. رانندگان ایمن و محتاط پاداش میگیرند.
عدالت: این سیستم عدالت واقعی را برقرار میکند. رانندگان کمخطر میتوانند تا ۴۰٪ یا بیشتر در حق بیمه خود تخفیف بگیرند، در حالی که رانندگان پرخطر مجبور به اصلاح رفتار خود یا پرداخت هزینه واقعی ریسکشان میشوند.
دردناکترین نقطه تماس مشتری با شرکت بیمه، لحظه وقوع حادثه و درخواست خسارت است. هوش مصنوعی (AI) این تجربه را دگرگون میکند.
پرداخت خسارت در چند ثانیه: استارتاپهای پیشرو مانند Lemonade این فرآیند را متحول کردهاند. در صورت تصادف جزئی، کافیست با موبایل خود از خودرو عکس بگیرید. الگوریتمهای بینایی ماشین (Computer Vision) در چند ثانیه شدت خسارت را تخمین میزنند، آن را با بیمهنامه تطبیق میدهند و مبلغ خسارت را به حساب شما واریز میکنند. بدون نیاز به بازدید کارشناس و کاغذبازی.
تشخیص تقلب: تقلبهای بیمهای سالانه میلیاردها دلار هزینه روی دست صنعت میگذارند که در نهایت از جیب مشتریان صادق پرداخت میشود. الگوریتمهای AI میتوانند الگوهای مشکوک و شبکههای پیچیده کلاهبرداری را با سرعتی بسیار بالاتر از انسان شناسایی کنند.
شعار جدید صنعت بیمه این است: «بهترین خسارت، خسارتی است که هرگز اتفاق نیفتد.» اینترنت اشیاء (IoT) ابزار اصلی برای تحقق این هدف است.
خانه هوشمند: سنسورهای متصل به اینترنت میتوانند نشتی آب یا دود را در همان ثانیههای اول تشخیص دهند و قبل از اینکه لوله ترکیده باعث خسارت میلیونی شود، آب را به صورت خودکار قطع کنند و به مالک و شرکت بیمه هشدار دهند.
پوشیدنیها (Wearables): در بیمه عمر و سلامت، دادههای ساعتهای هوشمند (مانند اپل واچ یا فیتبیت) وارد بازی میشوند. شرکتهای بیمه طرحهایی ارائه میدهند که در آن اگر کاربر روزانه ۱۰ هزار قدم راه برود یا ضربان قلب سالمی داشته باشد، حق بیمه او کاهش مییابد یا پاداشهای نقدی دریافت میکند.
نتیجه: این یک بازی برد-برد واقعی است. شرکت بیمه ریسک و هزینه خسارت را کاهش میدهد و مشتری سالمتر و ایمنتر زندگی میکند.
سبک زندگی مدرن و اقتصاد گیگ (Gig Economy)، نیاز به نوع جدیدی از انعطافپذیری دارد. نسل جدید نمیخواهد برای چیزهایی که استفاده نمیکند، پول بدهد.
روشن/خاموش کردن بیمه: تصور کنید میخواهید برای ۲ ساعت با دوربین گرانقیمت یا دوچرخه حرفهای خود بیرون بروید. با اینشورتک، میتوانید وارد اپلیکیشن شوید و با یک دکمه، بیمه را فقط برای همان ۲ ساعت فعال کنید.
بیمه پارامتریک (Parametric): این نوع بیمه بر اساس وقوع یک پارامتر مشخص (نه ارزیابی خسارت) پرداخت میشود. مثال کلاسیک آن بیمه تأخیر پرواز است. اگر پرواز شما بیش از ۲ ساعت تأخیر داشته باشد، قرارداد هوشمند بلاکچین به صورت خودکار و بدون اینکه شما حتی درخواستی ثبت کنید، خسارت را به حساب شما واریز میکند.
جمعآوری این حجم از دادهها، نگرانیهای جدی به همراه دارد.
دادههای حساس: آیا شرکت بیمه حق دارد بداند من دیشب کجا رانندگی کردهام؟ یا ضربان قلب من در لحظه عصبانیت چقدر بوده است؟ مرز بین «ارزیابی ریسک» و «نقض حریم خصوصی» کجاست؟
تبعیض الگوریتمی: خطر این وجود دارد که هوش مصنوعی بر اساس دادههای تاریخی، برخی گروههای جمعیتی را به اشتباه «پرخطر» تشخیص دهد و آنها را از دسترسی به بیمه مقرونبهصرفه محروم کند (غیرقابل بیمه شدن).
اینشورتک در حال تبدیل کردن بیمه از یک کالای «خریدنی و فراموشکردنی» (که سالی یک بار تمدید میشود) به یک سرویس «روزمره و تعاملی» است.
در آینده، شرکت بیمه دیگر آن نهاد نامرئی نیست که فقط چک خسارت مینویسد؛ بلکه شریکی فعال است که با هشدارهای به موقع، مشوقهای سلامتی و ابزارهای هوشمند، به شما کمک میکند سالمتر زندگی کنید، ایمنتر رانندگی کنید و از حوادث دور بمانید. در عصر بیمه ۴.۰، محافظت پیشگیرانه جایگزین جبران خسارت میشود.
