گاهی فکر میکنیم اگر شیرینی کمتر بخوریم و شبها مسواک بزنیم، دیگر خیالی از بابت پوسیدگی نداریم. اما در طول روز کارهایی انجام میدهیم که حتی متوجه اثرشان روی دندانها نمیشویم. همین عادتهای کوچک و تکراری، آرامآرام سطح دندان را ضعیف میکنند و بعد از مدتی به شکل حساسیت، لکه یا پوسیدگی خودشان را نشان میدهند. آنچه معمولاً فراموش میشود این است که عادت های مضر دندان همیشه واضح و قابلتشخیص نیستند؛ بسیاری از آنها کاملاً معمولیاند و در نگاه اول بیخطر به نظر میرسند.
عادتهایی که ظاهر ساده دارند اما به دندان آسیب میزنند
در طول روز رفتارهایی از ما سر میزند که بهمرور دندان را خسته میکند. نوشیدنیهای اسیدی مثل نوشابه و آبلیمو، جویدن یخ، گاز زدن به ناخن یا باز کردن بستهها با دندان، همگی نمونههایی از عادتهای اشتباه در مراقبت روزانه از دندان هستند. حتی مسواکزدن هم اگر با فشار زیاد یا با سرعت انجام شود، میتواند مینای دندان را ساییده و حساسیت ایجاد کند. میانوعدههای چسبنده مثل تافی یا شکلاتهای کاراملی نیز مدت زیادی روی دندان میمانند و محیط دهان را برای باکتریها آماده میکنند. وقتی این رفتارها تبدیل به عادت میشوند، بدون اینکه متوجه شویم بخشی از سلامت دندان را هر روز قربانی میکنیم. استفادهی طبیعی از این عادتها در جریان زندگی روزمره معمولاً باعث میشود نقش آنها در آسیب را جدی نگیریم، اما واقعیت این است که این عادتهای اشتباه در مراقبت روزانه از دندان یکی از دلایل اصلی خراب شدن تدریجی دندانها هستند.
دلیل پوسیدگی دندان در طول روز چیست؟
باقیماندن مواد غذایی ریز که بین دندانها جا میگیرند، نوشیدنیهایی که مرتب مزه میکنیم، و حتی خشک ماندن دهان در زمانهایی مثل کار، رانندگی یا روبهرو شدن با استرس، همگی به پوسیدگی کمک میکنند. بزاق دهان معمولاً بهطور طبیعی سطح دندان را شستوشو میدهد؛ اما وقتی در طول روز مدام خوراکی میخوریم یا نوشیدنی اسیدی مینوشیم، بزاق فرصت جبران پیدا نمیکند. همین وضعیت زمینهای میسازد که باکتریها بهتر فعالیت کنند و سطح دندان ضعیف شود. اگر این چرخه روزانه ادامه پیدا کند، حتی بدون اینکه شیرینی زیادی بخوریم هم امکان آسیب وجود دارد. همین نکته از مهمترین نکات مهم برای جلوگیری از پوسیدگی روزانه است؛ یعنی اینکه اجازه دهیم دهان بین خوردنها استراحت کند و از وضعیت خنثی خارج نشود. بسیاری از مردم فکر میکنند پوسیدگی فقط به غذاهای شیرین مربوط است، در حالی که رفتارهای ریز و عادی روزانه نقش پررنگتری دارند.
اشتباهات مردم در مراقبت از دندان که اغلب پنهان میماند
بسیاری از رفتارهای روزمره، بدون اینکه متوجه شویم، به مرور به دندانها آسیب میزنند. مسواکزدن بلافاصله بعد از مصرف مواد اسیدی، استفاده از مسواک سفت، فشار زیاد هنگام مسواک زدن یا بیتوجهی به نخ دندان، از مهمترین عواملی هستند که به سایش مینا و تحریک لثه منجر میشوند. از طرف دیگر، نوشابههای رژیمی، تنقلات ترش و آدامسهای اسیدی باعث اسیدی ماندن محیط دهان و افزایش فرسایش دندان میشوند. این عادتها معمولاً جدی گرفته نمیشوند، اما در طولانیمدت نقش قابلتوجهی در ایجاد حساسیت، آسیب مینا و پوسیدگیهای تدریجی دارند.
مسواکزدن بلافاصله بعد از نوشیدنیهای اسیدی
بعد از نوشیدن موادی مثل آبلیمو یا نوشابه، مینای دندان برای مدتی در حالت demineralization قرار میگیرد. مسواکزدن در این شرایط باعث افزایش سایش مکانیکی و نازک شدن سطح مینا میشود. بهتر است حداقل ۳۰ دقیقه صبر کنید تا pH دهان به حالت طبیعی نزدیک شود.
انتخاب مسواک سفت و فشار بیش از حد
مسواکهایی با برس سفت میتوانند بهمرور باعث abrasion و تحلیل لثه شوند. فشار زیاد هنگام مسواکزدن نیز همین اثر را تشدید میکند و در افراد مبتلا به حساسیت دندانی بسیار شایع است.
حذف نخ دندان از روتین روزانه
پلاکهایی که بین دندانها باقی میمانند، بهراحتی موجب gingival inflammation و پوسیدگیهای بیندندانی میشوند. پوسیدگیهایی که معمولاً دیر تشخیص داده میشوند و نیاز به درمانهای پیچیدهتری دارند.
باور غلط درباره نوشابه رژیمی
اگرچه نوشابه رژیمی قند ندارد، اما بهدلیل pH پایین، همان میزان فرسایش را ایجاد میکند. اسید موجود در این نوشیدنیها محیط دهان را طولانیمدت اسیدی نگه میدارد و فرصت remineralization را کاهش میدهد.
مصرف تنقلات ترش و آدامسهای اسیدی
ترکیبات اسیدی موجود در لواشک، تنقلات ترش و برخی آدامسها باعث erosion سطح دندان میشوند. مصرف مکرر این خوراکیها در طول روز، فرسایش مینا را سرعت میبخشد و حساسیت دندانی را افزایش میدهد.
چرا نوشیدنیهای پرمصرف روزانه برای دندان مضرند؟
بیشتر افراد روزشان را با نوشابه، چای داغ، قهوه شیرینشده یا آبلیموهای رقیق آغاز میکنند و تصور میکنند تا زمانی که شیرینی زیاد نخورند، آسیبی ایجاد نمیشود. اما علت مضر بودن نوشیدنیهای روزمره بیشتر به ماهیت اسیدی یا داغ بودن آنها وابسته است. اسید سطح دندان را نرم میکند و دماهای بسیار بالا نیز به مرور ترکهای سطحی ایجاد میکنند. اگر این نوشیدنیها را ریزریز بنوشیم یا مدت طولانی در دهان نگه داریم، فرصت آسیب بیشتر میشود. یکی از نکات مهم برای جلوگیری از پوسیدگی روزانه این است که نوشیدنیهای اسیدی را در یک نوبت مصرف کنیم و بعد دهان را با آب بشوییم. همین رفتار ساده میتواند جلوی بخشی از فرسایش روزانه را بگیرد. چه نوشابه باشد چه قهوه شیرینشده، تا زمانی که روند مصرف اصلاح نشود، خطر ایجاد لکه، حساسیت و پوسیدگی وجود دارد. حتی نوشیدنیهایی که ظاهراً سالمترند اگر مرتب در دهان تکرار شوند، جزو اشتباهاتی که سلامت دندان را تهدید میکند محسوب میشوند.
چگونه با چند تغییر کوچک سلامت دندانها را حفظ کنیم؟
هر تغییری از دل رفتارهای ساده شروع میشود. کمکردن تعداد میانوعدهها، نوشیدن آب در کنار هر نوشیدنی، استفاده نکردن از دندان بهعنوان ابزار، و انتخاب مسواک نرم از جمله راهکارهایی هستند که تأثیرشان را خیلی زود نشان میدهند. اگر نوشیدنی اسیدی دوست دارید، بهتر است آن را همراه غذا مصرف کنید یا بعد از نوشیدن، دهان را با آب خنثی کنید. میوههای ترش را مستقیم نجوید و بلافاصله هم مسواک نزنید. اینها از مهمترین نکات مهم برای جلوگیری از پوسیدگی روزانه هستند. زمانی که این نکات ساده وارد برنامه روزانه شوند، بسیاری از اشتباهاتی که سلامت دندان را تهدید میکند خودبهخود اصلاح میشود. هدف این است که جریان زندگیمان بدون فشار و سختی تغییر کند و در عین حال دندانهایمان آرامتر و سالمتر بمانند.
جمعبندی
خرابی دندان همیشه به دلیل مشکل جدی اتفاق نمیافتد. بسیاری از آسیبها نتیجهی عادتهایی است که هر روز انجام میدهیم و آنقدر برایمان عادی شدهاند که دیگر متوجه خطرشان نیستیم. شناخت همین رفتارهای کوچک و اصلاح آنها میتواند از هزینهها و دردسرهای بزرگ جلوگیری کند.
کلینیک آویدنت با تکیه بر تجربه و رویکرد دقیق در تشخیص و آموزش مراقبت دهان و دندان، میتواند همراهی مطمئن برای بررسی عادتهای روزانه و انتخاب روشهای درمانی مناسب باشد؛ جایی که قبل از هر چیز، سلامت واقعی دندانها اهمیت دارد.
