اختصاص زمان کافی برای برنامه ریزی و ساختاربندی متون آکادمیک از اهمیت زیادی برخوردار است، ولی هنگامی که پای فرآیند انجام پایان نامه به میان می آید، به دلیل تمایز آن با دیگر متون آکادمیک، می بایست کمی بیشتر و با احتیاط تر به آن بپردازیم.
دانشجویان در این فرآیند از همان ابتدا یعنی انتخاب موضوع پژوهش و عنوان پایان نامه تا لحظه ارائه آن به استاد راهنما احساساتی مانند هیجان، خود کم بینی، تردید، ترس و رضایت را تجربه می کنند.
صرف نظر از مقطعی که در آن مشغول به تحصیل هستید: کارشناسی، کارشناسی ارشد یا دکتری، برای بهینه نمودن وضعیت روانی خود هنگام انجام پایان نامه می بایست با دقت به موارد ذیل توجه نمایید:
انتخاب یک موضوع پژوهشی با معنا و مرتبط با شغل آینده نقشی اساسی در فرآیند انجام پایان نامه ایفا می کند. پایان نامه فرصتی را در اختیار شما قرار می دهد تا ایده ها و افکارتان را به دیگران ارائه نمایید، در یک حوزه مطالعاتی عمیق گردید و دانش پیشین را گسترش بخشید. اگر هنوز در مرحله انتخاب موضوع هستید و نتوانسته اید تا موضوع مطلوب و مورد نظر خود را انتخاب نمایید، می توانید با مطالعه مقالات مجلات معتبر، کنفرانس های علمی و دیگر رسانه ها مسائل کنونی رشته خود را شناسایی کنید و از آنها برای انتخاب موضوع پژوهشی خود بهره بگیرید.
علاوه بر این می توانید با راهنمایی استاد راهنمای خود که پیش از این در حوزه مطالعاتی مدنظر شما دستی بر آتش دارد، بر روی یک سوال تحقیق و روش پژوهش مناسب با چارچوب زمانی معین تمرکز نمایید. ارتباط موضوع پژوهش و شغل آینده شما از این لحاظ اهمیت دارد که می توانید در مصاحبه های شغلی از پایان نامه خود به عنوان یک رزومه استفاده کنید و شانس خود را برای اخذ موقعیت شغلی مناسب بالا ببرید.
آیین نامه نگارش پایان نامه دانشگاه خود را با دقت مطالعه کنید تا با قالب پایان نامه دانشگاه خود آشنا گردید و سبک استنادی آن را بشناسید. پیش از این که برای نگارش پایان نامه برنامه ریزی نمایید، اطمینان حاصل کنید که از آن چه که از شما انتظار می رود، درک خوبی دارید.
پس از انتخاب موضوع پژوهشی می توانید نگارش پروپوزال را شروع نمایید. پروپوزال شما هدف شما از نگارش پایان نامه و انجام پژوهش را توجیه می کند. با مطالعه دقیق مقالات مجلات معتبر می توانید تا حدودی با نحوه نگارش بخش های مختلف پروپوزال و پایان نامه مانند مقدمه، ادبیات تحقیق، روش شناسی، تجزیه و تحلیل داده ها و ... آشنا گردید.
تطبیق عملکرد با برنامه ای که از پیش تعیین نموده اید باعث می گردد تا در مسیر انجام پایان نامه تمرکز خود را حفظ نمایید و این امر احتمال توسعه یک بحث قوی و منسجم را بالا می برد. شناخت دقیق موضوع پژوهش به شما کمک می کند تا از مسیر خود منحرف نگردید و اگر به هر نحوی از مسیر خود فاصله گرفتید، می توانید موضوع و محتوا را مطابق با آن تغییر دهید. اصلاح مداوم پایان نامه مطابق با نظرات استاد راهنما باعث می شود تا تمرکز خود را هنگام پژوهش حفظ نمایید. برای این که از موعدهای زمانی نگارش پایان نامه عقب نیفتید، کارهای ذیل را در زمان های مختص خود انجام دهید:
اتخاذ دقیق این رویکرد باعث می شود تا بهترین نتیجه را حاصل کنید. برای پیروی از موعدهای زمانی می توانید از نمودار گانت نیز استفاده نمایید.
هنگامی که به مرحله نگارش پایان نامه رسیدید، برای حفظ انگیزه و بازدهی بالا هدفی مانند نگارش 1000 کلمه در هر هفته را برای خود مشخص نمایید. از نوشتن به عنوان ابزاری برای بدست آوردن درکی بهتر از موضوع پژوهش استفاده کنید و بدین ترتیب در تحلیل و تفسیر داده ها موفق تر عمل کنید. به یاد داشته باشید که هنگام نگارش پایان نامه، مکررا از فایل های نوشتاری خود Backup تهیه کنید و اگر توانستید آن را در محلی سوای کامپیوتر شخصی خود نگهداری نمایید.
تا زمانی که نتوانسته اید خود را درباره ایده و نظری مرتبط با حوزه مطالعاتی خود مجاب نمایید، وارد مبحث دیگری نشوید. این امر باعث می گردد تا تفکر نقادانه را در خود تقویت کنید و از آن در راستای نگارش یک پایان نامه مطلوب استفاده کنید. شما می بایست استدلال های خود را برای مخاطبین توضیح دهید. طبیعتا شما به عنوان نویسنده از کمّ و کیف پایان نامه خود آگاه هستید و خیلی از نکاتی که در پایان نامه قید شده اند، برای شما بدیهی می باشند. با این حال فردی که برای اولین بار پایان نامه شما را مطالعه می کند با ابهاماتی مواجه می گردد که شما می بایست در متن پایان نامه آنها را توضیح داده باشید.
اصلاح پایان نامه برای اطمینان از تولید یک متن آکادمیک ساختار یافته و منسجم ضروری است. برای ارزیابی مجدد بخش های مختلف پایان نامه زمان کافی اختصاص دهید. هنگام اصلاح پایان نامه حتما درج منابع صحیح، مناسب و کافی را لحاظ نمایید. معمولا انتخاب و درج منابع یکی از نقاط قوت پایان نامه محسوب می شود.
اگرچه نکات مهم و ضروری فرآیند انجام پایان نامه به اجمال در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفتند، با این حال مسلما نکات زیادی هستند که نگارنده آنها را در این نوشتار از قلم انداخته است. شما می توانید برای مطالعه دیگر نکات نگارش پایان نامه به وبسایت موسسه ایده پردازان ره جوی شریف (دکترین) و یا حساب کاربری لینکدین این موسسه مراجعه نمایید.
