پاندمی پیشین چند درس به انسان ها آموخت که یکی از آنها استفاده از ماسک بود. پوشیدن ماسک صورت به سالهای 1910 و 1911 در دوران اپیدمی منچوری چین باز می گردد. دکتر وو لین ته، پزشک دانش آموخته دانشگاه کمبریج با ابداع ماسک به عنوان یک ابزار پیشگیری، آن را برای محافظت از انسان ها در مقابل طاعون به دنیا معرفی نمود. پس از یک سده، ماسک هنوز به عنوان ابزاری موثر برای محافظت در مقابل بیماری های عفونی به شمار می رود.
برای مطالعه مقالات آموزشی پژوهشی کلیک نمایید.
در همان دهه ای که اپیدمی منچوری رخ داد، یک ویروس دیگر که به نام ویروس آنفولانزای اسپانیایی شناخته شد، در سال 1918 جان بیش از 40 میلیون نفر را در سرتاسر دنیا گرفت. این عدد از تعداد افراد کشته شده در جنگ جهانی اول نیز بیشتر است. وقتی ویروس آنفولانزای اسپانیایی به هند رسید، 17 میلیون نفر جان خود را از دست دادند. پوشاندن صورت با پارچه و روسری با هدف پیشگیری از سرایت بیماری به دهه دوم قرن بیستم باز می گردد.
اپیدمی آنفولانزای سال 1934 در ژاپن، ارتباط میان انسان و ماسک را به نحوی متفاوت تعریف کرد. در این اپیدمی افراد بیماری که دارای وجدان بودند، به منظور عدم انتقال بیماری به دیگر افراد از ماسک استفاده می کردند. از آن پس ماسک تنها توسط افراد سالم جهت پیشگیری از ابتلا به بیماری استفاده نمی شد، بلکه افراد بیمار هم به دلیل جلوگیری از انتقال به بیماری به دیگران ماسک را به کار می بردند.
پس از جنگ جهانی دوم و آغاز صنعتی شدن کشور ژاپن، مردم این کشور به مدت یک سال از ماسک استفاده نمودند. امروزه، این عمل عمیقا در چارچوب تاریخی فرهنگ شرق آسیا ریشه دارد. پوشیدن ماسک در حال حاضر معنایی بیش از پیشگیری از انتقال بیماری دارد و حاکی از همکاری و همبستگی و مسئولیت مشترکی است که جریان عملکرد جوامع انسانی را طی پاندمی امکان پذیر می سازد. پوشیدن ماسک اجرای وظایف شهروندی را تقویت نموده و به افراد کمک می کند تا به ترسهای ناشی از ابتلا به بیماری غلبه نماید.
امروزه مقرون به صرفه ترین وسیله پیشگیری از ابتلا به بیماری کرونا در مقابل صورت هایمان قرار دارد. پوشیدن ماسک دارای دلیل علمی خوبی است: استعمال ماسک، احتمال ابتلای افراد به بیماری های مسری و در نتیجه تعداد افراد مبتلا به این نوع بیماری را کاهش می دهد. ماسک به منظور پیشگیری از خروج قطرات ریز آب از بینی و دهان طراحی گردیده است. یک سرفه قادر است تا حدودا 3000 قطره آب را تولید نماید و با بیان عبارت «ماسک بزنید» هزاران قطره در مقیاس میکروسکوپی از دهان افراد خارج می گردد.
ماسک N95 می تواند تا 95 درصد مانع از خروج و پخش ذراتی با اندازه 3/0 میکرومتر گردد. این در حالی است که ماسک جراحی قادر است تا 75 الی 80 درصد از خروج این ذرات از دهان و بینی جلوگیری نماید. اگرچه انواع مختلف ماسک نمی توانند به طور کامل از خروج ذرات از بدن جلوگیری نمایند، با این حال با کاهش مقدارکلی ذرات خارج شده از بدن، می توانند میزان ابتلای افراد به بیماری از طریق انتقال ترشحات دهان و بینی را به شدت کاهش دهد.
قطرات تنفسی حاوی مقادیر کمی مایع می باشند که ویروس هایی که چندین ساعت در هوا معلق مانده اند را با خود حمل می کنند. این قطرات معمولا کمتر از 5 میکرومتر قطر دارند و بیست بار کوچک تر از عرض موی انسان می باشند. در نتیجه این قطرات برخلاف ذرات بزرگتر و سنگین تر که به دلیل جاذبه زمین سقوط می کنند، با جریان هوا منتقل شده و می توانند مورد تنفس افراد قرار گیرند. بنابراین قطرات ریز تنفسی با صحبت کردن، تنفس، سرفه و ... قابل انتقال هستند.
ویروس کرونا به وسیله قطرات تنفسی افراد ناقل با علامت و بدون علامت، به افراد سالم منتقل می گردد. اگرچه پیش از این گفته می شد که ویروس کرونا به مدت 3 ساعت در هوا معلق می باشد، تحقیقات جدید بیان می دارد که این ویروس تا 16 ساعت در هوا حضور دارد.
برخی از راهکارهای جلوگیری از پخش ویروس، محدودیت تماس های بین فردی از طریق فاصله گیری فیزیکی و پایش افراد مبتلا می باشد. پوشیدن ماسک در فضای عمومی شهری نیز به عنوان یک راهکار تاثیرگذار برای کاهش انتقال این ویروس لحاظ گردیده است.
یک تیم پژوهشی به رهبری جرمی هوارد، دانشمند داده ها و عضو هیئت علمی دانشگاه سانفرانسیسکو یک مدل ریاضی برای انتقال ویروس کرونا پیشنهاد داده است. این مدل نتایج موفقیت آمیز استفاده از ماسک را با لحاظ سه جنبه تاثیر ماسک در پیشگیری از انتقال ویروس، تعداد افراد به کاربرنده ماسک و نرخ انتقال ویروس، تخمین می زند. مدل فوق بیان می کند که در صورت پوشیدن ماسک توسط افراد در فضای عمومی جامعه، نرخ انتقال ویروس در پایین ترین سطح خود باقی می ماند و به نحو موثری تا توقف شیوع بیماری پیش می رود. حتی ماسک هایی که در خانه تولید می گردند و نمی توانند مانع انتقال همه قطرات تنفسی گردند، نیز نرخ انتقال ویروس را کاهش می دهند.
افراد ناقل بدون علامت می توانند ویروس را با نسبت قابل توجهی به دیگر افراد منتقل نمایند. از آن جایی که ماسک در همان منشاء مانع از انتقال ذرات ویروس می گردد، «پوشیدن ماسک توسط همه افراد» بهترین گزینه برای جلوگیری از شیوع بیماری کرونا به شمار می رود.
در سال 2015 یک تیم پژوهشی از کشور هند، با استفاده از تکینک های شبیه سازی آیرودینامیکی، نحوه پخش و انتشار قطرات تنفسی را هنگام سرفه / عطسه را مورد بررسی قرار دادند. این پژوهشگران دریافتند که ماسک مانع از انتقال قطرات تنفسی بزرگتر ناشی از سرفه / عطسه می گردد، میزان مسافت انتقال قطرات تنفسی کوچکتر را از 2 متر به کمتر از 30 سانتی متر کاهش می دهد و حفظ فاصله فیزیکی 2 متر به همراه استعمال ماسک، به طور کامل مانع از انتقال ویروس به دیگر افراد می گردد.
یک مطالعه انجام شده در دانشگاه کمبریج که در سال 2013 به چاپ رسیده است، به مقایسه ماسک های خانگی با ماسک های پزشکی پرداخته است. همه ماسک های استفاده شده در این مطالعه تعداد ذرات میکروارگانیسم خارج شده از دهان داوطلبین را کاهش دادند. ماسک های ساخته شده از پارچه های مستعمل در آشپزخانه و تیشرت کتان به ترتیب 83 درصد و 74 درصد مانع از انتقال قطرات تنفسی می گشتند.
در حال حاضر کشور هند به دلیل عدم کمبود ماسک های پزشکی برای کادر درمان، افراد عادی را به استفاده از ماسک های خانگی ترغیب می کند. تایوان، تایلند و جمهوری چک از دیگر کشورهایی هستند که استفاده از ماسک های خانگی را برای عموم توصیه نموده اند. ماسک های خانگی به ویژه زمانی که توسط تعداد زیادی از افراد جامعه استفاده می گردند، می توانند به عنوان جایگزین مناسبی برای ماسک های پزشکی عمل نموده و نرخ انتقال قطرات تنفسی را به شدت کاهش دهند.
پوشیدن ماسک فرم قدرتمند و ماندگاری از پیشگیری ابتلا به بیماری محسوب می شود. حتی ورای مفاد بیولوژیکی شیوع بیماری، این عمل حس مسئولیت اجتماعی را تقویت نموده و به افراد جامعه در دوران پاندمی هویت می بخشد.
