در بیشتر موارد شیر مادر و شیر خشک شامل همه مواد غذایی لازم برای کودکان زیر چهارتا شش ماه می باشد. تنها ویتامین لازم برای کودکانی که شیر مادر می خورند یا کمتر از روزی 32 اونس شیر خشک می خورند، ویتامین D است که باید به صورت مکمل استفاده شود. قطره مولتی ویتامین یا آ+د از ۵ روزگی نوزاد شروع شده و روزانه ۲۵ قطره مولتی ویتامین یا قطره آ + د تا پایان دو سالگی به کودک داده می شود.
شرایط سلامت مادر شیرده هم باید در نظر گرفته شود. برای مثال ممکن است او داروی خاصی استفاده کند که جذب ویتامین را کاهش دهد و باعث کاهش مواد مغذی لازم در شیر مادر شود.
اگر مادر گیاه خوار است باید با پزشک کودک در میان بگذارد. ویتامین B12، آهن، روی (زینک)، کلسیم ، امگا 3 و اسیدهای چرب مواد غذایی هستند که مادران گیاه خوار و کودکانشان احتمالا احتیاج بیشتری دارند و باید سعی کنند آنها را بیشتر در رژیم غذایی خود قرار دهند و یا به صورت مکمل غذایی مصرف کنند.
به طور کلی اگر رژیم غذایی مادر کامل نیست که معمولا این موضوع برای اغلب مادران صدق می کند، به احتمال زیاد شیر مادر دارای بیشتر مواد غذایی لازم برای کودک می باشد. اما ممکن است مادر دچار فقر ویتامین باشد؛ پس بهتر است مادران شیرده برای پیشگیری از کمبود ویتامین در دوران شیر دهی مولتی ویتامین مصرف کنند.
زمانی که شما غذای جامد را شروع می کنید، کودک شما ممکن است بیش از آنچه فکر می کنید ویتامین و مواد معدنی به دست آورد، به ویژه اگر کودک شما غذای غنی شده می خورد که معمولا دارای ویتامین های افزوده است. تحقیقات نشان می دهد مولتی ویتامین مکمل برای کودکانی احتیاج است که از طریق غذای روزانه ویتامین لازم به بدن آنها نمی رسد.
• شیر مادر و شیر خشک هر دو دارای آهن هستند، ولی بعد از هفت ماهگی که کودک شما غذای جامد را شروع می کند احتیاج او به آهن بیشترمی شود. ( از هفت تا دوازده ماهگی روزانه 11 میلی گرم و کودکان 1 الی 12 ساله ، 10-7 میلی گرم آهن در روز نیاز دارند.) پس مهم است که آهن کافی به بدن او برسد. بهترین منابع آهن شامل پوره گوشت، جگر، سرلاک با آهن افزوده، عدس و انواع لوبیا ها می باشند. قطره آهن نیز از پایان شش ماهگی یعنی همزمان با شروع تغذیه تکمیلی کودک، روزانه ۱۵ قطره شروع شده و تا پایان دو سالگی باید داده شود. نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می آیند (نوزادان نارس) ذخیره کمتری از آهن دارند و معمولا زودتر به استفاده از آهن مکمل احتیاج دارند.
توجه داشته باشید که مصرف زیاد و خودسرانه مکمل آهن می‌تواند خطرناک باشد. لازم است قبل از دادن مکمل آهن به کودک با پزشک اطفال مشورت کنید.
تنها مقدار کمی ویتامین D وارد شیر مادر می شود. به همین دلیل آکادمی طب اطفال ویتامین D را به میزان 400 واحد در روز به صورت مکمل برای کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند تجویز می کند. برای کودکانی که هر وعده یا بعضی وعده ها شیر خشک می خورند ولی شیر خشک مصرفی روزانه آنها کمتر از 32 اونس می باشد هم 400 واحد ویتامین D تجویز می شود. روزانه باید ۴۰۰ واحد بین المللی ویتامین D به بچه ها برسد. پس برای این حتما نوع ایرانی قطره را تهیه کنید که در یک سی سی از آن این میزان وجود دارد (چه مولتی ویتامین و چه قطره AD). در کشور ما قطره ویتامین D همراه با ویتامین A و تحت عنوان قطره آ+د در داروخانه ها موجود است.
بدن ما وقتی در معرض نور خورشید قرار می گیرد، ویتامین D تولید می کند. اما مطمئنا کودک ما قبل از شش ماهگی در معرض نور خورشید قرار نمی گیرد پس ویتامین D کافی از خورشید بدست نمی آورد.
پوست بسیاری از کودکان بسیار نازک و ظریف است، و هر دقیقه از تابش نور خورشید به پوست احتمال سرطان پوست و چین و چروک در آینده را افزایش داده حتی اگر پوست دچار آفتاب سوختگی نشود. ضد آفتاب کمک می کند تا کودکان از خطرات آفتاب در امان باشند، اما همچنین از برخورد اشعه ای که باعث تولید ویتامین D می شود با پوست جلوگیری می کند.
ویتامین B12 برای تکامل سیستم عصبی و جلوگیری از کم خونی بسیار ضروری است. این ویتامین به طور طبیعی در گوشت ماهی، گوشت قرمز، گوشت مرغ و ماکیان، تخم مرغ، شیر و فراورده های آن یافت می شود. اگر کودک از شیر مادر تغذیه می کند و مادر مقدار مناسبی از مواد پروتئینی نام برده مصرف نمی کند بسیار مهم است که مقدار مناسبی ویتامینB12 به صورت مکمل غذایی در رژیم غذایی کودک قرار گیرد.
اسید چرب که برای مغز کودکان و تکامل چشم آنها مهم است، در شیر مادر به نسبت رژیم غذایی وی وجود دارد و در شیر خشک هم این ماده افزوده شده است.
دادن مکمل های جاوی امگا 3 معمولا برای کودکان توصیه نمی شود، اما مادرانی که غذاهایی که منبع این ماده هستند را مصرف نمی کنند و به ویژه گیاه خواران بهتر است به صورت مکمل آن را مصرف کنند.
