اکسیژن تراپی یا همان اکسیژن درمانی معمولا برای بیمارانی که سطح اکسیژن خونشان به هر دلیلی کم تر از میزان استاندارد است تجویز می شود. اکسیژن بدن از طریق تنفس تامین می شود و کاهش سطح اکسیژن خون که می تواند آسیب جدی به مغز و قلب وارد کند، معمولا بر اثر بیماری های قلبی و ریوی اتفاق می افتد. بنابراین هدف اصلی اکسیژن تراپی افزایش سطح اکسیژن خون در ریه ها و جریان خون است تا از وارد شدن چنین آسیب هایی جلوگیری نماید.
هوا مخلوطی از گازهای مختلف است که نیتروژن و اکسیژن گازهای اصلی آن هستند. حدود 21 درصد هوا از گاز اکسیژن تشکیل شده است. همه سلول های بدن ما برای زنده ماندن نیاز به اکسیژن دارند که از طریق راه هوایی ریه ها به سلول ها می رسد. گاهی برخی بیماری ها از جمله بیماری مزمن انسداد ریه (COPD)، ذات الریه، آسم، دیسپلازی یا ریه های نارس در نوزادان، نارسایی قلبی، فیبروز سیستیک، آپنه خواب، بیماری های ریوی و ضربه به سیستم تنفسی منجر به عدم جذب اکسیژن توسط بدن می شود. در این صورت بدن نیاز به اکسیژن درمانی دارد.
اکسیژن تراپی در بیماران مختلف بسته به نوع بیماری و شدت آن متفاوت است. برخی نیاز به استفاده مدام از گاز اکسیژن دارند و برخی تنها در شرایط و موقعیت های خاص همانند زمان ورزش کردن، پیاده روی و یا خوابیدن نیاز به تنفس گاز اکسیژن خالص دارند. برخی از اکسیژن درمانی ها در مطب پزشک و یا در بیمارستان ها انجام می شود. در حالی که برخی بیماران در خانه یک کپسول اکسیژن خانگی دارند و برخی دیگر در بیرون از منزل از کپسول اکسیژن همراه استفاده می کنند. اکسیژن تراپی باید زیر نظر پزشک و تنها با تجویز او صورت گیرد. پزشک با بررسی میزان اکسیژن خون بیمار و شرایط بیماری، کپسول اکسیژن پزشکی مناسب و نحوه استفاده آن را تجویز می کند.
مدت زمان استفاده از یک کپسول اکسیژن پزشکی سوال بسیاری از مصرف کنندگان است. در اکسیژن تراپی نیز دانستن این مطلب بسیار مهم است. زیرا باعث می شود بیمار در هر لحظه بداند که چند ساعت دیگر می تواند از کپسول اکسیژن همراه و یا خانگی استفاده کند و زمانی که کپسول اکسیژن رو به اتمام است نسبت به شارژ کپسول اکسیژن اقدام نماید.
در صورت عدم اطلاع از مدت زمان استفاده از یک کپسول اکسیژن پزشکی ممکن است ناگهان کپسول اکسیژن خالی شود. در چنین مواقعی شارژ و یا تعویض کپسول حداقل چند ساعت زمان لازم دارد. این موضوع به ویژه برای بیمارانی که نیاز به استفاده مداوم از گاز اکسیژن دارند بسیار حیاتی است. در اینجا نحوه محاسبه مدت زمانی که می توان از یک کپسول اکسیژن تحت فشار استفاده کرد و همین طور مدت زمانی که از استفاده یک کپسول اکسیژن خانگی باقی مانده را بیان می کنیم:
در ابتدا لازم است حجم اولیه گاز موجود در کپسول اکسیژن را با فرمول زیر محاسبه نماییم:
معادله (1):
حجم اولیه گاز درون کپسول اکسیژن(بر حسب لیتر) = (حجم کپسول(بر حسب لیتر) × فشار اولیه گاز درون کپسول اکسیژن (بر حسب بار)) / فشار اتمسفر(بر حسب بار، تقریبا برابر با 1 است)
حجم کپسول اکسیژن بر روی بدنه آن بر حسب لیتر نوشته شده است. فشار درون کپسول اکسیژن پزشکی را هم می توانید در موقع خرید از فروشنده بپرسید. به دلیل اینکه فروشندگان کپسول اکسیژن معمولا فشار کپسول اکسیژن را بر حسب بار اعلام می کنند در اینجا فقط از واحد بار در فرمول ها استفاده شده است.
هم اکنون با به دست آوردن حجم اولیه گاز درون کپسول با استفاده از فرمول زیر مدت زمان استفاده از یک کپسول اکسیژن پر را بر حسب ساعت با فرمول زیر به دست می آوریم:
معادله (2):
مدت زمان استفاده از کپسول اکسیژن(بر حسب ساعت) = حجم اولیه گاز اکسیژن درون کپسول (بر حسب لیتر) / ( نرخ مصرف اکسیژن (بر حسب لیتر بر دقیقه که توسط پزشک تجویز می شود) ×60 )
حال برای به دست آوردن مدت زمان باقی مانده از زمان استفاده یک کپسول اکسیژن استفاده شده از فرمول زیر استفاده می شود:
معادله (3):
مدت زمان باقی مانده استفاده از کپسول اکسیژن (بر حسب ساعت) = (حجم اولیه گاز اکسیژن درون کپسول (بر حسب لیتر) × (فشار فعلی گاز اکسیژن درون کپسول (بر حسب بار، از روی مانومتر بخوانید) – 13/8)) / (فشار اولیه گاز اکسیژن درون کپسول (بر حسب بار) × نرخ مصرف گاز اکسیژن (بر حسب لیتر بر دقیقه که توسط پزشک تجویز می شود) × 60 )
به این ترتیب مدت زمان باقی مانده ای که می توان از کپسول اکسیژن پزشکی در نرخ اکسیژن مصرفی مورد نظر بر حسب ساعت استفاده کرد به دست می آید. برای شفاف تر شدن موضوع به مثال زیر توجه کنید:
مثال:
یک کپسول اکسیژن خانگی 20 لیتری با فشار 150 بار پر شده است. مانومتر اکسیژن این کپسول در حال حاضر فشار 90 بار را نشان می دهد. در صورتی که نرخ مصرفی اکسیژن بیمار 6 لیتر بر دقیقه باشد. بیمار چند ساعت دیگر می تواند از این کپسول اکسیژن خانگی خود استفاده کند؟
ابتدا با استفاده از معادله (1) حجم اولیه گاز اکسیژن موجود در کپسول اکسیژن را به دست می آوریم:
3000 = 20 × 150 = حجم اولیه گاز درون کپسول اکسیژن (بر حسب لیتر)
حال با استفاده از فرمول (3) مدت زمان باقی مانده استفاده از کپسول اکسیژن را بر حسب ساعت به دست می آوریم:
مدت زمان باقی مانده استفاده از کپسول اکسیژن (بر حسب ساعت) =3000×(90-13/8) / 150×6×60 = 4/23
4 ساعت و 23 دقیقه دیگر می تواند از گاز اکسیژن ذخیره شده در کپسول اکسیژن استفاده کند.
