ایجاد مناطق آزاد تجاری به عنوان راهکاری برای مقابله با رکود حاصل از جنگ جهانی دوم در بسیاری از کشورهای غربی مطرح شد. ایده‌ای که در ابتدای کار برای مناطق آزاد وجود داشت این بود که با قوانین منعطف‌تر و در نظر گرفتن معافیت‌هایی در این مناطق بتوانند به جریان جذب سرمایه سرعت بیشتر ببخشند. در ایران نیز در سال 68 به موجب تبصره 19 قانون برنامه اول توسعه، مجلس شورای اسلامی به دولت اجازه داد تا در سه نقطه مرزی کشور مناطق آزاد تجاری و صنعتی ایجاد کند. هم اکنون در ایران 7 منطقه آزاد تجاری و صنعتی داریم.
اهداف گوناگونی برای این مناطق تعیین شده که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ایجاد اشتغال سالم و مولد
سرمایه گذاری و افزایش درآمد عمومی
تنظیم بازار کار و کالا
کنترل تورم
مناطق آزاد تجاری- صنعتی
در ایران مناطق تجاری دیگری با عنوان مناطق ویژه اقتصادی نیز وجود دارند که در این مناطق نیز معافیت‌هایی برای تاجران و تولیدکنندگان در نظر گرفته شده است.
لیست کامل اسامی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی
سازمان منطقه آزاد کیش منطقه آزاد ارس
منطقه آزاد قشم منطقه آزاد ماکو
منطقه آزاد چابهار منطقه آزاد انزلی
منطقه آزاد آبادان و خرمشهر(اروند)
در جدول زیر اسامی تمامی مناطق ویژه اقتصادی کشور را می‌توانید ببینید:
منطقه ویژه اقتصادی سرخس منطقه ویژه اقتصادی کشتی سازی خلیج فارس
منطقه ویژه اقتصادی سیرجان منطقه ویژه اقتصادی بوشهر
منطقه ویژه اقتصادی بندرانزلی منطقه ویژه اقتصادی بندرامیرآباد بهشهر
منطقه ویژه اقتصادی انزلی منطقه ویژه اقتصادی معادن و فلزات
منطقه ویژه اقتصادی خوزستان منطقه ویژه اقتصادی بندر شهیدرجایی
منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان منطقه ویژه اقتصادی نساجی یزد
منطقه ویژه اقتصادی ارگ جدید منطقه ویژه اقتصادی برق و الکترونیک شیراز
منطقه ویژه اقتصادی خرمشهر منطقه ویژه اقتصادی سنگ و مواد معدنی لرستان
منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بندر امام منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس(عسلویه)
منطقه ویژه اقتصادی سنگ و مواد معدنی درود منطقه ویژه پیام
منطقه ویژه خلیج فارس منطقه ویژه اقتصادی نیرو
مناطق آزاد تجاری-صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی چه تفاوت‌هایی دارند؟
مناطق آزاد تجاری- صنعتی
در مورد تفاوت‌های مناطق ویژه و مناطق آزاد تجاری-صنعتی می‌توان گفت که مناطق آزاد تجاری-صنعتی در کنار بنادر و مرزها ساخته می‌شوند اما مناطق ویژه اقتصادی در هر کجای کشور وجود دارند و علاوه بر این تفاوت‌های جزئی در قوانین و معافیت‌هایی که برای این دو نوع منطقه در نظر گرفته شده وجود دارند. با این وجود به طور کلی می‌توان گفت که هر دوی این مناطق با هدف جذب سرمایه‌های خارجی و افزایش تولید و صادرات ساخته شده‌اند. در ادامه مزیت‌هایی که هر یک از این مناطق برای کسب و کارها دارند را مقایسه خواهیم کرد تا بیشتر با شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو منطقه از نظر مزایایی که ارائه می‌کنند آشنا بشویم.
فعالیت در منطقه آزاد تجاری-صنعتی و منطقه ویژه اقتصادی چه مزیت‌هایی دارد؟
برای اینکه این مناطق بتوانند به اهدافی که برایشان تعیین شده دست پیدا کنند مشوق‌ها و معافیت‌هایی برای کسب و کارهایی که در این مناطق فعالیت می‌کنند در نظر گرفته شده است، مانند معافیت‌های مالیاتی، تسهیل و تسریع در فرایند‌های صادراتی و وارداتی و همچنین طبق ماده 4 اشخاص حقیقی و حقوقی که در منطقه ویژه اقتصادی به کار تولید کالا و خدمات فعالیت دارند، برای فعالیت در محدوده منطقه از پرداخت هر گونه عوارض معمول در کشور معاف هستند.
در جدول زیر مزایای مناطق آزاد تجاری-صنعتی با مزایای مناطق ویژه اقتصادی مقایسه شده‌اند:
شرح مزیت‌های منطقه آزاد تجاری-صنعتی منطقه ویژه اقتصادی
امکان ورد کالا بدون پرداخت عوارض گمرکی و سود بازرگانی به منطقه وجود دارد
معافیت گمرکی برای ورود کالاهای ساخته شده در منطقه به داخل کشور به تناسب ارزش افزوده و مواد داخلی به کار رفته است. به تناسب ارزش افزوده و مواد داخلی به کار رفته است.
امکان ترانزیت و صدور مجدد کالا بدون محدودیت وجود دارد
امکان مشارکت و سرمایه گذاری داخلی و خارجی وجود دارد
تضمین کامل سرمایه‌های خارجی و سود حاصل از آنها بر طبق قانون جذب و حمایت سرمایه خارجی مناطق آزاد بر طبق قانون جذب و حمایت سرمایه خارجی مناطق آزاد
آزادی کامل ورود و خروج سرمایه وجود دارد
معافیت مالیاتی تا 20 سال معافیت مالیاتی وجود دارد تخفیف مالیاتی طبق مقررات داخل کشور(ماده 32 ق.م.م)
امور بانکی، پولی و ارزی تابع مقررات مناطق آزاد است تابع مقررات داخل کشور است
مقررات کار و بیمه‌های اجتماعی در استخدام اتباع خارجی تابع مقررات خاص مناطق آزاد است تابع مقررات داخل کشور است
خرده فروشی کالا برای اتباع خارجی و داخلی امکان‌پذیر است فقط برای اتباع خارجی امکان پذیر است
مقررات روادید برای اتباع خارجی روادید در مرز ورودی اعطا می‌شود بر اساس ضوابط داخل کشور است
بیشتر بخوانید: تمرین زدگی یا سندروم بیش تمرینی چیست؟
مناطق آزاد تجاری- صنعتی
مواد قانونی مرتبط با چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی
ماده 13- اشخاص حقیقی و حقوقی که در منطقه به انواع فعالیت‌های اقتصادی اشتغال دارند، نسبت به هر نوع فعالیت اقتصادی در منطقه آزاد از تاریخ بهره برداری مندرج در مجوز به مدت بیست سال از پرداخت مالیات بر درآمد و دارائی موضوع مالیات‌های مستقیم معاف خواهند بود و پس از انقضاء بیست سال تابع مقررات مالیاتی خواهند بود که با پیشنهاد هیات وزیران به تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد رسید.
آنها توجه خواهند داشت که معافیت مالیاتی یاد شده فارغ از محل اقامتگاه قانونی اشخاص، صرفاً ناظر به آن قسمت از فعالیت اقتصادی انتفاعی مؤدیان خواهد بود که با رعایت مقررات مربوطه در محدوده مناطق مزبور صورت می پذیرد و نیز بدیهی است که این معافیت مالیاتی شامل آن قسمت از درآمد اشخاص که از فعالیت در خارج از مناطق یاد شده حاصل شده، ولو آنکه اقامتگاه قانونی آنها در مناطق آزاد باشد، نخواهد بود. مفاد این بخشنامه مورد تأیید هیأت عمومی شورای عالی مالیاتی نیز است.
ماده 14- مبادلات بازرگانی مناطق با خارج از کشور پس از گمرکی از شمول گمرکی در محدوده هر منطقه به تصویب هیات وزیران خواهد رسید. مبادلات بازرگانی مناطق با سایر نقاط کشور اعم از مسافری تجاری تابع مقررات عمومی صادرات و واردات است.
ماده 15- واردات کالای تولید شده در منطقه آزاد به سایر نقاط کشور تا حد ارزش افزوده در آن منطقه با تصویب هیات وزیران از پرداخت تمام یا قسمتی از حقوق گمرکی و سود بازرگانی معاف هستند.
ماده 16- ورود کالاهائی که تمام یا بخشی از مواد اولیه آن از خارج از کشور تامین می‌شود و در منطقه آزاد تولید می‌شود از تمام یا بخشی(متناسبا) از حقوق گمرکی و سود بازرگانی مربوط به مواد اولیه داخلی معاف خواهند بود.
ماده 17- کالاهائی که برای بکارگیری و مصرف در منطقه از داخل کشور به مناطق حمل می‌گردند، از موارد نقل و انتقال داخلی کشور است ولی صادرات آنها از منطقه به خارج تابع مقررات عمومی صادرات و واردات خواهد بود.
