یکی از اولین مواردی که متقاضیان ادامه تحصیل در خارج از کشور و خانواده هایشان هنگام اقدام برای مهاجرت تحصیلی، با آن رو به رو می شوند، اسم دو مکان برای تحصیل است. کالج و دانشگاه. بیشتر افراد در رابطه با تفاوتِ بین دانشگاه و کالج، دارای ابهاماتی هستند. بر خلاف تصورات مرسوم و رایج، در یک جمله کوتاه باید اینطور گفت که کالج و دانشگاه با یکدیگر تفاوت های بنیادینی دارند. در این مقاله کوتاه می کوشیم تا در خلال معرفی دانشگاه و کالج، به تبیین تفاوت های بین آن دو نیز بپردازیم.
پیش از ارائه تعریف دانشگاه، به معرفی کالج خواهم پرداخت. چرا که عموماً ابهاماتِ ذکر شده در رابطه با کالج رایج تر است تا در رابطه با دانشگاه. سر و کله عبارتِ کالج که در زبان لاتین از واژه (Collegium) اخذ شده است، تقریباً از سال های 1400 تا 1450 در ادبیات دانشگاهی جهان پیدا شد. کالج در لغت، به باشگاه، انجمن یا اجتماع اطلاق می شود.
کالج یک مؤسسه آموزشی است که در قیاس با دانشگاه از ابعاد کوچکتری برخوردار است. کالج ها عموماً به ارائه مدارک دوره پیش دانشگاهی، کاردانی یا حداکثر کارشناسی مشغول هستند. در کالج ها دانش آموزان یا برای ورود به دانشگاه ها آماده می شوند و یا با گذراندن دوره ای دو تا چهار ساله، در حرفه های خاصی کسب مهارت می کنند. برای مثال اگر دانشجویی داوطلب ورود به رشته پزشکی در دانشگاه های جمهوری چک باشد، لازم است تا پیش از ورود به دانشگاه مورد نظرش، یک دوره تقریبا یک ساله را در یکی از کالج های جمهوری چک بگذراند تا برای ورود به رشته پزشکی آمادگی لازم را کسب کند. دوره های فنی و حرفه ای هم که در ایران برگزار می شوند، به نوعی معادل کالج در کشورهای اروپایی هستند.
1. کالج های کسب و کار (Career)
نام دیگر این کالج ها که به کالج های کسب مهارت و حرفه نیز معروف هستند، مدارس فنی (technical schools)، مدارس اصول تجارت (trade schools) و مدارس حرفه و فن (vocational schools) است. اصلی ترین ویژگی این کالج ها آماده کردن افراد برای ورود به بازار کسب و کار است. داوطلب ورود به این کالج ها باید بداند که ظرف مدت حداکثر دو سال، می تواند با اخذ مدرک کاردانی و کسب مهارت لازم، برای ورود به بازار کار کشوری که در آن تحصیل کرده اقدام کند. البته بعضی از این نوع کالج ها مدرک کارشناسی نیز ارائه می دهند که تعدادشان زیاد نیست. توجه به این نکته الزامی است که در این نوع کالج ها، فضای دانشگاهیِ کلاسیک وجود ندارد. زیرا محیط کوچکتر و دوره ها کوتاه تر است. از مهم ترین رشته هایی که در این کالج ها به داوطلبین تدریس می شود می تواند به رشته هایی مانند: تجارت، مراقبت‌های بهداشتی، طراحی، فناوری اطلاعات، هنرهای آشپزی، بهداشت دندان، تعمیر وسایل برقی، نگهداری هواپیما و هنرهای زیبا اشاره کرد.
2. کالج های دولتی (community)
کالج های دولتی را با نام (Junior) می شناسند. این کالج ها به طور معمول مدارک (associate degrees) را به دانش آموزان خود ارائه می دهند که معادل دوره کاردانی است. دوره آموزشی در کالج های دولتی بیشتر از دو سال به طول نمی انجامد. یکی از محاسن اصلی کالج های دولتی این است که به علت کوچک بودن کالج های دولتی، امکان دسترسی دانشجو به امکانات آموزشی و همچنین دپارتمان های مربوط به رشته اش، فراهم تر و ساده تر از دانشگاه است. در اکثر کشورهای اروپایی، دانشجویان دوره کاردانی خود را در یک کالج دولتی می گذرانند و بعد برای تکمیل تحصیلات خود به دانشگاه می روند. هزینه تحصیل در این کالج ها نیز پایین است. در سال 2019 در یک کشور اروپایی تراز اول، هزینه یک سال تحصیل در یک کالج دولتی مبلغی معادلِ 3600 دلار بوده است که این رقم با مبلغِ 10000 دلار هزینه تحصیل سالانه در یک کالج خصوصی، اختلاف زیادی دارد.
3. کالج های هنرهای آزاد (Liberal arts)
این کالج ها عموماً در رابطه با ارائه مدرک کارشناسی در مباحثی مربوط به علوم نظری فعال هستند. رشته هایی مانند ادبیات، زبان، تاریخ، جغرافیا، علوم فلسفی و... البته در برخی از این دسته کالج ها رشته های مربوط به علوم ریاضی نیز به دانشجویان تدریس می شود. زمان گذراندن دوره تحصیلی در کالج های هنرهای آزاد، 4 سال است. باید توجه داشت که کالج های هنرهای آزاد نیز مانند اکثر کالج ها، از تنوع رشته های کمتری نسبت به دانشگاه برخوردار است. در کالج های هنرهای آزاد، رشته هایی مانند پزشکی و مهندسی به دانشجویان تدریس نمی شود. اکثر این کالج ها به صورت خصوصی اداره می شوند که این موضوع شهریه تحصیل در آنها را بالا برده است. در یک کالج هنرهای آزاد حداکثر 2500 دانشجو پذیرفته می شوند که این نیز یکی دیگر از تفاوت های کالج با دانشگاه است.
واژه دانشگاه که ریشه در لغتِ لاتینِ (universities) دارد از اواسط قرن دوازدهم میلادی در ادبیات دانشگاهی جهان شناخته و به سرعت رایج شد. واژه دانشگاه در زبان لاتین به معنای شرکت، اتحادیه و جامعه است.
دانشگاه یک مؤسسه بسیار بزرگ، متشکل از چندین دانشکده است که تعداد بسیار زیادی دانشجو را در خود جای می دهد تا در زمان مشخص و بعد از گذراندن واحد های مُعیَّن در سه سطح کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری به دانشجویان مدارکی را ارائه کند. مهم ترین ویژگی و وجه تمایز دانشگاه با دیگر مؤسسات علمی در بالا بودن تعداد دانشجویان ثبت نامی و همچنین تنوع بسیار زیاد در رشته های ارائه شده است. دانشگاه ها به دو دسته دانشگاه های دولتی و خصوصی تقسیم می شوند که هر کدام در زمینه های آموزشی و تحقیقاتی فعالیت می کنند. دانشگاه های دولتی و خصوصی در کارکرد و معنا، تفاوت عمده ای با یکدیگر ندارد. تفاوت اصلی بین آن دو، در ارائه خدمات با کیفیت تر است.
1. کالج بسیار کوچک تر از دانشگاه است.
2. تنوع رشته های ارائه شده در دانشگاه ها بسیار بیشتر از کالج ها است.
3. حداکثر مدرکی که در کالج ها ارائه می شود، کارشناسی است.
4. گذراندن دوره تحصیلی در کالج، شرط ورود به اکثر دانشگاه های تراز اول است.
5. کالج ها اکثراً زیر مجموعه ای از دانشگاه های بزرگ به شمار می روند.
